FÖŞ yazdı: Wall Street toparlanmadan, Borsa yükselemez
13 Ağustos 2024Dünya kısacık bir panik atağı atlattı, sonra sakinleşti. Ama, hiç bir şey eskisi gibi olmayacak. Wall Street’in o coşkulu “ne bulursan al” günleri geride kaldı. Artık, en azından ABD seçimlerinin sonucu belli oluncaya değin, sallan-yuvarlan muhabbeti izleyeceğiz. Yani Çinli gençlerin deyimiyle “Piyasaların Çöp Devri” başladı (Orjinali Garbage Time of History).
Yaz başında bizim Borsa için fevkalade iyimserdim. F/K’lar çok ucuz, döviz yatay, bizim de üyesi olduğumuz Gelişmekte Olan Piyasalara (GOP) sıkı para girişi beklentisi vardı. Biz haklı olarak sorgulasak da, global fon yöneticilerinin bakış açısından Türkiye’nin yatırım yapmaya değer bir hikayesi vardı. Ama, artık karamsarım. Türkiye’de öngöremediğim tek gelişme var. Ekonomi bir ay içinde dört nala koşmaktan yerlerde sürünme fazına geçti. Ama, asıl sorun global piyasalar. Wall Street tökezlerken, GOP’a para girişi kurudu gitti. Bizim piyasayı yerli Büyük Abi ve Ablalar taşıyamaz, muhakkak dışardan destek lazım. Bu öngörümün tek bir istinası var: O-V-P.
Wall Street bütün hikayeleri tüketti, şimdi akşamdan kalma kafayla daha karanlık bir geleceğe bakıyor. ABD ekonomisinin yavaşlaması, bunun da şirket karlarını olumsuz etkilemesi manşet hikaye. Ama, tek başına bu karamsarlığı açıklayamaz. Para yöneticileri önce yavaşlamayı Fed bu yıl dört kez faiz indirecek bahanesiyle ihmal etti. Ama, bu hikaye de gerçek olmaktan çıktı. Fed’in Eylül’de bir, Aralık’da da ikinci faiz indirimi yapması olası, ama o kadar. Eğer Trump seçilip de tüm ithalata vahşi vergiler salmak gibi vaatlerine sadık kalırsa, patlak verecek enflasyon dalgası, Fed’in 2025 yılında hiç faiz indirememesi demek.
Wall Street’i kasan başka nedenler de var. S&P500 şirketlerinin nerdeyse yarısının cirosunun önemli bölümü Çin’den geliyor, orada da durum “Garbage Time of History”. Orta Doğu’da Hizbullah ve İran’a bulaşacak bir savaş enerji fiyatlarını hızla yukarı çekerek enflasyona neden olur. Hatta, tüm dünya yeniden stagflasyonla tanışabilir. Japon Yeni carry tradelerin hala en az üçte biri çözülmedi, şimdi de Çin Yuan’ı cinsinden carry tradelerin çözülmesi tehlikesi var.
Siyasi düzlemde ise fonlar Trump’ın seçilmesine yatırım yapmıştı. Bu zatlar Trump’ın tüm ithalata gümrük vergisi koyma vaadini göz ardı edip, kurumlar vergisinin hızla düşmesi, ABD’nin Bitcoin madenciliği merkezi olması, işdünyasının aşırı risk alıp vatandaşı düzmesini engelleyen kural ve düzenlemelerin gevşetilmesini satın alıyordu.
Ama, Biden’in yerine geçen Kamala Abla çok popüler çıktı. Artık yalnız ülke çapında değil, seçim sonuçlarını belirleyen “salıncak eyaletlerde” de anketlerde öne geçiyor. Trump ise depresyona girdi, Mar-o-Lago’da evine kapandı, miting bile yapmıyor.
GOP’a para girişini haftalık bazda takip etmek çok güç. Ama, bir ay öncesine kadar bu varlık sınıfına bakış fevkalade iyimserken, bakın Bloomberg’e konuşan önde gelen stratejist Budaghyan ne diyor?
“Finansal krizin ardından varlık sınıfının on yıl boyunca düşük performans sergileyeceğini doğru bir şekilde tahmin eden bir stratejiste göre, ABD ekonomik zafiyetinin devam etmesi nedeniyle gelişmekte olan piyasa hisse senetleri büyük bir satışın eşiğinde.
BCA Research’ün gelişmekte olan piyasalar şefi ve Çin stratejisti Arthur Budaghyan, “Bu bir ayı piyasası, sadece bir düzeltme değil, dolayısıyla %20’den fazla olacak” dedi. “Hindistan da dahil olmak üzere yükselecek veya yatay seyredecek bir pazar olduğunu düşünmüyorum. Her şeyin kötüye gideceğini düşünüyorum.”
Tabii, tek bir görüşle bir tez ispat edilemez. Ama, GOP’ın hikayesi çok basittir. ABD doları ve faizleri düşerken, GOP’a yatırım yapılır. Ama, finansal panik esnasında bile dolar gevşemedi. Dünya için gösterge teşkil eden 10 yıl vadeli devlet tahvilinin getirisi hala %4 civarında ki, son 12 ayın zirvesi %4.5 civarında gerçekleşse de, nerdeyse %1.5 getiriye alışan bir dünyada %4 getiri GOP’ta para kazanmanın çıtasını çok yükseltir. Başta da dedim ya, ABD kadar dünya ekonomisi de yavaşlıyor, Çin Japonya stili deflasyonun eşiğinde, Orta Doğu’dan yükselen savaş tamtamlarının enerji fiyatlarını yukarı itmesi korkusu var.
Bu ortamda GOP hisse senetlerine para girmesi zor. Bizde de gözlendiği gibi dolar ve yerel para cinsinden tahviller hala cazip, hele Fed 2 kez faiz indirecekse.
İşte bizim Borsa’nın sorunu da buradan başlıyor. GOP hisselerine para girmezse, bize hiç girmez. Hikayemiz hala oldukça cazip, bunu tahvil pazarına giren paradan anlıyoruz.
Aradaki fark niye? Çok basit, yavaşlayan bir ekonomide genelde enflasyon düşer, bu da kur üzerinde devaluasyon baskısını hafifletirken, tahvil getirilerini aşağı iter. Bu çerçeveden bakınca bizde enflasyon önümüzdeki aylarda çok keskin şekilde düşecek, ekonominin buz tuttuğuna dair görüşler de artık ağır basıyor. Haziran ayına ait perakende satışlar, toplam ciro endeksi ve Temmuz ayına ait başta ISO PMI, MÜSİAD-SAMEKS bileşik PMI, tüketici güveni gibi anket verilerinin hepsi istisnasız yavaşlamaya işaret ediyor.
Doğal olarak, ekonomi yavaşlayınca karlar da fren yapacak. Bir sıkıntı daha var. Enflasyon her zaman hisse senetlerinin değerini düşüren bir olgu değil. Aksine, eğer talep yönlü enflasyon varsa, şirketler fiyatlarını rahatlıkla yükseltip kar marjları genişletebilir. Bizde ise enflasyonda gerileme hem baz etkisi, hem de talepte gevşemeden kaynaklanıyor. 3 ve 4cü çeyrekte cirolarda kayda değer bir düşüş gözleyeceğiz.
Özetle, hikayesi kalmadı Borsa’nın. Yerleşikler de rağbet etmez, alırlar yıllık %60 mevduat faizini, ver elini Lezboz ve Yunan rakısı.
Peki, Wall Street toparlanmadan BİST-100 adam olmaz teziminin istisnası yok mu? Var elbette. Eğer Eylül’de güncellenecek OVP’nin içinde ya da yanında inandırıcı ve yüksek meblağda gelir üretecek bir vergi paketi açıklanırsa, hatta daha iyisi harcamalar kesilebilirse, ekonomi yavaşlasa da, “istikrar geliyor” hikayesiyle dışardan sıcak para cezbedebiliriz.
Bu beklenti ne denli gerçekçi? Bana göre, halihazırda pozisyon alacak kadar güçlü bir ihtimal değil, ama cal opsiyonu alırım valla. Velakin referans olarak aldığım ekonomist ve stratejistler arasında bu denli iyimser düşünen benden başkasını bulamadım. Erdoğan’ın anketlerde bunca geriye düşmüşken, bir de vergileri artırmayacağı, hele hele rant rejimini besleyen harcamaları kesmeye hiç yanaşmayacağı konsensus.
FÖŞ
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan abonelere özel GADT Raporu’ndan bir örnek
Tüm Yazarlar
