Küresel Kriz Kapıda Mı? ABD Borçlarını Ödeyemezse…

ABD’de borç tavanı krizi sürüyor. ABD’nin borçlarını ödeyemesi küresel piyasalarda globak bir krize yol açar mı?

Demokratlar ve Cumhuriyetçiler ABD‘nin daha fazla borçlanmasına izin vermeyi kabul etmezlerse – ya da onların diliyle borç tavanını yükseltirlerse – dünyanın en büyük ekonomisi 31.4 trilyon $ borcunu ödeyemeyecek.

Kulağa uğursuz gelen “X tarihi” olan 1 Haziran’a kadar bir anlaşmaya varmaları gerekiyor.

Ancak bunu yapmazlarsa bu durumun diğer ülkeler için ne anlama geleceği merak konusu.

Ekonomi yavaşlayacak

Öncelikle şunu belirtmek gerekir: BBC’nin görüştüğü tüm uzmanlar ABD’nin borçlarını ödeyemeyeceğini düşünüyor.

Ancak yatırım bankası Panmure Gordon’un baş ekonomisti Simon French, 2008 yılında dünya bankacılık sektörünün neredeyse çöküşüne atıfta bulunarak, “eğer bu gerçekleşirse, küresel mali kriz bir çay partisi gibi görünür” diyor.

ABD borç tavanını yükseltmezse, daha fazla borç alamayacak ve kamu yardımları ve diğer yükümlülüklerini ödemek için fonları hızla tükenecek.

AJ Bell’de yatırım direktörü olan Russ Mould, “İnsanlara sosyal yardım ve destek ödemeleri durdurulacak, bu da onların harcama ve faturalarını ödeme kabiliyetlerini etkileyecek” şeklinde konuşurken sözlerini şöyle sürdürdü: “Dolayısıyla ekonomiye de darbe vuracaktır.”

Beyaz Saray Ekonomik Danışmanlar Konseyi, hükümetin borç tavanı konusunda uzun süre bir anlaşmaya varamaması halinde ekonominin %6,1’e kadar küçülebileceğini tahmin ediyor.

Cambridge Üniversitesi Queens’ College’ın başkanı ekonomist Mohamed El-Erian, temerrüde düşmenin “muhtemelen ABD’yi resesyona sürükleyeceğini” söylüyor.

Bunun, çoğu ABD’yi önemli bir ticaret ortağı olarak gören dünyanın geri kalanı için büyük zincirleme etkileri olacak.

El-Erian ayrıca “ABD küresel olarak en büyük ticaret ortaklarından biri. Dünyanın geri kalanından daha az ürün alıyor olacak” şeklinde konuştu.

Konut kredisi oranları yükselebilir

French, ABD’nin temerrüde düşmesinin ticarete zarar vermesinin yanı sıra, diğer ülkelerdeki ipoteklerin daha pahalı hale gelmesine ve işsizliğin artmasına neden olabileceğini söylüyor.

Peki ABD’deki sorunlar neden diğer ülkelerde konut kredilerini daha pahalı hale getirsin?

Bir hükümet borç para almak istediğinde, bir tahvil veya borç senedi çıkarır. ABD’de buna Hazine tahvili denir. Bir yatırımcı Hazine tahvili satın alırsa hükümetten faiz alır.

ABD hükümeti borcunu geri ödemez hatta faizini bile ödemezse, “yatırımcılar buna bakacak ve ‘ABD temerrüde düşebiliyorsa, İngiltere’nin temerrüde düşmesini engelleyen nedir?” diyebilir.

Bu durumda yatırımcılar devlet borçlarını satın almak için daha yüksek bir faiz oranı talep edebilirler.

French, konuyla ilgili sözlerini şöyle sürdürdü: “Borç faiz oranları – ister mortgage borcunuz ister kamu borcunuz olsun – ne kadar risk algılandığına göre belirlenir ve açıkça [ABD’nin temerrüde düşmesi] büyük bir risk olayı olacaktır ve bu nedenle tüm borçlar bir gecede daha pahalı hale gelecektir”

Aslında genel olarak borçlanma – hükümetler, işletmeler ve insanlar için – muhtemelen daha maliyetli hale gelecek.

Capital Economics’in ABD baş ekonomist yardımcısı Andrew Hunter şöyle diyor: “ABD devlet borçları birçok açıdan küresel finans sisteminin temel taşı olarak görülüyor. Genellikle en güvenli varlık olarak görülüyor ve esasen dünyadaki diğer tüm finansal varlıklar ABD devlet borcuna göre fiyatlandırılıyor.”

Hunter’a göre iyi haber, ABD’nin temerrüde düşmesi halinde savunmasız kalacak tek bir ülke olmaması.

Kötü haber mi? Hunter şu sözleri kaydediyor: “Bu durum küresel ekonomi için potansiyel bir felaket olacaktır.”

Fiyatlar yükselebilir

ABD doları dünyanın rezerv para birimidir. Bunun anlamı, benzin yapımında kullanılan petrol ve ekmek yapmak için un haline getirilen buğday gibi önemli malların uzun bir listesinin dolar cinsinden fiyatlandırıldığı.

ABD hükümetinin temerrüde düşmesi halinde, doların değerinin keskin bir şekilde düşmesi bekleniyor.

French, bunun ABD dışındaki insanlar için iyi bir haber gibi göründüğünü ancak emtia yatırımcılarının “malları nasıl fiyatlandıracaklarını bilmedikleri” anlamına geleceğini söylüyor.

French, konuyla ilgili “ABD’nin temerrüde düşmesiyle birlikte yatırımcılar aniden paniğe kapılır ve ‘Sırada Japonya mı var? Sırada İngiltere mi var? Sırada Almanya mı var? Başka ne temerrüde düşecek’ diye merak ederler” dedi ve ekledi:

“Birdenbire her şeyi yeniden fiyatlandırmak zorunda kalıyoruz ve ekonomik açıdan bu bir risk primi. Fiyatlara bir risk primi ekleniyor ve bu nedenle ekmek daha pahalı hale geliyor.”

Eğer gıda ve yakıt daha pahalı hale gelirse, bu milyonlarca insanın yaşam maliyetini yükseltebilir.

Emekli maaşları zarar görebilir

Mould’a göre ABD, küresel hisse senedi piyasalarının değerinin %60’ını oluşturuyor. Mould konu hakkında “Dolayısıyla, insanlar bilseler de bilmeseler de emekli maaşlarında Amerikan hisselerine maruz kalma ihtimalleri var” dedi.

Ve hisse senedi piyasalarının ABD’nin temerrüde düşmesine kötü tepki vermesi muhtemel.

Ancak her şey o kadar da kötü değil.

2011 yılında Demokratlar ve Cumhuriyetçiler borç tavanı konusunda olası bir temerrütten saatler öncesine kadar çıkmazda kaldılar.

ABD borsaları düştü. Ancak bu korku kısa sürdü ve hisseler keskin düşüşten sonra toparlandı.

Mould bu sefer de durumun böyle olacağını düşünüyor.

borsatek.com