Prof.Dr. Evren Bolgün
Prof. Dr. Evren Bolgün: Heterodoks Ekonomi Dünyamızdan Ortaya Saçılan Eşsiz Karışımlar!
Özel bankaların Hazine, Fon Yönetimi, Risk Yönetimi, Portföy Yönetimi,..vs bölümlerinde 30 yıla yakın bir zaman geçirdikten ve aynı zamanda 23…
Özel bankaların Hazine, Fon Yönetimi, Risk Yönetimi, Portföy Yönetimi,..vs bölümlerinde 30 yıla yakın bir zaman geçirdikten ve aynı zamanda 23 yıldır da Özel Vakıf Üniversitelerinde çeşitli iktisat ve finans dersleri verdikten sonra ben bile piyasalardaki “Düzenlemelerin Düzensizliği” şeklinde alınan kararları yorumlamakta artık zorlanıyorum. Özellikle ekonomiyi anlamak için gözlerimdeki ışıltıya bakmalısınız önerisini dile getiren Ekonomi ve Maliye Bakanımız Nebati’nin gözlerine de sürekli bakıyorum ancak bir türlü getirilen makro ihtiyati tedbirleri içselleştiremiyorum. Covid döneminin başında BDDK tarafından bankaların ilave kredi vererek risk almalarını içeren zorunlu “Aktif Rasyosu” kararı ile bir “Zihni Sinir Tedbirler” başlıklı çeteleyi tutmaya başlamıştım fakat kararların sayısının sayfaları aşarak hızla artmaya başlaması ile birlikte geçtiğimiz yıl ben de artık işin peşini maalesef bıraktım. Malum artık ekonomik durumumuz için doktorların “Hasta her ne isterse rahatlıkla yiyebilir” şeklindeki dönem içerisinde bulunduğumuzu dikkate alarak kendi değerlendirmelerinizi yapabilirsiniz.
Geçtiğimiz günlerde sosyal medya’da dolaşan şöyle bir haberi de hamdolsun ki bu gözler görmüş oldu. “…..” bankasının yönetimi kararı ile “Ödüllü Efektif Toplama Kampanyası” düzenlenecektir.
Kampanya Koşulları;
12.04.2023 tarihi başlangıç olarak belirlenmiş olup, 30.06.2023 tarihinde sona erecektir.
Efektif kampanyasına “USD-EUR-CHF-GBP” döviz cinsleri dahil edilecektir. (JPY dahil olmadığı için vallahi de çok üzüldüm 😊)
Belirtilen tarih aralığında toplam $1.5 Milyar cinsinden net artış hedefi verilecektir.
Şubelerimizin 12.04.2023 Çarşamba günü YP Kasa bakiyeleri dikkate alınarak Bölge Koordinasyonu yapılacaktır.
Hedef dağıtım çalışmaları tamamlandığından Şube Hedef Raporu ayrıca tarafınıza gönderilecektir.
Kampanya takibi haftalık NOM’a devredilen Net Efektif ve YP Kasa Bakiye artışı üzerinden yürütülecektir.
Efektif bakiyelerinin Vadeli Mevduat olarak değerlendirilmesi durumunda valör işleyişi Şube inisyatifinde yönetilecektir.
İşleyiş esasları, ödül dağıtımı gibi diğer hususlar Şube Operasyonları Daire Başkanlığı, Hazine Yönetimi tarafından duyurulacaktır.
Hep birlikte yeni bir KAMPANYA sürecini başarı ile tamamlamayı hedefliyoruz.
Destekleriniz için teşekkür eder, başarılar dileriz!
Hakikaten bu kararı alan ilgili bankanın üst yöneticilerini tebrik ediyorum. Dünya’da günün birinde bankacılar arasında “Bankacılık nasıl yapılmamalıdır? şeklinde bir yarışma yapılacak olursa bu arkadaşları şimdiden ilk sıradan aday olarak göstermek istiyorum. Kardeşim bankacılık hizmetleri ve finans piyasaları tamamen “Güven” esasına dayalı olarak yürütülür. Ödüllü efektif toplama kampanyası da nedir allahaşkına? Siz karşı tarafa şu sinyali ilk dakikada net bir şekilde veriyorsunuz. Bizim elimizde artık yeteri kadar döviz efektif kalmadı, çok sıkıntılı bir durum yaşıyoruz, lütfen bizim çok acilen döviz efektif bulmamız gerekiyor, üç-beş bir şeyler ayarlarsanız, seçim sonrasına kadar vaziyeti idare etmeye çalışacağız.
Şayet Türkiye’de yaşıyorsanız her hafta acaba ben bugün ne yazı konusu bulsam? derdine hiç düşmüyorsunuz. Ülkenin dört bir yanından her gün, her saat absürt haberler, olaylar adeta sürekli olarak fışkırıyor. Buyrun bir kaç gün önce ekonomi basınında haberleşen bir başka olay başlığına, “Dövizde günlük ihtiyacı Kapalıçarşı karşılıyor” Döviz işlemleri ile ilgili sıkı kurallar ve arz sorunları Kapalıçarşı’yı yeniden döviz işlemlerinde operasyon merkezi haline getirdi. Döviz ihtiyacını Kapalıçarşı’dan karşılayan kurumlara Merkez Bankası da katıldı. Banka “tekerlekli demir sandıklarla” her gün Çarşı’dan dolar topluyor.
Kapalıçarşı Tekerlekli Döviz Sandığı
Açıklanan habere göre sadece Merkez Bankası, demir sandıklar ile çarşıya her gün 5 milyar TL getiriyor ve karşılığında 260 milyon dolar topluyormuş. Benzer şekilde bankalar ve döviz bürolarının uyguladığı sıkı kurallardan kaçan şirketler de Kapalıçarşı’ya yöneliyor. Çarşı tarihinde ilk kez Merkez Bankası’nın bu şekilde döviz topladığını kaydeden Kapalıçarşı kaynakları yine bu nedenle ilk kez çarşıda döviz fiyatının piyasanın üstüne çıktığını söylüyor.
Bu habere gereken cevabı ise, TCMB yerine nedense Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı verdi. CİB tarafından yazılı bir yapılan açıklamada, kasaların Merkez Bankası’na değil kuyumculara ait olduğu belirtildi. ‘Kamu hizmet aracı’ yazısının ise, Emniyet Trafik Şube’nin gördüğü lüzum üzerine eklendiği belirtildi.
İlgili sandıklar TCMB’nin değil özel bir şirketin ise, bu durumda ülkede isteyen istediği eşyanın üzerine “Kamu hizmet aracı” şeklinde bir ibareyi yazarak ortalığa çıkabilir!
Bir diğer haberi de yine eşşiz heterodoks nöroekonomik dünyamızdan vermek isterim. Bu hafta içerisinde malumunuz AKP’nin seçim beyannamesi açıklandı. Beyanname üzerine en güzel cevapları Fatih Altaylı ile Prof.Dr.Uğur Emek verdiler. Altaylı, Sayın Erdoğan’ı dinleyince şunu gördüm, “en sonunda 20 yıllık CHP iktidarına son verecek açıklamasında bulunurken”, Prof.Dr.Uğur Emek de, İktidar’ın 2023 hedeflerinden sadece birisi gerçekleşti. “2023 geldi” şeklindeki açıklaması ile mevcut durumumuzu gayet güzel bir şekilde özetliyordu. Bugünden tam 10 yıl öncesinde 2013 yılında AKP,10.Kalkınma Planı içerisinde uzun vadeli hedefleri şu şekilde açıklamıştı;
GSYH: $2 Trilyon
Kişi Başına Milli Gelir: $25.000
İhracat: $500 Milyar
İşsizlik: %5
Enflasyon: Tek Hane
2013 yılına girdiğimizde ise,
GSYH: $905 Milyar
Kişi Başına Milli Gelir: $10.655
İhracat: $254 Milyar
İşsizlik: %11
Enflasyon: %50 (TÜİK)
Bu durumda verdiklerimiz, vereceklerimizin teminatıdır demekten başka bir yol gözükmüyor.
9 aydır Merkez Bankası, Hazine, Kamu Bankaları, Türkiye Varlık Fonu,..vs gibi tüm kamu kurumlarının desteği ile baskı altında tutmaya çalıştığımız “Sabitimsi Döviz Kuru Sistemine” ilişkin yeni bir gelişmeyi de sizlerle paylaşmak isterim. Malum TCMB’nın kısa vadeli gösterge faizi %8.5, Amerika’daki resmi faiz de %5 seviyesinde bulunuyor. Yabancı yatırımcılara 2018 yılından itibaren kapattığımız yurtdışı swap piyasası ile yurt VİOP piyasasındaki vadeli kur fiyatlarında dikkate alınan TL faizi bambaşka yerlerden işlem görmekteydi.
En son olarak TCMB, bankalar arasındaki uzlaşmalı vadeli döviz (forward) işlemlerinde uygulayacağı vade farkı TL faiz oranını 3 ay’dan 1 yıla kadar olan vade aralığında %38-%42 arasında belirlediğini açıkladı.
HYPERLINK “https://www.bloomberght.com/tcmb-den-bankalar-ile-dogrudan-tl-uzlasmali-vadeli-doviz-satim-olanagi-2329807” https://www.bloomberght.com/tcmb-den-bankalar-ile-dogrudan-tl-uzlasmali-vadeli-doviz-satim-olanagi-2329807
Örneğin 13 Nisan 2023 tarihli 15:30 itibarıyla TCMB Efektif $/TRY Satış kuru 19.3708 TL şeklinde belirlenmiş iken, VİOP piyasasında Temmuz sonu $/TRY 22.0115, Ekim sonu $/TRY 24.1420 ve Aralık sonu $/TRY 25.6799 fiyattan işlem geçiyordu. Yani yaklaşık olarak 3 aylık vade için dolarda %13.63, 6 aylık vade için %24.62 ve yılsonu için %32.57 düzeyinde bir “Prim” fiyatlaması yapılmaktaydı. Ayrıca Merkez bankasının yukarıda açıklanan vadeli forward kararının ardından VİOP piyasasında %1.7 düzeyine yaklaşan oranlarda düşüşler gerçekleştiğini göstermek isterim.
VİOP Vadeli $/TRY Fiyatları (13.04.2023)
Seçim öncesinde bir diğer gerçekleşen olayımız da TL Cinsi Hazine Tahvil faizlerinde hızlanan faiz yükselişler oldu. Kamu otoritesi tarafından bankalara yönelik getirilen kredi miktarında, faiz oranında, kamu menkul kıymetlerine yatırımlarındaki zorunluluk ile seçime kadar zar zor gelmiş bulunuyoruz. Ancak artık mızrak çuvala sığmıyor, zira çuval delik deşik oldu. 2 yıllık tahvilde son bir aylık faiz artış düzeyi “%42”, yıl başından itibaren yaşanan artış oranı ise, “%54”
2 Yıllık Gösterge Tahvil Faiz Oranı
Örnek olarak 21 Aralık 2022 tarihinde 2 yıllık gösterge tahvile 100.000 TL %8.23 yıllık bileşik faiz ile yatırım yapmış olan bir yatırımcı ve/veya bankanın Brüt Getirisi 16.099 TL olmaktadır. Aynı yatırımcı ve/veya bankanın 14 Nisan 2023 tarihinde %15.37 yıllık bileşik faiz ile aynı 2 yıllık gösterge tahvile 100.000 TL ile yatırım yapması durumunda vadeye kalan gün sayısı 720 günden 601 güne gerilemiş olmasına karşılık Brüt Getirisi 25.265 TL’ye yükselmiş bulunmaktadır. 119 gün sonunda yaklaşık %57 daha yüksek faiz getirisi elde edilmektedir. Peki geçen sene sonunda bu tahvili zorla almak zorunda kalan bankaların yaşadıkları “faiz riski” ne olacak? Kısa süre içerisinde hızla yükselmekte olan ve seçimden sonrasında ortodoks para politikasının uygulanması durumunda daha da yükselmesi çok olası olan faiz riskinin daha uzun vadeli tahvillerde çok daha fazla olduğunu söyleyebilirim. (durasyon/konveksite konusu)
Neyse bu haftalık da bu kadarlık olsun, hayatta herşey eninde sonunda olacağına varacaktır şeklinde kaderci bir önerme ile yazımı tamamlamış olayım.
Prof.Dr.Evren Bolgün | Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi
