Reuters:  Körfez monarşileri İran’ın intikamından korkuyor

Üç Körfez kaynağı Reuters’e verdiği demeçte, Körfez ülkelerinin, İsrail’in İran’ın petrol sahalarına saldırmasını engellemek için Washington’da lobi faaliyeti yürüttüğünü açıkladılar.  Adı verilmeyen kaynaklar çatışmanın tırmanması halinde kendi petrol tesislerinin Tahran’ın vekilleri tarafından ateş altına alınabileceğinden endişe ettiklerini söyledi.

Aralarında Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar’ın da bulunduğu Körfez ülkeleri de çapraz ateşe yakalanmamak için İsrail’in İran’a yönelik herhangi bir saldırı için kendi hava sahaları üzerinden uçmasına izin vermiyor ve bunu üç kaynak olan Washington’a iletiyorlar.

Üst düzey bir İranlı yetkili Reuters’e verdiği demeçte, bu haftaki toplantılarda İran’ın, İsrail’e bir saldırının gerçekleştirilmesinde herhangi bir yardım sağlanması halinde petrol tesislerinin güvenliğini garanti edemeyeceği konusunda Suudi Arabistan’ı uyardığını söyledi. Suudi kraliyet sarayına yakın Suudi analist Ali Şihabi: “İranlılar şöyle dedi: ‘Körfez ülkeleri hava sahalarını İsrail’e açarsa bu bir savaş eylemi olur’.

Kaynaklar, Tahran’ın Riyad’a, İran’a karşı İsrail’e bölgesel destek verilmesi halinde Irak veya Yemen gibi ülkelerdeki müttefiklerinin karşılık verebileceği yönünde açık bir mesaj gönderdiğini söyledi.

Hükümet çevrelerine yakın bir diğer Körfez kaynağı Reuters’e verdiği demeçte, İranlı bakanın ziyaretinin ve savunma bakanlığı düzeyinde Suudi-Amerikan iletişiminin krize yönelik koordineli çabaların bir parçası olduğunu söyledi.  Washington’da Beyaz Saray’a yakın bir kişi, Körfez yetkililerinin İsrail’in beklenen misillemesinin potansiyel kapsamına ilişkin endişelerini ABD’li mevkidaşlarına belirtiklerini doğruladı.

Beyaz Saray, Körfez hükümetlerinin Washington’dan İsrail’in tepkisinin ölçülü olmasını isteyip istemediği sorulduğunda yorum yapmayı reddetti. ABD Başkanı Joe Biden ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu Çarşamba günü, her iki tarafın da olumlu olarak nitelendirdiği bir çağrıda İsrail’in misillemesine ilişkin konuştu.

ABD’nin Orta Doğu’dan sorumlu eski ulusal istihbarat yetkilisi yardımcısı ve şu anda Washington’daki Atlantik Konseyi düşünce kuruluşunda görev yapan Jonathan Panikoff şunları söyledi: “Körfez devletlerinin kaygısı, ABD – İsrail pazarlığında önemli olacak. Beyaz Saray Tel Aviv’den dikkatle kalibre edilmiş misilleme talep ediyor.”

PETROL PAZARI RİSK ALTINDA MI?

Fiilen Suudi Arabistan’ın liderliğini yaptığı OPEC, İsrail’in misillemesiyle ülkenin bazı tesislerinin devre dışı bırakılması durumunda İran’ın arzındaki herhangi bir kaybı telafi etmeye yetecek yedek petrol kapasitesine sahip. Ancak bu yedek kapasitenin büyük kısmı Körfez bölgesinde olduğundan, örneğin Suudi Arabistan veya BAE’deki petrol tesisleri de hedef alınırsa, dünya bir petrol tedarik sorunuyla karşı karşıya kalabilir. Suudi Arabistan, 2019’da Aramco petrol sahasına yapılan saldırının küresel petrol arzının %5’inden fazlasını kapatmasından bu yana İran’ın petrol tesislerine saldırması konusunda kaygılı.

Riyad’ın son yıllarda Tahran’la yakınlaştı,  ancak karşılıklı güven sorunu devam ediyor. Bahreyn, Kuveyt, Katar, Suudi Arabistan ve BAE, ABD askeri tesislerine veya birliklerine ev sahipliği yapıyor. 2022’de Yemen’deki İran destekli Husiler, BAE’nin devlet petrol şirketi ADNOC’a ait bir petrol rafinerisinin yakınındaki petrol yakıt ikmali kamyonlarına füzeler ve insansız hava araçları ateşledi ve saldırıyı üstlendi.

Körfez kaynağı, “Körfez ülkeleri İsrail’in hava sahalarını kullanmasına izin vermiyor. İsrail füzelerinin geçmesine izin vermiyorlar ve ayrıca petrol tesislerini vurmayacaklarına dair bir umut da var” dedi. Analistler, İsrail jetlerinin Kızıldeniz’den Hint Okyanusu’na uçması ve  havada yakıt ikmali yetenekleri de dahil olmak üzere başka seçeneklere sahip olduğuna dikkat çekti.

‘FÜZE SAVAŞININ ORTASINDA KALIRIZ’

İki üst düzey İsrailli yetkiliye göre İsrail Çarşamba günü itibarıyla İran’ın petrol sahalarını vurup vurmayacağına henüz karar vermedi. Yetkililere göre bu seçenek, askerlerin  İsrailli liderlere sunduğu çok sayıda seçenekten biriydi. İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant Çarşamba günü şunları söyledi: “Saldırımız ölümcül, kesin ve her şeyden önce şaşırtıcı olacak. Ne olduğunu ve nasıl olduğunu anlamayacaklar. Sonuçlarını görecekler.”

Körfez’den gelen üç kaynak, İsrail’in İran’ın petrol altyapısına yönelik bir saldırısının, özellikle İran’ın en büyük petrol müşterisi olan Çin; ve 5 Kasım başkanlık seçimleri öncesinde Kamala Harris için  olumsuz  etkiler yaratacağını söyledi.

Körfez’den gelen ilk kaynak, “Petrol fiyatlarının varil başına 120 dolara yükselmesi hem ABD ekonomisine hem de Harris’in seçim şansına zarar verir. Bu yüzden onlar (Amerikalılar) petrol savaşının büyümesine izin vermeyecekler” dedi. Princeton Üniversitesi Yakın Doğu Çalışmaları profesörü Bernard Haykel, Riyad’ın savunmasız olduğunu, çünkü “İranlıların anakaraya kısa mesafe göz önüne alındığında bu tesislere drone sürüsüyle saldırabileceğini” belirtti.

Kaynak:  Reuters, Exclusive: Stop Israel from bombing Iran’s oil sites, Gulf states urge US