2023’te resmi TÜFE ortalama yüzde 53,4, hissedilen enflasyon yüzde 106,9

DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR), son çalışmasında kamuoyunda tartışılan hissedilen (algılanan) enflasyona ilişkin detaylı verileri kamuoyu ile paylaştı. Hissedilen (algılanan) enflasyon ile açıklanan (resmi) enflasyon arasında büyük bir fark olduğunu ortaya koydu.

1. 2023 yılında açıklanan (resmi) enflasyon ile hissedilen (algılanan) enflasyon farkı ortalama 53 puan!
2. Halkın hissettiği (algıladığı) enflasyon resmi enflasyonun 2 katı!
3. TÜİK, hissedilen (algılanan) tüketici enflasyon verilerini düzenli olarak açıklamalıdır.

Ocak 2024 ayı sonunda kamuoyuna yansıyan tartışmaların ardından Disk-Ar hissedilen (algılanan) enflasyona ilişkin TÜİK ham verilerine ulaştı. TÜİK verileri üzerinde yaptıkları alışmanın sonuçlarını kamuoyu ile paylaştı. Araştırmanın kapsamında 2021, 2022 ve 2023 yıllarına ilişkin aylık hissedilen enflasyon verileri yer alıyor.

2023 yılında hissedilen enflasyon, açıklanan (resmi) enflasyonun yaklaşık iki katı oldu. Ortalama hissedilen (algılanan) enflasyon 2023’teki ortalama açıklanan (resmi) enflasyonun 53 puan üzerinde hesaplandı. 2022 yılında hissedilen (algılanan) enflasyon ortalama 98,44 iken ortalama açıklanan (resmi) enflasyon yıllık ortalama yüzde 71,98 olarak gerçekleşti. Böylece resmi (açıklanan) enflasyon ile hissedilen (algılanan) enflasyon arasındaki fark 36,8 puan oldu. 2021 yılında ise ortalama hissedilen (algılanan) enflasyon yüzde 56,39, ortalama açıklanan (resmi) enflasyon yüzde 19,42 ve aradaki fark 34,91 puan oldu.

2021, 2022 ve 2023 yılları kapsamında hissedilen (algılanan) enflasyon ile açıklanan (resmi) enflasyon arasındaki puan farkının en yüksek olduğu yıl 2023 oldu.

Hissedilen (algılanan) enflasyon ile resmi (açıklanan) enflasyon arasındaki farkın çeşitli sebepleri var. Öznel bir veri olmasına rağmen hissedilen (algılanan) enflasyon verisi enflasyonun düzeyi ve etkisi konusunda önemli bir gösterge ve ipucu niteliğinde. Açıklanan (resmi) enflasyon ile hissedilen (algılanan) enflasyon arasında büyük farklar olması enflasyon ölçümünde ciddi sorunlar olduğunun göstergesi.

Enflasyonun çok daha düşük olduğu ülkelerin istatistik kurumları hissedilen (algılanan) ve beklenen enflasyona ilişkin verileri kamuoyu ile paylaşırken enflasyonun en yüksek seyrettiği ülkelerden biri olan Türkiye’de TÜİK bu verilere sahip olduğu halde kamuoyuna açıklamıyor. 2023 sonu itibarıyla AB ülkelerinde algılanan enflasyon yüzde 9,5, açıklanan enflasyon yüzde 2,4’tür. Aradaki fark 7,1 puanr. TÜİK’e göre ise Türkiye’de 2023 Aralık’ta hissedilen enflasyon yüzde 100,5 iken açıklanan enflasyon yüzde 64,8.

TÜİK ne yapmalı?

Disk-Ar’a göre hissedilen (algılanan) enflasyon ile resmi (açıklanan) enflasyon farkı TÜİK’in TÜFE verileri ile ilgili güvenilirlik tartışmalarını daha da artıracak. Dolayısıyla TÜİK enflasyon ölçümü konusundaki verileri şeffaf biçimde kamuoyu ile paylaşmalı.

“TÜİK enflasyon ölçümü konusundaki verileri şeffaf biçimde kamuoyu ile paylaşmalı ve şu adımları derhal atmalıdır:

1) Madde fiyat listesi açıklanmalı: TÜİK 2022 Haziran ayından bu yana sakladığı madde fiyat listesini yargı kararı gereği derhal açıklamalıdır. TÜİK yöneticileri yargı kararını uygulamayarak suç işliyorlar. Bundan derhal vazgeçmeliler.

2) TÜFE ham veri seti (mikro verisi) açıklanmalı: TÜİK her ay 81 il 228 ilçede derlediği 564.710 fiyatı bir Excel listesi olarak elektronik ortamda kamuoyuyla paylaşmalıdır. Bu teknik olarak mümkün ve oldukça kolay bir işlemdir. Böylece hangi ürünün nerede hangi fiyattan satıldığı ortaya çıkar ve TÜİK verileri denetlenebilir hale gelir.

3) Hissedilen (algılanan) enflasyon verisi açıklanmalı: TÜİK her ay Tüketici Güven Endeksi kapsamında yer alan hissedilen (algılanan) enflasyon verilerini düzenli olarak kamuoyu ile paylaşmalıdır.

4) Tüketici gruplarına göre enflasyon açıklanmalı: Enflasyon doğru ölçülse dahi herkes için aynı anlama gelmez. Bu nedenle TÜİK farklı harcama kalıplarına sahip gelir grupları için (yüzde 20’lik dilimler, ücretliler, emekliler) farklılaşan enflasyon oranlarını da açıklamalıdır.”