Bloomberg: Depreme yönelik kamu harcamaları alt sınır olarak GSYİH’nın yüzde 5,5’ini bulabilir

Türkiye’nin ikiz depremleri ölçülemez bir insani felaket ve bölgesel ekonomik faaliyet üzerindeki etkileri belirsizliğini korumakta. Bir önceki büyük depremle karşılaştırarak pazartesi günkü depremlerde kamu harcamalarının GSYİH’nın %5,5’ine eşdeğer olabileceğine dair ilk kaba bir tahminde bulunuyoruz. Muhtemel bir hükümet destekli kredi planı daha yüksek bir sayıya neden olabilir.

Güney Türkiye, 12 saatten kısa bir süre arayla 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde iki ayrı depremle vuruldu.

Pazartesi günkü ilk sarsıntının, 32.000’den fazla can alan ve yaklaşık 117.000 binaya zarar veren 1939 Erzincan felaketinden sonra Türkiye’nin ikinci en yüksek deprem olduğu bildirildi.

Potansiyel mali maliyeti hesaplamak için, İçişleri Bakanlığı’nın Afet ve Acil Durum 2011 depremi üzerine inşa ediyoruz. Türkiye’nin Van ilindeki 2011 depremine ilişkin Yönetim Başkanlığı verileri (7,2 büyüklüğünde), bu olaydan sonra kamu harcamalarının GSYİH’nın %0,1’ine (Kızılay ve dış yardım hariç, valilikler dahil) eşdeğer olduğunu göstermekte.

Büyüklük olarak yapılan bir karşılaştırma, pazartesi günkü ilk depremin Van’dakinin 3,2 katı olduğunu ve iki komşu il olan Kahramanmaraş ve Gaziantep’in kümülatif ekonomik büyüklüğünün 6,6 kat daha büyük olduğunu gösteriyor.

Depremlerin göreceli büyüklüğü ve bölgenin ekonomisini hesaba katarsak, pazartesi günkü felaketle ilgili olası kamu harcamalarını kısa vadede GSYİH’nın kabaca %2,6’sına denk getiriyor.

Konut inşaatı da dahil olmak üzere uzun vadeli bir bakış açısıyla, Van depremine yönelik kamu harcamalarını Türkiye GSYİH’sının yaklaşık %0,3’üne taşımıştı. Aynı ölçeklendirme sisteminin uygulanması, pazartesi günkü felaket için yapılan harcamaların GSYİH’nın yaklaşık %5,5’ine ulaşabileceğini gösteriyor. Yeniden inşa zaman aldığı için maliyetler muhtemelen iki yıla yayılacak.

Etkilenen bölge, 10 ilde geniş bir alana yayılıyor ve potansiyel olarak en yakın iki şehre odaklanan tahminlerimizi alt sınır haline getiriyor.

Ayrıca, Hazine destekli, bölgeye özgü bir kredi planının açıklanmasını bekliyoruz. Bu muhtemelen hükümetin bütçe hedeflerini aşmasına neden olacak. Artan hayat kaybı göz önüne alındığında kredi düzenlemesi muhtemelen bu yıl yapılacak.

Pazartesi gün yaşanan depremlerin kamuya maliyetinin GSMH’nin %5,5’una denk gelebileceğine yönelik hesaplamamız, karşılaştırılabilir geçmiş bir depreme dayanmakta. Diğer birçok faktör- hasar gören ve tahrip edilen binaların ve altyapının doğasından, kamu kaynakları üzerindeki kısıtlara kadar – sonucu etkileyebilir ve etkileyecektir. Bununla birlikte, bu erken aşamada, net olan tek şey depremlerin büyük felaketler olması ve hasarı düzeltmenin maliyetinin de yüksek olacağı.

Selva Bahar Baziki – Ekonomist / Bloomberg Economics.