Bütçe şubatta 170 milyar lirayla rekor açık verdi: Deprem için harcamalar kaydırılırken gelirdeki zayıflık dikkat çekti

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı şubat bütçe uygulama sonuçlarına göre, bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına göre %19,1 azalarak 218 milyar 828 milyon liraya gerilerken, bütçe giderleri %93,9 artışla 389 milyar 388 milyon liraya ulaştı.

Ocak-şubat döneminde ise bütçe gelirleri, geçen yılın aynı dönemine kıyasla %13,7 yükselerek 507 milyar 906 milyon liraya, bütçe giderleri %104,9 artarak 710 milyar 709 milyon liraya çıktı.

Böylece merkezi yönetim bütçesi şubatta 170 milyar 560 milyon lira, ocak-şubat döneminde ise 202 milyar 802 milyon lira açık verdi. Böylece yıllık 659,4 milyar lira olan bütçe açığı hedefinin ilk iki ayda %30,8’ine ulaşıldı. Merkezi yönetim bütçesi geçen yıl şubatta 69,74 milyar lira fazla vermişti.

Faiz dışı açık 10,9 milyar liradan 136,3 milyar liraya çıktı.

KKM’NİN AYLIK MALİYETİ 632 MİLYON LİRA

Kur korumalı mevduatın (KKM) bütçeye doğrudan maliyeti şubatta 632 milyon lira oldu. Toplam maliyeti 94,7 milyar liraya çıktı.

Faiz hariç bütçe giderleri, geçen yılın aynı ayına göre %126 artarak 355 milyar 165 milyon liraya yükseldi.

Deprem cari harcamaları fırlattı

Bütçe giderlerinin artışında ise dikkat çeken liderlik cari ve sermaye transferleri ile sermaye giderleriydi. Bu kalemlerde deprem sonrası yapılan harcamalar yükselişi hızlandırdı. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre şubatta cari transferler %161,4 artışla 193 milyar 683 milyon liraya çıkarken, sermaye transferleri %4815 artışla 12 milyar 280 milyon liraya ulaştı. Sermaye giderleri de geçen yıla göre %464,1 arttı ve 17 milyar 931 milyon liraya çıktı.

Cari transferlerde şubatta yapılan ve önceki aylara göre sınıflandırmaya girmeyen Hazine yardımlarındaki 7,7 milyar liralık, afet riski altındaki alanların dönüşüm giderleri kalemindeki 5,6 milyar liralık transfer dikkat çekti. Hanehalkına yapılan transferlerde de sınıflandırmaya girmeyen hane halkı ve işletmelere yapılan diğer transferler 16,9 milyar lira oldu.

Sermaye giderlerinde ise karayolu yapım giderlerine harcanan 5,7 milyar lira ile diğer müteahhitlik giderlerinde dikkat çeken 3,3 milyar liralık harcamaların da kaynağının deprem felaketi sonrası yapılan işlemler oldu.

Sermaye transferlerinde ise sınıflandırmaya girmeyen diğer kurum, işletme ve hane halkına yapılan transferlerin 8,8 milyar lira çıkması ve sınıflandırmaya girmeyen diğer Hazine yardımlarının da 3 milyar lira olarak hesaplanması dikkat çekti

Diğer yandan şubatta bütçeden BOTAŞ’a 16 milyar lira, EÜAŞ’a ise 9 milyar lira cari transfer yapıldı. Böylece Ocak-Şubatta BOTAŞ’a aktarılan kaynak 32 milyar liraya vardı. TMO’ya da bütçeden şubatta 2 milyar TL cari transfer yapıldı ocak ayındaki transfer ise 3.8 milyar TL idi.

Faiz giderleri geçen yılın aynı ayına göre %21,6 azalışla 37 milyar 223 milyon lira olarak açıklandı.

DEPREM NEDENİYLE VERGİ GELİRLERİ AZALDI

Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay Şubat 2022’ye göre %0,4 azalarak 179 milyar 620 milyon liraya düştü. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2022’de %8,2, geçen ay %5,6 olarak tespit edildi.

Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri %67,1 azalışla 27 milyar 65 milyon lira olarak hesaplandı.

Vergi türleri itibarıyla şubatta geçen yılın aynı ayına göre, gelir vergisi %63,8, dahilde alınan katma değer vergisi %152,2, özel tüketim vergisi %126,5, banka ve sigorta muameleleri vergisi %126,7, ithalde alınan katma değer vergisi %44,4, damga vergisi %94,3, harçlar %68,4, diğer vergiler tahsilatı %61,2 artarken kurumlar vergisi %94,4 azaldı. Deprem felaketi nedeniyle 11 ilde kurumlar vergisi ödemeleri altı ay ertelenmişti.

Bütçe açığında bu denli hızlı artışın en önemli nedenlerinden biri deprem felaketi için bütçeden yapılan transferler ile bütçe gelirinde yarattığı düşüş oldu. Rekor kıran bütçe açığıyla nedeniyle yıllık bütçe açığı hedefinin %30,8’ine 2023 ilk iki ayda ulaşıldı.