ANALİZ:  Cari hesap derin bir açık pozisyonunda ve rekora yakın…

Cari işlemler açığı Şubat ayında beklenenin daha üzerinde 8,78 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu şekilde cari açık Ocak’taki revize edilmiş 10 milyar dolar rekor açıktan gerilerken, Şubat 2022’deki 5,3 milyar dolarlık açık pozisyonundan genişlemiş oldu.  Ocak-Şubat cari hesap açığı 18,8 milyar dolar oldu (Ocak-Şubat 2022: 12,2 milyar dolar). Böylece on iki aylık cari açık Şubat 2023’te 51,9 milyar dolardan 55,4 milyar dolara yükseldi.

Cari işlemler açığında, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının 10,4 milyar dolar gerçekleşerek belirleyici etkiyi yaptığını gözlemliyoruz. Hizmet sektörü ise, çoğunlukla turizm gelirlerinden kaynaklanan 2,3 milyar dolarlık fazla verdi. Dış ticaret açığında halen yüksek ithalat artışı önemli bir rol oynamakta, nitekim Şubat ayında da 29 milyar dolarlık bir ithalat gerçekleşmesi söz konusudur. Şubat 2022’deki 26,2 milyar dolarlık ithalat ile karşılaştırıldığında, düşen enerji fiyatlarına rağmen bu alanda yüksek standartlar sürmektedir. Geçen yıl Rusya’nın Ukrayna’ya savaşının enerji fiyatlarını yükseltmesi etkisi ve ihracatın da ithalatı bu ortamda yakalayamaması durumu varken,  geçen yıl %85,5 seviyesini gören enflasyondan sonra altın ithalatı da sürükleyici bir güç olmaya başladı. Depremlerden sonra altın ithalatını sınırlandırmaya yönelik bazı düzenlemeler gelmekle beraber, Şubat ayında parasal olmayan net altın ithalatının 3,8 milyar dolar olarak gerçekleştiği görüldü.

Finansman tarafında Kasım ayında net DYY girişi 505 milyon dolar, portföy yatırımında 240 milyon dolarlık net giriş oldu. Hisse senetlerinde net satış 185 milyon dolar olurken, borçlanma araçlarında ise 14 milyon dolarlık net alım yapılmıştır. Ocak ayında çıkışların kaydedilmesinden sonra, net hata ve noksan yaklaşık 1 milyar dolarlık bir giriş gördü. Bu durum cari açığı finanse etmek için rezervleri üzerindeki baskıyı teoride hafifletse de, Merkez bankası rezervleri Şubat ayında 4,7 milyar dolar azaldı. Net hata ve noksandan gelen girişler 2022’de cari açık finansmanında normalden daha büyük bir etki gösterdi.

Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı Mart ayı dış ticaret verileri ihracatın geçen yıla göre %4,4 artarak 23,6 milyar dolara çıktığını, dış ticaret açığının ise 8,6 milyar dolar seviyelerinde gerçekleştiğini ortaya koymuştu. İhracatın yeniden dirençli duruma geçmesi dış ticaret açığındaki genişlemeyi yavaşlatabilir, ancak seçim ve deprem etkisiyle beraber Şubat ayından sonra da cari açıktaki artış devam edebilir görünüyor. Yüksek enflasyon ortamının getirdiği talep etkisi ithalat tarafındaki olumsuz baskının devam etmesine neden olmakta, bu nedenle de cari açık yüksek bir artış göstermektedir.

Ekonomik model, normalde lirayı zayıf tutarak ihracat artışı kanalıyla cari fazla yaratmak üzerine kurulu ancak başta enerji fiyatları, daha sonra da artan enflasyon ve düşük faizin getirdiği fazla tüketim cari açığın derinleşmesine neden olmakta. Son dönemde enflasyonu kontrol etmek için lira stabil tutulmaya çalışırken, gerçek piyasa değerinden uzaklaşan bir yerel para birimi ihracat mallarında fiyat belirlemeyi zorlaştırmakta. Bu nedenle ihracat yeni bir kırılganlık unsuru olarak döviz kuru seviyesi ile de karşı karşıya kalmaktadır. Şu an stabil olan kura rağmen, genel beklenti seçimlerden sonra ciddi bir kur yükselişi olabileceği yönünde. Bu nedenle forward fiyatlar ile de makas artmaktadır.

Enflasyon konusundaki beklentimiz sene sonunda %50,4, ki bu da Merkez bankasının hedefinin 10 katı kadar. Seçime kadarki statüko büyüme ve tüketim orjinli olarak devam edeceğinden, enflasyon ve cari açık için Mart-Mayıs döneminde bu olumsuz kompozisyon devam edebilir.

Kaynak:  Dinamik Menkul Değerler Araştırma notu