FÖŞchat GPT: “Yeni bir Lehman Anı mı?”

ABD’de 3 bankanın birbiri ardına göçmesi akabinde Fed ve FDIC’nin yeminlerinden dönerek tüm banka pasiflerini güvenceye alması 2007-2008  Global Mali Krizi tetikleyen Lehman’ın batışını anımsattı—işte bu vakaya “Lehman Anı” diyoruz.

Çin ve Japonya dışında tüm merkez bankalarının eşzamanlı parasal sıkılaştırma uygulaması ve banka risk yapısını belirleyen getiri eğrisi eğiminin tersine dönmesi (yani kısa vadeli faizlerin uzun vadeye nazaran yüksek seyretmesi), batan bankaların “buzdağının su yüzündeki kısmı” olabileceği korkusunu yarattı. Bu algı gerçekçi değil. Bu kez  gerçekten 2007-2008’den çok farklı.

NİYE farklı olduğu anlatan, finans eğitimi almamış okurların da kavrayabileceği  bir makale hazırlıyorum. Bu süre zarfında, teknik terimler içerse de, bir dizi uzmanın iki dönem arasındaki farkları vurgulayan açıklamalarını içeren aşağıdaki haberi sizin için tercüme ettik, yani ben  ve Google Translate.

Haberin aslı olan “This time is different’: SVB collapse symptom of easy money rather than systemic banking issues”a, linki clikleyerek ulaşabilirsiniz.

Özgün makalemi hazırlarken, eriştiğim ilk sonucu da okurlara aktarayım:  Global mali sistemi tehlikeye atacak boyutta bir spazm olası değil, ama kenarda-köşede kalmış, risk denetimden kaçan çok sayıda segment var. Kripto dünyası ve private equity bu tür nevi şahsına mahsus kurum ve piyasalarla dolu. 2023 boyunca, bunların  teker teker çökmesiyle başlayan bir dizi mini-krize şahit olacağız.

Hadi, başlayalım:

 

 

‘Bu sefer farklı’: SVB çöküşü, sistemik bankacılık sorunlarından ziyade kolay paranın belirtisi

 

Uzmanlar, Silicon Valley Bank’ın çöküşünün 2008 tarzı bir finansal  krizin öncü göstergesi olmadığını, bankanın “Cennetten düşüşünün” “bol ve ucuz para” döneminin sonunu işaretlediğini savunuyorlar.

 

Birçok uzman, 2007-2008 Global Mali Kriz’den (GMK) bu yana yaşanan en büyük banka iflasının dünya düzleminde yankılanıp yankılanmayacağını sorsa da, çoğunluk, bankacılık sitemine yaygın sorunlardan ziyade, SVB’nin iş modelinin iflasın sorumlusu olduğunu savunuyor.

 

13 Mart’ta  HSBC, Şansölye Jeremy Hunt ve Başbakan Rishi Sunak’ın desteğiyle tüm yükümlülükleriyle birlikte SVB UK’yi 1 sterline satın aldı. Sonuç olarak, SVB UK’nin tüm mudileri, vergi mükellefi desteği olmaksızın mevduatlarına ve bankacılık hizmetlerine yeniden erişebildi ve krizin Atlantik ötesine yayılması engellendi.

 

ABD’de denetleyici kurumlar, bankaların “tüm mudilerinin ihtiyaçlarını karşılama imkanina sahip olmalarını” sağlamak için  Fed nezdinde yeni bir borç verme imkanı açıklarken, Hazine Bakanı  Janet Yellen, SVB için herhangi bir kurtarma olmayacağı konusunda ısrar etti.

 

Kamunun krize müdahalesi Federal Deposit Insurance Corporation’ın  (Türkiye’de TMSF, Mevduata Sigorta Fonu) SVB ardından kepenk indiren  Signature Bankasının tüm mevduat taahhütlerini garantilemesi ile  sonuçlandı. Bu arada, Fed’de mevcut repo olanağının yanı sıra 12 ay vadeli kredi ve likidite sorunu yaşayanlara ek fon sağlamak için bir Banka Vadeli Kredilendirme Programı oluşturuldu.

 

Capital Economics Grup baş ekonomisti Neil Shearing, tedbirlerin “mevduat sahiplerinin ve yatırımcıların ABD bankacılık sistemine olan güvenini” koruyacağını veya geri kazandıracağını umduğunu belirtti.

 

‘Tipik bir ABD bankası değil’

Kingswood’un baş ekonomisti Rupert Thompson’a göre “bu sefer  farklı olmalı” şeklindeki görüşün iki temel nedeninden biri, SVB’nin müşteri tabanı.

“Buradaki ipucu isimde,” dedi. “Silikon Vadisi Bankası, yeni teknoloji şirketlerine çok odaklanmıştı. Fed faiz oranlarındaki artış mevduatların çekilmesine yol açtığı ve onu devlet tahvillerini zararına satmaya zorladığı için sorunlarla karşılaştı.”

Capital Economics’ten Shearing, krediler yerine devlet tahvilleire plase edilen varlıkların  bilançoda “alışılmadık derecede yüksek oranının”,  çöküşe neden olan “toksik karışımı” yaratan temel neden olduğunu açıkladı.

“SVB bilançosundaki bu varlıkları yatırımdan trading hesabına  taşıdığında, değerlerini iskonto etmek zorunda kaldı ve böylece geçen yıl faiz oranlarındaki agresif artışın neden olduğu kayıplar su yüzüne çıktı” dedi. “Bu kayıplar  SVB’nin iflas etmesine yol açtı.”

 

Algebris Investments’tan gelen bir notta, SVB’nin müşteri tabanı ve varlık kompozisyonu sorunlarının yanı sıra,  varlık ve mevduatlarını son dört yılda %200’den fazla büyütmesine olanak tanıyan benzersiz durumun altı çizildi.

Notta, “İş modeli, risk sermayesi ekosistemine odaklandı” diye açıklandı. “Hızlı genişleme, aktifleri çeşitlendirme pahasına geldi ve bugünün sorunlarının çoğunun temelini attı.”

 

Bunun da ötesinde, Algebris’in “tipik bir ABD bankası değil” olarak tanımladığı SVB’de hsapların yalnızca %12’si FDIC sigortası kapsamında. Ticari bankalar için sigortalı hesaplardaki mevduat toplamın üçte ikisi civarında.

Oxford Economics’e göre, faiz değişikliklerine  son derece hassas olan mudiler ve varlıklar arasında çeşitlendirme eksikliği karşısında aniden bastıran mevduat çıkışları, SVB’yi “Federal Rezerv’in agresif oran artışlarından kurtulmak için hazırlıksız bıraktı”.

 

Bol  ve deava paranın sonu

Deutsche Bank’ın küresel temel kredi stratejisi başkanı Jim Reid  “SVB’nin sıkıntıları, tarihteki en büyük parasal sıkılaştırma döngülerinden birinin, tarihin en tersine dönen getiri eğrilerinden birinin, tarihteki en büyük teknoloji balonlarından birinin patlamasının ve özel sermayenin kontrolsüz büyümesinin bir birleşimidir” dedi.

Ninety One’daki portföy yöneticisi Iain Cunningham, son 12 ayda GMK’den bu yana gelişmiş pazarlarda yayılan “yanlış dengeden”  çıkış başladığını ekledi.

“Politika yapıcılar, bol ve bedava para dönemi boyunca varlık fiyatlarındaki olağanüstü değer artışının kanıtladığı gibi, politikayı varolan  ekonomik parametrelere  göre çok gevşek belirlediler” dedi. “Politika yapıcılar, ekonomik ve piyasa oynaklığını en aza indirme hedefini öncelediler. İlk mali çalkantı belirtisinde “yoldan dönmeye” veya parasal desteğe istekli oldular”.

“Bu davranış, olumlu  yanda güveni artırırken, bu yanlış dengeyi birçok hanehalkının, şirketin ve hatta hükümetin karar alma süreçlerine derinlemesine yerleştirdi.”

Cunningham, “yanlış dengeyi sürdürmek için gereken koşulu bozan” enflasyonun nedeni olarak hem pandemi öncesi hem de sonrasında kolay paranın “ikiye katlanmasını” gösterdi.

“SVB’nin başarısızlığı çok daha büyük bir hatanın sonucu ve büyük olasılıkla daha geniş bir temerrüt ve iflas döngüsünün sonu değil, başlangıcı olacaktır.”

AJ Bell yatırım direktörü Russ Mould, “bedava ve kolay para” sona ererken daha ne kadar zarar göreceğimizi de sorguladı. “Yapay olarak düşük bir sermaye maliyetine” güvenen işletmelerin “tamamen başarısız olmasa bile zorlanacağını”, hayatta kalanların “maliyetleri kısması gerekebileceğini” belirtti.

“ABD’nin SVB’nin mevduat sahiplerini ve dolayısıyla yeni teknoloji şirketlerinin nakitlerini koruma hamlesi, şokun yayılmasının önleyecek, ancak yolun aşağısında yine de kayıplar olması muhtemel” dedi.

Hargreaves Lansdown’da para ve piyasalar birimi başkanı Susannah Streeter özetle şunları söyledi: “Ucuz para çağı hızla sona erdi ve yatırımcılar bazı dramatik, son derece istenmeyen sonuçlara uyanıyorlar.”

 

2008’in başarısı

Shearing’in dediği gibi, “ABD’de veya diğer ekonomilerde gölgelerde gizlenen” başka kurumlar  da “çıplak yüzerken” yakalanacak, ancak “Bu sefer farklı” olmasının anahtarı, böyle bir olayın bir daha yaşanmamasını sağlamak için GMK’den sonra uygulamaya konulan katı düzenlemelerdir (Frank-Dodd ve Bazel Kriterleri).

Cunningham’ın belirttiği gibi: “Birçok kişi, 2007-2008 krizinden toplu mevduat kaçışını durdurmak için gerekli olanın tam mevduat sigortası olduğunu  hatırlar. Sonuç olarak, banka kurtarma manevrası şu an için sistemik riskin ortaya çıkmasını engelledi”.

Kingswood’dan Thompson, SVB’nin karşılaştığı sorunların “mevduat faizlerinde artışla karşılaşmayan ve genellikle daha yüksek faiz oranlarından fayda sağlayan büyük bankalar için geçerli olmadığını” anlattı.  Banka batışlarının ekonominin göreceli güçlü seyrettiği döneme denk gelmesi ve büyük bankaların güçlü kapitalizasyonu da ikinci GMK korkularını yatıştırıyor.

Federe Hermes Filippo Alloatti’nin kredi birimi başkanı tarafından belirtildiği gibi, SVB’nin tabi olduğu gevşek makro-ihtiyati düzenleme ile büyük bankaların katı regülasyonu arasında bir başka fark daha ortaya çıkıyor.

“SVB, sıkı Basel 3 likidite oranlarından muaf tutuldu ve yalnızca üç ayda bir likidite raporu beyan etmeye zorunluydu” dedi. Ek olarak,

“Merkez bankaları, tüm bankacılık sistemleri dahil olmak üzere mali kurumlara likidite  desteği sağlamak  için geniş araçlara sahip.”

Algebris ise Avrupa ve büyük ABD bankaları için ek düzenleme gereksinimine  dikkat çekti.

Şirket, “Avrupa’da, Basel 4 düzenlemeleri nedeniyle bankalar vadeye kadar elde tutulacak tahvil portföylerinde ne kadar faiz uyumsuzluğu  riski alabilecekleri konusunda sınırlı” dedi. “Bu, SVB’nin dramıyla karşı karşıya kalmayacakları anlamına geliyor”.

“Ayrıca, Avrupa ve büyük ABD bankaları, rayiç değer üzerinden muhasebeleştirilen menkul kıymetlerdeki gerçekleşmemiş zararları yasal sermayelerinden düşmelidir.”

Algebris ayrıca, Avrupa ve büyük ABD bankalarının yüksek aktif çeşitliliğine dikkat çekti; bu, toplu mevduat kaçma olasılığının “uzak” olduğu anlamına geldiğini, bu bankaların güçlü likidite yönetimi sayesinde toplu para çekme taleplerini karşılayabilecekleri anlamına geliyor.

“Mevduatın hala büyüdüğü Avrupa’da, bankalar sistemin mevduat tabanının yaklaşık dörtte birini temsil eden 3 trilyon dolarlık fazla likidite üzerinde oturuyorlar ve ek likidite tamponu olarak rayiç değer üzerinden ek 1 trilyon dolarlık devlet tahvili piyasasına sahipler.”