FÖŞ yazdı:  Faiz indirimi haram bu nankör dünyaya

Yine uykusuz bir gece.  İsrail’in İran’a saldırması beklenirken, Hizbullah İsrail’ saldırdı, onlarca yaralı ve 4 hayatını yitiren İsrail askeri. İsrail İran’a misilleme yapacak, ama ne zaman ve NEREYE?  Eğer şahinlerin bastırdığı gibi İran’ın nükleer veya enerji üretim tesislerini vurursa, kendini besleyen şiddet döngüsü başlar. İran eğer kendisi petrol ihraç etmezse, tüm bölgedeki enerji üretim ve nakil tesislerini dünyaya haram edeceğini deklare etti bile.

Açıkçası, İsrail ve İran’ın en kötü senaryolardan kaçınacağını düşünüyorum, ama yanılıyorsam, Brent petrolün fiyatı $100 hatta $200/varili bulur diyenler var. Gel de bu şartlar altında öngörü yap, yıldız falı gibi namussuz gelecek. Eğer Orta Doğu’dan petrol ihracatı şu veya bu nedenle aksarsa, Fed ve TCMB için herkesin Hacı yolu bekler gibi heyecanla beklediği faiz indirimleri yatar. Dünya ekonomisi ve Türkiye arz şoku yanında bir de beklenti şoku yer.  2025’i kazasız-belasız atlatması olasılığı kayda değer ölçüde düşer.

Ama, Orta Doğu’dan yükselen alevler petrol kuyularını sarmasa da, Fed’in faiz indirimlerine ara vermesi hiç de yabana atılır bir ihtimal değil. Aynı durum bizim Merkez Bankası  için de geçerli.  Bırakın bizi pusuda bekleyen dışsal şokları, ve  hatta 2025 Kasımı’nda erken seçimi, enflasyonun faiz indirimi gerektirecek ölçüde gerileyeceği  şüphe konusu.

Fed’in Kasım’da bir kez daha 25 baz puan faiz indirimi yapacağı kesin. Yapmaması çok ciddi bir beklenti şoku yaratarak  tüm riskli varlıkları sarsar. Ama sonrası çok karanlık. Bu sabah CNBC.com’da çıkan habere göre, Trump’ın has adamı eski Ticaret Temsilcisi Robert Lighthizer, eski başkan yeniden seçilirse derhal gümrük vergilerini yükseltme vaadini yerine getireceğini açıklamış. Çin’e %60, diğer tüm ülkelere %10-20 civarında  ek gümrük vergisi, global ekonomi için (büyümeyi) yavaşlatıcı etki yapar. ABD’de ise çok kısa sürede TÜFE  enflasyonu coşar. Capital Economics’in hesaplamasına göre, Eylül verilerinden ölçülen çekirdek PCE enflasyon göstergesi hala yıllık %2.9 hızında ilerliyor. Daha da yükseldiğinde, Fed’in faiz indirmek için hiç bir bahanesi kalmaz.

Fed’in 2025 yılında parasal gevşemeye ara vereceği algısı yayılırsa, Dolar Endeksi ve ABD tahvil getirileri hızla yükselip  bizim de dahil olduğumuz Gelişmekte Olan Ülkeler mali varlıklarından para kaçışı tetikler.

Eylül’de hangi göstergeyle ölçülürse ölçülsün, enflasyonun yeniden hortlaması ile ekonomistler arasında bu yıl TCMB’den faiz indirimi bekleyenlerin sayısı azaldı. Fakat, meslektaşlarım bu kez de Ocak’da faiz indirimi bekliyor. Nasıl olacak ben anlamıyorum şahsen. Eylül sonunda TCMB’nin para politikası ayarlarını değiştirmekte dikkate alacağı “trend enflasyon” %3 civarında seyrediyor.  Yeni yayınlamaya başladığı altı veriden oluşan bir başka gösterge ise %2.5 civarında-grafiği aşağıdadır:

TCMB’nin faiz indirim çıtası aylık %1.5 trend enflasyon.  Sabit gelirlilerin harcanabilir geliri Ekim-Ocak arasında enflasyonun kemirmesiyle düşecek. Bir miktar istihdam kaybı da kaçınılmaz bu süre zarfında. Yani, iç talep yavaşlayarak enflasyonist baskıları frenleyecek. Ama, bu süreç çok yavaş ve daha da kötüsü enflasyon beklentileri çok katı—aşağıdaki grafikte yeşil ve mavi çizgilere bakın.  3 ayda TCMB’nin göstergesi trend enflasyonun ve beklentilerin yarı-yarıya yavaşlaması pek de akla yakın değil.

Son FAO ölçümüne göre küresel gıda emtialarının fiyatları yeniden artışa geçti. TCMB, faiz kararı verirken  enerji şoku ve Fed’in 2025 yılında  parasal gevşemeye ara vereceği senaryolarını da değer değerlendirmek zorunda.

Bunlar belki çok da önemli değil, ama yeni yılda asgari ücret ve kamunun iradesinde olan tüm gelirlere yıllık %35-40 zam konuşuluyor artık ki; bu zam bile Erdoğan ve AKP’ye karşı toplumsal isyan başlatır. Öte yanda, %35-40 zam 2025 sonunda TÜFE’yi TCMB ve OVP hedefleri olan %17 ve %21 patikasından hiç bir inkara mahal vermez şekilde uzaklaştırır.  Tüm toplum gerçek enflasyonun TUIK verilerinin çok üstünde seyrettiğini hissederken, TCMB hangi bahaneye sığınarak faiz indirecek de yeni bir enflasyon dalgası yaratmayacak?

Eğer indirirse, Erdoğan’ın yeniden devreye girdiği mesajını okur aktörler.    Bence  TCMB’nin akılcı hamlesi  Mart’ta yıl başı zamlarının enflasyona etkisini görmeden faiz indirmekten kaçınması.

Teslim ediyorum, TCMB’nin işi çok zor. Faiz indirimi gecikirse,  reel sektörde zombilerin toplu cenazesini izleriz. Toplumda hatta işdünyasında Mehmet Şimşek’e destek yok denecek gibi. TCMB faiz indirimlerinin en az 5-6 ay gecikmesi “rıza üretimi” sürecini bitirir.

Bu Perşembe yapılacak PPK çok kritik. TCMB’nin Eylül’de enflasyonun hedeften saptığını kabullenip açıklama metnine “gerekirse ek sıkılaştırma yapılacak” cümlesini eklemesini beklerim. Tersi, metni Erdoğan’ın meşhum danışmanlarının yazdığı anlamına gelecek, biline!

FÖŞ