Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Vatandaş ekmeğinin derdinde…’
17 Ekim 2023Tüketicinin nabzını en iyi tutan araştırmalar, özellikle perakende bazında Nielsen’den çıkar. Nitekim son araştırmada çarpıcı başlıkları önümüze koydu. Perakende sektörüne yönelik hazırlanan raporda, en önemli endişesi sorulan vatandaşın ilk 5 başlığında malumun ilanı vardı.
Araştırmaya göre ülkemizdeki vatandaşın en önemli endişesi yüzde 42 ile artan gıda fiyatları… Bunu yüzde 39 ile ekonomik durgunluk izliyor. İkisini topladığınızda yüzde 81 iç piyasa adına alarm veriyor demektir.
Öncelikle ekmeğinden kesen bir vatandaş gerçeği ortada. Ama endişenin gıda fiyatlarına yetişememek olduğuna bakar ve gelirin içinde en büyük harcama kalemini de bunun oluşturduğunu düşünürseniz, ekmek dışında vatandaşın hiç bir önceliğinin olmadığını anlarsınız.
İkinci sıradaki ekonomik durgunluk ise bir kaç boyutuyla okunmaya muhtaç. Tüketici nezdinde bakarsanız, işsizlik riskinin kapıda olduğunu görüyorsunuz. Vatandaşın da bundan büyük endişe duyması normal.
Zira aynı sonucu reel sektör ya da esnaf penceresinden okursanız, çarkları döndüremeyeceğine dair kanaat oluştuğunu görüyorsunuz. Yani her iki kesim de ekonomiye ilişkin önemli endişeler taşıyor.
Böyle bir ortamda yoksulluk sınırının 44 bin TL’lere ulaştığını, 7 bin 500 TL ile emeklinin, 11 bin 400 TL ile de asgari ücretlinin geçinmesinin normal karşılandığını düşünürseniz, bu ekonomiden büyüme de çıkmaz, endişe ile yastık altı para da piyasaya girmez.
Tarımda üretici fiyatlarının da yüzde 72 artış hızını dikkate aldığınızda, uzun bir süre indirim çağrılarına rağmen, en önemli başlık olan gıdada fiyatların düşmeyeceğini görüyorsunuz. Buna karşılık gelirler artmadığı gibi, her geçen gün de tüketici satın alma gücünü kaybediyor.
Böylesi bir ortamda ne çalışacak kişi bulabilirsiniz, ne de çalışma yaşamında barışı tesis edebilirsiniz. Türkiye’nin vatandaşıyla barışması gerekiyor. Şayet bu tüketimsizliğe dayanarak enflasyonun düşmesini de hayal ediyorsanız, olası sonuçları düşündüğünüzde enflasyona razı bile olacağınız sonuçların çok olası olduğunu görmeniz lazım.
Peki ama bir gariplik var. Bu fotoğrafa rağmen tüm raporlar Türkiye’nin büyümesini nasıl yukarı yönlü revize ediyor? Bunun tercümesini de gelen bütçe açığıyla okursanız, gelecek yılın da seçim yılı olduğunu düşünürseniz, kamu harcamalarıyla bir büyüme gelmesi sürpriz olmayacaktır.
Bu tip bir harcama da zaten geçinemeyen vatandaşa bütçe açığına paralel yeni ve ek zamlar, daha çok düşen satın alma gücü anlamına gelir. Fakat kamu harcamalarıyla büyüdüğünüzde ve açığı da yine zamlarla kapatmaya kalktığınızda da enflasyonu körüklemeniz son derece muhtemel bir sonuç.
Türkiye seçim odaklı ekonomiden bir an önce kurtulup, gerçekten sorunlarını çözen üretim esaslı ekonomiyi tartışmak zorunda. Yoksa iş tamamen içinden çıkılmaz bir noktaya gidecek.
Tüm Yazarlar
