FT: Piyasalardaki büyük spekülatif dönemi öldürmek zor

Çoğu Hollywood korku filminde canavarın öldürülmesi inanılmaz derecede zordur. Filmin son anlarına kadar öldürülemez ve o zaman bile bir devam filmine yer bırakacak kadar şüphe yaratılmış olur.

Finans piyasalarındaki büyük spekülatif dönem de böyle olmuştur. Bir pandemi, bir Rusya-Ukrayna savaşı ve hatta önemli ölçüde yüksek faiz oranları bile risk alma iştahını bitirmedi.

Başlangıç olarak teknoloji sektörünü ele alalım. Değerinin büyük bir kısmı, üstün büyüme potansiyelleri nedeniyle şirketlerin gelecekte elde etmesi beklenen karlarda yatıyor. Tahvil getirileri bu yıl olduğu gibi yükseldiğinde, yatırımcılar teorik olarak bu gelecekteki karları iskonto etmek için daha yüksek bir oran kullanmalı ve hisse senetlerinin bu karları elde etmek için elde tutulması gereken süreyi hesaba katmalıdır. Bu da değerlemelerin yükselmesi değil düşmesi gerektiği anlamına gelir.

Ancak ABD teknoloji sektörünün fiyat/kazanç oranı üç yıllık ortalamasının oldukça üzerinde ve sektör hisseleri bu yıl şimdiye kadar yüzde 50’den fazla artış gösterdi.

İkinci olarak, döngüsel olarak düzeltilmiş fiyat/kazanç oranı ya da Cape ile ölçülen genel piyasa değerlemesini ele alalım. Bu, ekonomik döngüye izin vermek için 10 yıl boyunca karların ortalamasını alır. Mart 2022’de, ABD Merkez Bankası faiz oranlarını artırmaya başladığında, Cape 34 idi; son rakamlara göre, oran sadece 31’e düştü ve hala tarihsel ortalamanın oldukça üzerinde. Ve piyasalar Aralık ayında da yükselmeye devam etti.

Bir de Bitcoin var. Warren Buffett’ın uzun süreli iş arkadaşı merhum Charlie Munger, kripto para birimlerine yatırım yapmanın “kesinlikle çılgınca, aptalca bir kumar” olduğunu söylemişti. Munger’in bu sözünü kanıtlarcasına, geçtiğimiz 18 ay içinde kripto borsası FTX’in çöküşü ve en büyük rakiplerinden biri olan Binance’in kara para aklama suçundan 4,3 milyar dolar para cezasına çarptırılması ve kurucusunun zorunlu ayrılışı yaşandı. New York itfaiyesinin tamamı sirenlerini çalarak yatırımcıların kapısının önünden geçseydi daha fazla alarm zili çalamazdı. Ancak bitcoin fiyatı bu yıl iki kattan fazla arttı.

Yatırımcıların risk iştahının devam etmesinin bir açıklaması, nominal faiz oranlarının son birkaç yılda yükselmesine rağmen enflasyon tarafından geride bırakılması; nakit ve tahvillerin reel getirilerinin cazip olmaması. Bu durum riskli varlıkların cazibesini korudu.

Şimdi enflasyon düştü, ABD’de reel faiz oranları hafif pozitif, bu da nakit ve tahvilleri teorik olarak daha cazip hale getiriyor. Ancak yatırımcılar bunun uzun sürmesini beklemiyor. Kasım ayındaki borsa rallisi, Federal Rezerv’in 2024 yılında faiz oranlarını düşürmeye başlayabileceği yönündeki yaygın beklentiden kaynaklandı.

Ekonomi maliye politikasıyla desteklendi ve bütçe açığı cari yılda GSYH’nin yaklaşık yüzde 5,7’si düzeyinde seyretti. Başka bir deyişle, Amerikan cüzdanları küçük bir kumarı göze alabilecek kadar bol.

Peki spekülatif dönemi nihayet ne sona erdirebilir?

Herhangi bir varlık sınıfında çöküş genellikle yatırımcıların fiyatları yükselten temel unsurlara olan güvenini kaybetmesiyle ortaya çıkar.

Teknoloji hisseleri için bu durum, düzenlemelerin (ya da jeopolitik gerilimlerin) kâr görünümlerine ciddi zarar vermesi halinde ortaya çıkabilir. Kripto paralar için düzenleme de bir risktir, kurumsal yatırımcılar için büyük kayıplara yol açan bir borsanın çökmesi de.

Bununla birlikte, teknoloji hisseleri ve kriptodaki patlama büyük miktarlarda kaldıraç kullanımından kaynaklanıyor gibi görünmüyor. Tarihsel olarak, risk iştahında daha genel bir çöküşün tetikleyicisi kredi koşullarındaki sıkılaşma olmuştur.

İpoteğe dayalı menkul kıymetlerde 2007 ve 2008’de yaşanan düşüşün nedeni buydu ve bu düşüş daha sonra bankacılık sisteminin sağlığıyla ilgili endişelere yol açtı. Dolayısıyla teknoloji hisselerinde ya da kripto para birimlerinde yaşanacak keskin bir düşüş spekülatörlerin başka bir varlık sınıfına geçmesine neden olabilir.

Risk iştahında daha genel bir çöküş için gerçekten dramatik bir jeopolitik olay gerekebilir; örneğin ABD ile Çin arasında Tayvan yüzünden bir savaş çıkması ya da merkez bankasının para politikasını yanlış hesaplayarak enflasyonu kontrol altına alamaması ya da çok uzun süre çok sıkı tutarak derin bir resesyona neden olması gibi. Bunlar uç sonuçlar gibi görünebilir ancak bir film canavarını öldürmek için genellikle bir patlama gerekir.