Dr. Fulya Gürbüz: Mart ayında dünyada sanayi üretimi zayıflarken Türkiye’de iyileşti

TÜİK, 2023 yılı Şubat ayı sanayi üretim verilerini açıkladı. 6 Şubat 2023 tarihini unutmayalım, Kahramanmaraş merkezli deprem felaketi ve ardından 10 şehri kapsayan sayısız depremler elbette sanayi üretimini olumsuz etkiledi.

Sanayi üretim endeksi Şubat 2023’te bir önceki aya göre %6,0, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,2 düşü. Endeks en son Temmuz 2022’de aylık %6,65’lik sert düşüş kaydetmişti. Depremin etkisiyle siparişlerin ve perakende satışların sanayi üretiminde sert düşüşü sınırlayacağını tahmin etmiştim ama yanıldığımı ekleyeyim.

Kaynak: Turkey Data Monitor

Gelelim sanayi üretimindeki düşüşün detaylarına ve Mart ayına ilişkin öncü sinyallere…

Öncelikle Şubat ayında ara malı imalatındaki aylık %9,3’lük düşüş, sanayi üretimindeki düşüşün ana sebebi oldu; diğer tüm ana gruplar (tüketim, enerji ve sermaye malları) %2,3-5,0 aralığında düşüş yaşadılar. Türkiye’nin en büyük ihracat kalemi olan otomotiv sektörü üretiminin Şubat ayında yatay kalması ve yine yatay kalan yatırım harcamaları, beraberinde ihracat siparişlerindeki düşüşe bağlı olarak toplam ihracatın önceki aya göre düşmesi sanayi üretimini aşağı çeken diğer faktörler oldu. Elbette öncü göstergeler sanayi üretimindeki düşüşün sinyalini vermişti: Her ayın son iş günü açıklanan SAMEKS Sanayi Üretim Alt Endeksi Şubat ayında sert düşerken, İSO İmalat Sektörü PMI endeksi yatay kaldı. Şubat ayında S&P Global küresel imalat sektörü PMI verileri de küresel yeni ihracat siparişlerinin yavaşlayarak da olsa düşmeye devam ettiğini ortaya koymuştu.

Küresel imalat sektörü PMI verilerine göre küresel üretim Mart ayında yükselmesine rağmen yeni ihracat siparişleri sert şekilde düştü. Dolayısıyla Türkiye’nin ihracat pazarı Mart ayında dünyadan pozitif ayrıştı. Başlıca ihracat pazarlarımız olan Avrupa ve ABD imalat sektörlerinin Mart ayında daralması; küresel çelik, alüminyum ve bakır kullanımı ile elektronik üretiminin azalması, küresel imalat sektöründe girdi maliyetleri ve çıktı fiyat artışları ile beraberinde istihdam artışında da yavaşlama eğiliminin oluşması başta en büyük ihracat pazarımız olan Avrupa olmak üzere gelişmiş ülkelerde ekonomik faaliyetin yavaşladığını gösteriyor. Hatırlatalım; SAMEKS ve PMI endekslerinin 50 eşik değerin üzerinde olması sektörün bir önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor.

Kaynak: J.P.Morgan, S&P Global (Mart 2023)

Türkiye ekonomisinde Şubat ayında sanayi üretimi vahim bir tablo ortaya koymuşken, Mart ayı gelişmeleri hayli olumlu. En dikkat çekici gelişme TİM’den geldi, ihracat hacmi Mart ayında aylık 5,0 milyar dolar artışla (aylık %26 artış) 23,6 milyar dolara yükseldi. İSO İmalat Sektörü PMI Endeksi Mart ayında sınırlı yükseldi, SAMEKS Sanayi Üretim Endeksi ise güçlü bir artış sergiledi.

Kaynak: MÜSİAD (Mart 2023, SAMEKS Sanayi ve Hizmet Sektörleri Endeksleri)

Ara malı imalatı kapasite kullanım oranının Mart ayında önceki aya göre daha hızlı düşmesine rağmen yatırım ve dayanıklı tüketim malı imalatı kapasite kullanım oranlarının artmaya devam etmesi, Mart ayı sanayi üretim endeksini de yukarı çekecek faktörlerden olacak.

Kaynak: Turkey Data Monitor

TCMB’nin yayınladığı Mart ayı Reel Kesim Güven Endeksi verilerine göre sektörde yatırım harcamalarında artış eğilimi sürdü, toplam siparişler yavaşladı.

Özetle Mart ayına ilişkin öncü göstergeler depremlerin yaşanmaya başladığı Şubat ayına göre olumlu bir tablo çizdi. Ancak küresel ekonomiden gelen yavaşlama işaretlerine ilave olarak petrol fiyatlarında olası artış riski Türkiye’nin hem üretim hem de ihracat hacmi üzerinde baskı yaratacaktır.

fulyagurbuz.com