ANALİZ:  Bütçeyi TCMB temettüsü kurtardı, transferler bozdu

İş Bankası Ekonomik Araştırmalar Birimi Mart Merkezi bütçe gelişmelerini mercek altın aldı.  Deprem nedeniyle ertelenen vergiler, muhtemelen transfer kaleminde gösterilen depremzedelere yardımlar ve geçen yıla kıyasla bir ay gecikerek hesaplara giren TCMB kar payı trendleri okumayı zorlaştırıyor. Yazarların nihai yorumu şöyle:  “Nisan ayı başında OPEC+ ülkelerinin petrol üretiminde kesintiye gitme kararının etkisiyle yükselen küresel enerji fiyatları ve döviz kuru gelişmeleri bütçe dengesi üzerindeki risklerin devam edeceğine işaret ediyor”.

İşte analiz:

Merkezi yönetim bütçesi Mart ayında 47,2 milyar TL açık verdi

Mart ayında bütçe gelirleri teşebbüs ve mülkiyet gelirlerindeki hızlı yükselişin etkisiyle yıllık bazda %83,9 oranında artarak 286,8 milyar TL’ye ulaşırken, bütçe harcamaları %48,5 ile nispeten ılımlı bir artışla 334 milyar TL oldu. Böylece, Şubat ayında 170,6 milyar TL ile tarihi yüksek düzeyine ulaşan bütçe açığı Mart ayında 47,2 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. Mart ayında faiz harcamaları yıllık bazda %67,3 artışla 45,1 milyar TL olurken, faiz dışı bütçe dengesi 2,1 milyar TL açık verdi. Yılın ilk çeyreğinde toplam bütçe açığı 250 milyar TL, faiz dışı açık 149,4 milyar TL oldu.

Teşebbüs ve mülkiyet gelirleri hızlı artış kaydetti

Mart ayında bütçe gelirlerinde yıllık bazda kaydedilen hızlı artışta teşebbüs ve mülkiyet gelirlerinin 7 kattan fazla yükselmesi etkili oldu. Bu gelişmede, TCMB’nin Hazine’ye geçtiğimiz yıl Şubat ayında gerçekleştirdiği faaliyet geliri aktarımının bu yıl Mart ayında gerçekleşmesi rol oynadı.

Mart ayında vergi gelirleri de yıllık bazda %55,9 artarak 198,6 milyar TL düzeyine ulaştı. Bu dönemde tüketim harcamalarında gözlenen canlı seyir paralelinde özel tüketim vergisi (ÖTV) ve ithalde alınan KDV gelirleri yıllık bazda sırasıyla %92,8 ve %42,3 artış gösterdi.

Deprem felaketinin ardından deprem bölgesinde ertelenen vergi tahsilatlarının etkisiyle kurumlar vergisi gelirleri ise yıllık bazda %75 oranında azaldı. Yılın ilk çeyreğinde bütçe gelirleri yıllık bazda %31,9 artış göstererek 794,7 milyar TL seviyesine yükseldi.

Mart ayında bütçe harcamaları nispeten ılımlı arttı

Mart ayında bütçe harcamalarındaki yıllık artış %48,5 ile TÜFE enflasyonunun altında gerçekleşti. Yıllık bazda enerji fiyatlarında gözlenen gerileme nedeniyle KİT’lere yönelik iç borç aktarımlarının yıllık bazda %90,9 oranında azalarak 3,5 milyar TL düzeyine inmesi bütçe harcamalarındaki artışı sınırlandırdı. Öte yandan, yıllık bazda yaklaşık iki katına çıkan personel giderleri bütçe harcamalarını en fazla artıran kalem oldu.

Bu dönemde cari transferler de yıllık bazda %45,4 artış sergileyerek 124,7 milyar TL’ye ulaştı. Cari transferler kalemi altında Hazine yardımlarındaki 14,5 milyar TL ve sosyal güvenlik kurumlarına yapılan görevlendirme giderlerindeki 10,2 milyar TL düzeyindeki artışlar öne çıktı.

Döviz kurlarındaki nispeten yatay seyir paralelinde Mart ayında KKM hesaplarına ilişkin gider oluşmadı. Yılın ilk çeyreğinde ise bütçe harcamalarındaki yıllık artış %82,7 düzeyinde gerçekleşti.

Beklentiler…

Mart ayında TCMB faaliyet gelirinin bütçeye aktarılması bütçe gelirlerini desteklerken, bütçe harcamalarındaki artışın nispeten ılımlı kalması bütçe açığındaki genişlemeyi sınırlandırdı. Öte yandan, deprem felaketinin de etkisiyle yılın ilk çeyreğinde bütçe açığı 250 milyar TL düzeyinde gerçekleşerek yıl geneli için hedeflenen 659 milyar TL’lik bütçe açığı hedefinin yaklaşık %40’ına ulaşmış oldu. Nisan ayı başında OPEC+ ülkelerinin petrol üretiminde kesintiye gitme kararının etkisiyle yükselen küresel enerji fiyatları ve döviz kuru gelişmeleri bütçe dengesi üzerindeki risklerin devam edeceğine işaret ediyor.