Ekonomi
Özgür Demirtaş’tan 90’lara Dönüş Uyarısı! İktisatın Duayenleri Bir Panelde… Özgür Demirtaş Arayı Bulamadı
Maliye Hesap Uzmanları Vakfı (HUV), dünyanın önde gelen iktisatçılarını ‘Yakın Gelecekte Dünya ve Türkiye’ panelinde buluştu. Sabancı Üniversitesi’nden Prof.…
Maliye Hesap Uzmanları Vakfı (HUV), dünyanın önde gelen iktisatçılarını ‘Yakın Gelecekte Dünya ve Türkiye’ panelinde buluştu.
Sabancı Üniversitesi’nden Prof. Dr. Özgür Demirtaş’ın moderatörlüğünü üstlendiği panelde, Massachusettes Üniversitesi’nden Prof. Dr. Daron Acemoğlu ve Johns Hopkins Üniversitesi’nden Prof. Dr. Steve Hanke’nin konuşmacı olarak yer aldığı panele medya, ekonomi ve iş dünyası çok yoğun ilgi gösterdi.
Prof. Dr. Daron Acemoğlu ve Johns Hopkins Üniversitesi’nden Prof. Dr. Steve Hanke de konuşma yaparak soruları yanıtladı.
Özgür Demirtaş, deneyimli bir moderatör olarak hakkında övgüler düzdüğü MIT Prof. Dr. Daron Acemoğlu’nu sahneye davet ederken, Nobel Ekonomi Ödülünü de neden alamadığını açıkladı: ‘Henüz bunun için çok genç!’
Özgür Demirtaş, Steve Hanke’yle Daron Acemoğlu’nun Arasını Bulamadı..
İlk kısımda Özgür Demirtaş, Acemoğlu ve Hanke’ye sorularını yöneltirken, ikinci kısımda da konukların sorular cevaplandı.Daron Acemoğlu ve Steve Hanke’nin, birbirlerinin ‘durgunluk ve enflasyon’ teorilerinde fikir birliğine varamaması, aralarında esprilere neden oldu.
En çok merak edilen, medya ve reel sektör temsilcilerinin de birbiri ardına ısrarla sordukları sorunun ana kaynağı Türkiye olurken, bakanlık için ismi geçen Mehmet Şimşek’in ne yapması gerektiği, ne yapabileceği, Türkiye’nin içinde bulunduğu sorunlardan nasıl kurtulacağı ya da yaşayacağı sorunların büyümesi halinde neler olacağı çok merak edildi.
Türkiye’deki ekonomik sorunlar Daron Acemoğlu’na çok sorulunca ünlü ekonomist 5 aşamada cevap verdi:
- Orta vadede yüksek kaliteli yani verimli bir büyüme,
- Kurumların düzenlenmesi,
- Enflasyon sorununun çözülmesi,
- Bankaların ‘kendilerinin de bilmediği’ sorunlu kredilerinde düzelme
- Seçimden çok önce başladığını belirttiği) bütçe sorunları ve güvenle, üretken yatırıma geçilmesi gerektiğini söyledi.
Acemoğlu, sorular karşısında Mehmet Şimşek’in şu dönem için en uygun aday olduğunu dile getirdi.
Panelin moderatörlüğünü üstlenen Prof. Dr. Özgür Demirtaş, verimliliğin artırılmasının en önemli konulardan biri olduğuna dikkat çekti. Dünyanın ekonomik düzenden geçtiğini belirten Demirtaş, tarihte olanların, dünyanın geleceğinin anlaşılması konusunda yardımcı olduğunu vurguladı.
TEKNOLOJİ DOĞRU KULLANILMIYOR
İlk sözü alan Prof. Dr. Daron Acemoğlu’nun Endüstriyel Devrim (The Industrial Revolution) konulu sunumunu gerçekleştirdi.
Prof. Dr. Daron Acemoğlu sunumunda yapay zekadan yola çıkarak, sanayi devriminden bu yana yaşananları ele aldı. Teknolojinin gücüne değinen Acemoğlu, insan faktörünün vazgeçilemez olduğunu belirtti.
Türkiye ve dünyaya ait tespitlerin ve grafiklerin de yer aldığı sunumunda Acemoğlu, her zamanki gibi ‘demokrasi’ vurgusunu da yaptı. Türkiye’nin ekonomik verilerinde 2000 sonrasını ele almak yerine 1970-1980’lerden başladı.
Büyüme odaklı ekonomideki küresel ve lokal gelişmelerde özellikle alt gelir gurubunun uzun yıllar içinde erimesine değinirken, orta sınıfın da son yıllarda nasıl eridiğine dikkat çekti. Türkiye’nin büyümesi özelinde de ihracattaki ‘teknoloji’ azlığı konusunda uyarıda bulundu.
Acemoğlu, sunumunda şunları söyledi:
Yapay zeka, dünya ekonomisinin büyük olasılıkla tamamen değiştirecek sürecin ilk adımı. Amerika’da herkesin konuştuğu konu. Türkiye’de öneminin anlaşılmadığı bir teknoloji. Amerika’da da doğru soruları sormuyorlar. Bu teknoloji ve bununla gelenlerin potansiyelinin çok altında olduğumuzu ve doğru kullanılmadığını düşünüyoruz. Bu teknolojileri kim kontrol ediyor ve kimin fayda göreceği şekilde kontrol ediliyor? ChatGPT gibi teknolojilerin öne çıkmasıyla daha çok sorulan soru.
Prof. Dr. Steve Hanke sunumunda, para arzını yarattığı enflasyonist etkiye vurgu yaparken, ekonomiyi zor düşürmeden, durgunluk yaratmadan enflasyonu düşürme çalışmalarından bahsetti. ABD ve Türkiye örneklerini ele aldı.
‘PARA VE FİYATLAR ARASINDA BİR DENGE VAR’
Daha sonra söz alan Prof. Dr. Steve Hanke ise sunumunda şu konularına dikkat çekti:
Gelir farkındalığı oluşması için gelir oluşturulmalı. 147 ülkeyi inceledim ve başlangıç olarak verilerimi 1990’dan 2001’e sınırladım. Burada para tedariği ve fiyat değişiklikleri üzerine bire bir kuram oranını denemek istedim. Yüzde 10l’uk bir değişme olursa fiyatlarda da olmalı. Peki ben ne buldum? Aradaki ilişki 0.94’tü. Özellikle para tedariğinde ve fiyat değişimde bir oran var. Gerçek ekonomik büyüme stabil, para tedariği stabil.
Hanke, Merkez Bankası’nın ‘liralaşma’ teorisini ‘dolarizasyon’ olarak ele alarak dünyanın en güçlü parasına odaklı olmamanın ‘yalan’ olacağını belirtirken, Türkiye’nin potansiyeline de dikkat çekti.
‘COVID ZAMANI PARA TEDARİĞİ GRAFİKTE TAVAN YAPTI’
ABD’ye bakacak olursak, para tedariği covid zamanında grafikte tavan yaptı. Trump para konusunda devlet borçlanmasında tavan yaptı. Merkez bankası tarafı parasallaştı. Para tedariğinde 2021 Temmuz’unda tavan yaptı. Bu ikinci dünya savaşından sonraki en yüksek değerdi ve alakalı şekilde gecikme 12-24 ay. Burada Amerika’da kayda değer bir enflasyon yükselişi oldu. Yakın zamandaki aşağı yönlü harekete dikkat edin. Para tedariği konusunda azalma var. Şu an neredeyse eksi 4 buçuk. 1948’den beri ABD’deki grafikte bu negatifi görmek için 1936’ya gitmek lazım. Para tedariğinde önce patlama sonra azalma yaşandı.
‘ENFLASYONUN BİTİŞİYLE ABD RESESYONA GİRECEK’
Wall Street Journal Şubat’ta, para tedariğindeki patlamada büyüme en çok yüzde 9 olacak dedi. Enflasyon 9.1 e çıktı. Bu para teoremini uygulayarak, nokta atışıyla bu oranı tespit ettik. Büyük çöküşte ne olacak? Burada FED’de el frenini çektik. Bu yılın sonuna doğru enflasyon yüzde 2 ile 5 arasında olacağını düşünüyoruz. Şu an 4.9. Bayağı bir düştü. Enflasyon hikayesi ABD’de son buldu.
Enflasyon her yerde. Küresel bir fenomen değil bu. ABD’de bu rakamlar var. Bunların hepsi FED’i takip ediyor. Özellikle Avrupa ve İngiltere merkez bankası. Bunlar FED’in yaptıklarını kopyalayan yerler. Çekilen perde de aynı. Aynı sebepler veriyorlar. Petrol artışı, Ukrayna savaşı vb…
