Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Enflasyon gaz oldu uçtu…’
6 Haziran 2023Yeni ekonomi programının ilk ipuçları kamuoyuna yansıdı ve sürdürülebilir ekonomi temelli bir program uygulanacağı söyleniyor. Açıkçası doğru işler yapılırsa dikkate alınması gereken bir bakış açısı olduğunu düşünüyorum.
Fakat henüz net bir şey açıklanmadı. Onunla ilgili gelişmeleri açıklama sonrasına bırakıp, yol haritasını gördükten sonra bir değerlendirme yapmakta yarar olduğunu düşünüyorum. Öte yandan enflasyon konusunda gelen sonuçlar, bizim havaya karbon salınımının ötesinde enflasyon da verdiğimizi gösteriyor.
Çünkü böyle bir performans içinde, enflasyon sadece uçmuş ve gökyüzüne dağılmış olabilir. Ülkede tüketici enflasyonunu yüzde 39’a, üretici enflasyonunu da yüzde 40’a indirip, bunu da açıklamayı başaran TÜİK’in bu performansı hakkında bize bilgi vermesi gerekiyor.
Şayet bir ülkede resmi rakamlara göre bile yüzde 100’leri aşkın üretici enflasyonu yüzde 40’lara düştüyse, aradaki yüzde 60’lık farkın doğal olarak tüketici fiyatlarına yansımış olması gerekiyor.
Lakin bizim hokus pokus ekonomisinde hem üretici enflasyonu, hem de tüketici enflasyonu düşürülerek, tarihi bir zafere (!) imza atılıyor. Şöyle düşünün. Elinizde birer litrelik iki kap, ikisinde de 500 mililitrelik su olsun.
Bunlardan birini diğerine döktüğünüzde, kaplardaki suyun biri azalıyorsa, diğeri de çoğalıyor olmalı değil mi? Öyle değil işte. Bizim enflasyonda kabın birinden diğerine enflasyonu aktarıyorsunuz, ama su yolda uçup havaya karışıyor. Böylece hem döktüğünüz kaptaki su miktarı azalıyor, hem de suyu naklettiğiniz kaptaki su oranı düşüyor.
Nasıl bir mucize değil mi? Zira bu şartlar altında enflasyonun uçup, gaz haline gelip havaya karışmış olması lazım. Ortada bir maliyet var ve öylesine büyük bir mucize yaratıyorsunuz ki, rakamlar eş zamanlı düşerken, birinin diğerine etkisi olmuyor.
Elbette bunlar hayaller. Çünkü gerçeğin böyle olabilme ihtimali yok. Üstelik bunu satınalma gücü düşerken ve üretici maliyetleri artarken yapıyorsunuz. Yani hem maliyetleri artıyor, hem de kağıt üzerinde düşüyor. Nasıl sistem ama?
Bunu yapabilir misiniz? Şüphesiz rakamlarla istediğiniz gibi kurgulama şansınız var. Aynı sepetten ENAG yüzde 105 enflasyon çıkarırken, yüzde 39 enflasyon olduğunu açıklamak, sadece tüketici bazında bile kayıp hale gelen yüzde 70 olduğunu gösterse de, birinin bu konuyla ilgili akla uygun açıklama yapmasını beklemek de hayalcilikten öteye gitmiyor.
Ama bunu yaptığınız için, artık borç bulamayan insanlar geçinemiyor, geçinmesi gereken insanlara daha az maaş farkı veriyorsunuz, üretici, maliyetlerinin yok sayılması bir yana, artık tüketim gerçekleştirecek bir tüketici bulamıyor.
Bir sonraki adımda da tüketiciden üreticiye kadar hem frene basıldığı, hem ödemeler zincirinin kırıldığı bir ortamla karşı karşıya kalacağız demektir. Ülkede her şey illüzyondan ibaret oldu. Tek bir şey hariç: Ayakta kalabilme mücadelesi…
Tüm Yazarlar
