Kerim Ülker: Merkez Bankası Başkan­lığı koltuğuna tarihinde ilk kez bir kadın oturacak: Dr. Hafize Gaye Erkan…

Dünya gazetesi yazarı Kerim Ülker’in yazısına göre Merkez Bankası Başkanlığı koltuğuna tarihinde ilk kez bir kadın oturacak: Dr. Hafize Gaye Er­kan.

Ülker yazısında “Merkez Bankası’nın en genç başkanı olması beklenen Erkan’ın görevi kabul etmesi aslında, uzun süredir beklenen küresel ekonomiyle barı­şık bir modelin de kabul edilmesi anlamına geliyor” dedi ve şu bilgileri paylaştı:

İlk kez ABD’de First Republic Bank’ta görev almaya başladığında tanıştığım ve haberi­ni yazma şansı bulduğum Erkan’ı, diğerlerinden ayıran aslında sadece kadın olması değil. Onun genç yaşına sığ­dırdığı inanılması zor başa­rılardı. O dönem kariyerinde başardıklarını görünce ken­disine ilk sorum şu olmuştu: “Peki hayaliniz nedir?”. Ne yalan söyleyeyim, 10 yıl önce verdiği yanıt o zaman düşündürücü gelmemişti: “Tek hayalim, ülkeme hizmet et­mek…” Şimdi ne demek istediğini daha iyi anladım aslında.

Elazığlı makine mühendisi bir baba ve matematik öğretmeni annenin tek çocuğu olarak dünyaya gelen Hafize Gaye Erkan, İstanbul Erkek Lisesi’ni ikincilikle, Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünü de re­kor puanla birincilikle bitirdi. Stanford, Princeton başta olmak üzere 9 üniversiteden burs teklifi alan Erkan, tercihini o dönem Princeton’dan yana kullandı. Princeton’da finans mühendisliğinde doktora yapmayı tercih eden Erkan, ardından Harvard Business School’un İleri Yönetim Programı ve Stanford Graduate School of Business Liderlik Yönetici Programı’nı tamamladı.

Goldman Sachs’ta başladı

Dünyaca ünlü finans kuruluşlarından peş peşe iş teklifi alan Erkan’ı ilk tercihi Goldman Sachs oldu. 2009 yılında ABD yönetiminin el koyduğu First Republic Bank’ın Kıdemli Başkan Yardımcısı görevinin yanı sıra Yatırım Bölümü Başkanı ve Risk Yönetimi Eş Başkanı koltuklarını alarak dümene geçen Erkan, göreve geldiğinde Federal Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (FDIC) tarafından yönetilen bankanın aktifleri sadece 20-25 milyar dolar civarındaydı. Kısa sürede bankanın stratejisine dokunan Erkan, ardından Haziran 2021’de First Republic Bankası’nın Başkanı, eş CEO’su ve Yönetim Kurulu Üyesi oldu.

ABD’deki finans kuruluşları arasında en genç CEO ol­mayı başardı. Bankada o kadar çok seviliyordu ki Hafize Gaye Erkan bursu oluşturuldu. Bu bursun özelliği ise, yeterli hizmet alamayan gelecek vaat eden genç kadınlara STEM eğitimi (Bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik), liderlik ve kariyer yollarını desteklemekti.

Bu arada 185 yıllık geçmişi olan dünyanın en fazla tanınan mücevher ve tasarım şirketlerinden biri olan Tiffany & Co’nun Yönetim Kurulu Üyeliği’ni yaptı, satış sürecini yönetti. Aralık 2021’de ise ani bir kararla görevinden istifa etti.

Eş-CEO’luktan 6 ay sonra istifa etti

First Republic Bank’ta CEO’luğu beklenen, eş CEO’luk görevini ise sadece 6 ay yapan Erkan’ın bu kararının altında ise aslında ilginç bir hikaye vardı. İstifa haberinin ardından ABD’nin en önemli kredi kuruluşlarından Glencore’a CEO ve Marsh’ın Yönetim Kurulu Üyesi olduğu haberinin gelmesi dikkat çekiciydi. İstifa haberini duyuran ise Bloomberg International oldu. 12 dakikalık yayını tekrar tekrar izlediğimde ise sonucun ani bir karar olmadığını sezinledim. Çünkü ilk soruda, “Daha birkaç ay önce eş CEO olarak atandığın First Republic’den ayrılman çok ani geldi. Nedenlerini anlatır mısın?” yanıtı, “Aslında çok uzun zamandır bu düşüncedeydim. Ayrılma zamanının doğru olduğuna karar verdim” oldu.

First Republic ile kontratı sürdüğü için konuşmamayı tercih eden Erkan, banka yönetimine uyarılarda bulunmayı unutmuyordu: “Fed faiz artırmaya başlarsa, şirketlerin likidite ve finansmanı bilançoda artırması gerekecek. Bir fırtınanın içine doğru sürükleniyoruz. Çoğu şirket, bu fırtınayı göğüsleyemeyecek, pek çok şirket zarar görecek” diyerek bankalara yaklaşan durum öncesinde fonlama ve finansmanın ihtiyacını vurguladı.

“Kriz yaklaşıyor” diye uyardı, dinletemedi

Bankanın sorun yaşadığı Mart 2023’te de dünyaca ünlü Financial Times, bankanın batış öyküsünde bir detaydan bahsediyordu. Gazeteye göre Erkan, yönetim kurulu toplantısında yöneticilerle ağır bir kavga etmişti. Haberde, yönetim ile Erkan arasında Aralık 2021 öncesinde gerilim yaşandığı, Erkan’ın bir fırtınanın yaklaşmakta olduğunu, faizler artmadan evvel başka bir strateji sundu ve hazırlıklı olmak gerektiğini ısrar ettiği vurgulanıyordu. Ancak bankanın kurucusu CEO Jim Herbert ve yakın dostlarının olduğu yönetim kurulu, bir sorunun olmayacağını ısrarla savunuyordu.

Erkan, yönetimi ikna edemeyince yani oyunu değiştiremeyince görevden ayrılmaya karar verdi ve Aralık 2021’de de görevi bıraktı. Zira yönetim kurulu Gaye Erkan’a görev veriyor ancak karar almasına tam yetki ile izin vermiyordu. Co-CEO’luk görevinin sakıncası da buydu. Görevden istifa ettikten bir yıl sonra Erkan’ın işaret ettiği tehlike göründü. Mart 2022’de ABD Merkez Bankası Fed faizleri artırmaya başladı ve First Republic Bank tarihinin en kötü durumuna geldi. Aktifleri ve pasifleri dengeleyemeyen banka, geçen ay da iflas etti. Bankayı JP Morgan devraldı.

Milyarlarca dolar kaybeden First Republic bir anlamda raporları, öngörüleri yok saydı, matematik yerine tarihi seçti, tarih oldu… Benim asıl ilgimi çeken Financial Times’ın da anlattığı eş-dost atamalarının yapıldığı First Republic Bank’ta Erkan dışında bir bankacının olmamasıydı. O dönem dünyanın en büyük ekonomi yayınlarından Wall Street Journal , sessizliğe bürünen Erkan’ın nasıl mücadele ettiğini, neden istifa kararını aldığını aslında fark etmişti. Bankanın kurucusu ve CEO’su Herbert’ın oğluna bankadaki bir kredi birimini denetlemesi için 3.5 milyon dolar vermesi, kayınbiraderine ait bir şirkete danışmanlık hizmeti için 2.3 milyon dolar ödemesi, aile üyelerine ödemelerin sürmesi profesyonel yönetimde rahatsızlığa neden olmuştu.