Döviz Dönüşümlü Kur Korumalı

TL Vadeli Mevduat Hesabı

(DTH KKM)

Muhasebesi

 

 Doç.Dr.VeriDelisi

 2023

 Ankara

NOT:05.07.2023 tarihinde “KKM’de Hazine karşı taraflı TL cinsi işlemler için uygulanan Hazine desteği Merkez Bankası’na devredilecek-Bloomberg HT” haberi düştü. Bu haber doğruysa TL cinsinden KKM ler için kur farkı ödemesi aşağıdaki “TCMB Kur Farkını Nasıl Ödeyecek ?” bölümünde olduğu gibi gerçekleştirilecektir.

Bu çalışma içerisinde döviz dönüşümlü kur korumalı TL Vadeli Mevduat hesaplarının nasıl çalıştığı muhasebesel olarak anlatılmaya çalışılacaktır. Bazı varsayımlar yaparak bir çerçeve çizmeye çalışacağım. Bu yazının ilham kaynağı değerli hocam T.Sabri ÖNCÜ dür.

Acun Ilıcalı DELE A2

İÇİNDEKİLER:

• DTH KKM’in Amacı Nedir?
• DTH KKM Nasıl Çalışır ?
• TCMB Kur Farkını Nasıl Ödeyecek ?
• TCMB Tarafından Ödenen Kur Farkı Ne Kadardır ?
• İşin Muhasebesi Nedir?
• Sonuç Yerine
• Swap Mekanizmasıyla Birleşik DTH KKM

DTH KKM’in Amacı Nedir?

Bankacılık sisteminde ortaya çıkan dolarizasyon yükümlülüğünü sınırlamaktır. Ekonomi yönetimi, bankacılık sisteminde kişilerin TL cinsinden mevduatlarını DTH’ye çevirmesini istememektedir. Kim ister ki?

Bunu aşağıdaki grafik yoluyla anlatabiliriz.

Grafik üzerinde siyah renkli olan veri DTH mevduatları temsil etmektedir. DTH’ler 2020 yılıyla birlikte bankacılık sisteminde TL mevduatların önüne geçmiştir. Bunun  sınırlandırılması için DTH KKM aracı 21.12.2021 tarihinde yürürlüğe girmiş ve etkisini 2022 yılı itibariyle göstermiştir.

DTH KKM Nasıl Çalışır ?

DTH KKM; TL faiz oranında getiri sağlayan ve kurun faiz oranından daha fazla artması durumunda kur farkı korunması sunan bir vadeli mevduat ürünüdür.

Basitçe; vade sonunda bankanın size taahhüt ettiği elde edeceğiniz TL faizi getirisi, aynı vadede DTH’den sağlayacağınız kur farkından az ise aradaki fark TCMB tarafından ödenecektir.

Yapı Kredi Bankasının sayfasında çeşitli olasılıklar dahilinde ortaya çıkacak durumlar basitçe açıklanmış. Bu sayfadan faydalanabilirsiniz. Burada önemli olan TL faizinin ilgili banka tarafından kur farkının ise TCMB tarafından ödendiğini bilmektir.

TCMB Kur Farkını Nasıl Ödeyecek ?

TCMB, vade sonlarında ortaya çıkan kur farklarını banka rezervlerini artırarak  ödeyecektir. Bu şekilde bankalar bu farkları müşterilerin mevduat hesaplarına aktarabilecektir.

Kur farkı aşağıdaki şekilde yapılır.

Kaynak: TCMB Kur Farkını Dönem Sonu Kayıt

TCMB Tarafından Ödenen Kur Farkı Ne Kadardır ?

2022 yılı için TCMB Faaliyet raporu Kar-Zarar tablosunda Faiz Giderleri bölümünde Diğer kalemi altında bu maliyetin ne kadar olduğu gösterilmektedir.

Kaynak:  TCMB Faaliyet Raporu 2022 (s:88)

DTH KKM’lerde 2022 yılı için TCMB tarafından 88 milyar TL  kur farkı ödemesi yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu ödeme itibariyle 2022 yılında Merkez Bankasının 88 milyar TL para yarattığını söyleyebiliriz. Peki 2022 yılı içerisinde toplam TL mevduat içinde TCMB’in yarattığı yeni TL’nin payı nedir?

Kaynak:BDDK Aylık Verileri Tl  mevduatlar 2022

2022 yılı başında 2 trilyon olan TL cinsinden mevduatlar aynı yılın sonunda 4.7 trilyona yükselmiştir. Bu büyük kredi genişlemesi sürecinde TCMB’nin yarattığı paranın toplam mevduatların yaklaşık %3’üne denk gelmektedir. DTH KKM nedeniyle TCMB tarafından yeni yaratılan paranın toplam mevduatların çok küçük bir kısmına denk geldiği anlaşılmaktadır. TCMB sermayesi açısından bakarsanız faaliyet raporunda TCMB’in 2022 yılında raporlanan karının 93 milyar TL (TCMB Faaliyet Raporu 2022 (s:88)) olduğu görülmektedir.

İşin Muhasebesi Nedir?

Örneğimizde 1 dolar 20 Tl iken, mudinin bankadaki 2000 Tl’si karşılığında 100 $ DTH açtığını düşünelim.

Banka bilançosunda Tl mevduat silinip DTH mevduat açılacaktır. Bankanın açtığı DTH karşılığında döviz cinsinde zorunlu karşılık yatırma zorunluluğu vardır. Bunu muhabir bankasından yada diğer borçlanma kanallarından yapmaktadır.

Mudimizin elindeki DTH hesabını, DTH KKM yapmak istemesi halinde;

1- Banka bilançosunda mudinin DTH hesabındaki tutar TCMB’nin DTH hesabına aktarılacak;

2- Bunun karşılığında TCMB aynı tutarda banka rezervi yaratacaktır.

3- Bankada bu tutarı mudinin hesabına KKM mevduat olarak aktaracaktır.

Bir sonraki aşamada bu paranın muhabir hesaplara geçmesi gerekiyor.

@vefinans ve @bay_bloo sayesinde bu aşamayı çözdük.

1- Banka bilançosunda  bankanın muhabir hesabındaki $ miktarı TCMB’nin DTH hesabındaki $ ile  azalacak;

2- Bunun karşılığında TCMB bilançosunda aynı tutardaki $ TCMB Muhabir banka hesabına geçecektir.

Büyük resimde ise aşağıdadır.

SONUÇ YERİNE

TCMB tarafından banka bilançolarında bulunan DTH’lerin bir kısmı kur farkı ödenerek TL’leştirmiştir. Her ne kadar bankaların muhabirlerinde bulunan $’ların TCMB bilançosuna aktarıldığı sonucu çıksa da SABRİ hoca farklı düşünüyor. Sonuç olarak; banka bilançolarında bulunan DTH’lerin bir kısmı şimdilik TL’ye dönüşmüştür.

Swap Mekanizmasıyla Birleşik DTH KKM

Yukarıda bahsettiğimiz mekanizmanın önüne swap mekanizmasını da ekledik. Sabri hocanın dediği mekanizma ortaya çıkıyor. Aşağıdaki info graif üzerinde üçüncü aşamada rezervlerin $ satımıyla elde ettiği görülmektedir. Bunun yanı sıra TCMB ile repo yapılarak da elde edilmektedir.

Mudimizin elindeki TL mevduatını DTH’ a çevirdi.

1- Banka bilançosunda varlık kısmında ilgili tutar kadar $ geçmesi için  TCMB’den rezerv karşılığı $ alınacak.

2- TCMB muhabirindeki $, bankanın muhabirine geçecek.

3- Banka rezerv eksikliğini gidermek için elindeki $ ile, TCMB ile swap işlemine girecektir.

Bu işlemden sonra ise KKM işlemleri başlamaktadır.

İşlemlerin sonucunda TCMB bilançosunda nette değişim olmazken, banka bilançosunda TL mevduat, KKM’ye dönüşmüştür.

Dolar'ın bir garip hikayesi ! pic.twitter.com/fhrXVm4r2t

— VeriDelisi | Data to the Mad, Mad to the Data | 🏂 (@VeriDelisi) August 2, 2023

 

İspanyolca Merhaba

İspanyolca Sayılar

José José DELE A2