Doç.Dr.Evren Bolgün | Her Türk Vatandaşı Elbet 1 Gün Özel Bankacılık Müşterisi Olacaktır!

Bu haftaki yazının başlığını oldukça iddialı bir şekilde attığımı biliyorum. Ancak 20 Aralık 2021 tarihinde devreye alınan Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemi ile birlikte tüm Türkiye sathı maili tasarruf yapabilen vatandaşlarımız için artık devlet tarafından “Özel Bankacılık” hizmetlerinin sunulduğu bir coğrafya halini almıştır. Dövize, Altına endeksli başlayan şartlı finansal yaşamlarımız belki bu yıl içerisinde çok daha yaratıcı dayanak varlıkların olası getirilerine de endekslenerek daha da çeşitlenebilir.

Peki ekşi sözlük içerisinde özel bankacılık nedir? şeklinde bir arama yaptığınızda karşınıza şöyle bir cevap çıkmaktadır.  “Türkiye’de ağzı olan herkesin private banking (özel bankacılık) yapıyoruz dediği ama gerçek anlamda kimsenin yapmadığı bankacılık türüdür. Private banking dediğin zaman minimum milyon dolara hesap açarsın, hakikaten kişiye özel bankacılık yaparsın, kişisel portföy yönetirsin, hatta yeri gelir bu kişiye özel bankacılığı bir üst boyuta taşır müşterinin smokinini kuru temizlemeye gönderir, köpek dolaştırır, bakla ıslar, soğanları pembeleşinceye kadar kısık ateşte kavurursun….”

Ekşi sözlükte hizmet çeşitliliği noktasında oldukça iddialı bir açıklılıkta özel bankacılık tanımı yapıldığına göre bir de dilerseniz Türkiye’deki özel bankaların bu hizmeti nasıl tanımladıklarına kısaca bir bakalım;

“Yapı Kredi Özel Bankacılık olarak, size farklılaştırılmış bir bankacılık hizmeti teklif ediyoruz.

Kaynak: Matriks

Bu ödeme sadece Aralık ayının son haftasında bağlanan miktar için Hazinenin yapacağı ödeme miktarını içermektedir. 15 Mart tarihinde Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, “Kur Korumalı Mevduat Hesaplarında %56’sı Dövizden Dönüşmek Üzere 557 Milyar TL Birikmiştir.” şeklinde bir açıklamada bulunmuştur. Ayrıca Hazine ve Maliye Bakanı Dr. Nureddin Nebati, Türkiye Ekonomi Modeli’nin önceliklerinden biri olan enflasyon ile mücadele kapsamında çalışmalara kararlılıkla devam ettiklerini belirterek, “Bu kapsamda, Kur Korumalı Mevduat gibi yenilikçi ve kapsamlı metotları devreye aldık”. şeklinde bir başka açıklama daha yaptı. Bu açıklamaya ilaveten de şu anda uygulanmakta olan ekonomi politikası olan Türkiye Ekonomi Modeli’ni gerek yurt içi gerekse yurt dışı piyasa aktörlerine anlatarak, hayata geçirilen bu politikanın çerçevesini çok net bir şekilde ortaya koyduklarını ifade eden Bakan Nebati, “Modelimizin temel hedefleri çok açık olup üretime, yatırıma ve ihracata odaklanarak, istihdamı artırmak, Türkiye ekonomisinin dengeli ve istikrarlı büyümesini sağlamaktır” şeklinde bir bilgilendirme yapmıştır.

Döviz konusunda KKM haricinde Sayın Bakan Nebati, “Enflasyonla mücadelede tüm paydaşlarımızın desteği mutlaka çok önemli. Attığımız bu adımları tamamlayacak şekilde tüzel kişilerden de enflasyonla mücadelede destek bekliyoruz. Enflasyon oranının düşürülmesi için tüm paydaşlarımızın katılımı ile önümüzdeki dönemde de çalışmalarımıza devam edeceğiz” diye açıklamada bulundu. Altın tasarruf ekosistemi ile vatandaşların fiziki olarak biriktirdikleri altınlarını kolay ve güvenli olarak nitelediği şekilde kuyumcular ve bankalar aracılığı ile finansal sisteme aktarabileceklerini ve tercih ettikleri şekilde değerlendirebileceklerini kaydeden Nebati, şunları söyledi: “Vatandaşlarımız talep etmeleri halinde dağıtım kanalları olan kuyumcu ve bankalar üzerinden rahatlıkla altınlarını fiziki olarak da tekrar geri alabileceklerdir. Altın Depo ve Katılım Hesaplarına fiziki altınlarını rahatlıkla yatırabilecekleri gibi altınlarının karşılığı Türk lirası tutarları ile Altın Dönüşümlü Mevduat ve Katılım Hesabı açarak değer korumasından faydalanırken aynı zamanda risksiz kazanç sağlayacaklardır.”

Bakanın açıklamalarından da anlaşılacağı üzere devlete finansal yatırımlarınızı şartlı getiriler üzerinden desteklendiği bu yeni modele yapınız. Hatta ne şekilde olursa olsun yeter ki sizler yatırımlarınızı getiriniz şeklinde de ifade edebileceğim özel bankacılık ürünlerinin ortaya çıktığı bir ekosistem artık vatana millet hayırlı olsun diyelim.

Bakanın bu hafta yapmış olduğu açıklamayı baz alacak olursak 557 Milyar TL tutarında bulunan KKM bakiyesinin (13.05 ortalama $/TL kuru üzerinden yaklaşık $42.6 Milyar) geçen 100 günlük $/TL hareketli ortalaması olan 13.05 fiyatını baz alacak olursak ve Ocak-Mart arasında bağlanan KKM toplamının Nisan-Haziran döneminde bugünkü14.80 TL üzerinden değerlenmesi durumunda Hazinenin Haziran sonuna kadar 75 Milyar TL’ye yakın bir geri ödeme ile karşı karşıya kalması mümkündür. Haliyle $/TL kur seviyesinin değişmesi ile birlikte geri ödeme miktarının da çok daha farklı olacağı açıktır. Ancak bu hafta içerisinde @e507 (beşyüzyedi) rumuzlu twitter hesabında gördüğüm kur korumalı mevduatın farklı $/TL kur seviyelerine göre devlete olası maliyetlerini içeren grafiği Türk Finans tarihine not düşmek adına kaynak olarak eklemek isterim.

Farklı $/TL kur seviyeleri üzerinden yapılan simülasyonlara göre $/TL spot fiyatının önümüzdeki dönemde 15.00 TL seviyesini aşması durumunda 66 Milyar TL, 16 TL seviyesini aşması durumunda 105 Milyar TL, 17 TL seviyesini aşması durumunda, 145 Milyar TL ve 18 TL seviyesini aşması halinde 185 Milyar TL tutarında devletin KKM üzerinden tasarruf sahiplerine geri ödeme yapması gerekmektedir.

Standart şubelerimizden farklı olarak Özel Bankacılık merkezlerimizde size özel atanmış Portföy Yönetmenlerimizle tüm bankacılık işlemlerinizi gerçekleştirirken, iştiraklerimiz Yapı Kredi Portföy ve Yapı Kredi Yatırım aracılığıyla entegre bir varlık yönetim hizmeti sunuyoruz.

Finansal beklentileriniz ve hedefleriniz paralelinde, geniş yatırım seçenekleri ile varlık alokasyon alternatifleri öneriyor, sadece size özel tasarlanmış danışmanlık hizmetlerimizle hayatınızı farklı alanlarda da kolaylaştırıyoruz.

Yapı Kredi Özel Bankacılık’ın profesyonel varlık yönetimiyle tanışın, yepyeni yatırım fırsatlarını herkesten önce keşfedin.

Eğitim Danışmanlığı; çocuklarınızın veya torunlarınızın gelecekteki hedeflerine, meslek seçimlerine, beklenti ve niteliklerine göre eğitimine yön vermek amacıyla size “Uluslararası Eğitim Danışmanlığı” hizmeti veriyoruz. Uluslararası Eğitim Danışmanlığı hizmetimizle ilgili tüm sorularınız uzman kişiler tarafından yanıtlanıyor. Dilerseniz eğitim yolculuğunuz boyunca profesyonel danışmanlık alabiliyorsunuz.

Bir başka özel bankanın özel bankacılık hizmetlerine ilişkin açıklası ise şu şekilde tanımlanmış;

Garanti BBVA Özel Bankacılık ayrıcalıklarıyla her anınızın tadını ağır ağır çıkarın…

Size özel bankacılık hizmeti;birikimlerinizin, finansal hedefleriniz, gelir ve giderleriniz göz önünde tutularak yönetilmesi…

Özel müşteri ilişkileri yöneticileri; müşterilerinin yatırım stratejilerini, değişen verilere göre sürekli izleyen, her biri sınırlı sayıda müşteriye hizmet veren müşteri temsilcileri…

Yenilikçi ve kişiselleştirilmiş yatırım ürün ve hizmetleri; her türlü bankacılık hizmetinin yanı sıra, risk profilinize ve beklentilerinize en uygun yatırım seçenekleri…

Karşılıklı güvene öncelik veren hizmet anlayışı; uzun süreli müşteri ilişkisi, müşteri gizliliği…

Rahat ve modern özel bankacılık şubeleri; sadece Garanti BBVA Özel Bankacılık müşterilerine özel…

Garanti BBVA’nın üstün teknolojisinden ve bilgi birikiminden yararlanacağınız, günlük hayatınızı kolaylaştıracak sayısız ayrıcalık…

Türkiye’nin önde gelen bu 2 özel bankasının web sitelerinden alıntı yaptığım bu örnekler ile anlatmak istediğim hadise aslında nitelikli müşterilen sadece ulaşabildiği bazı ürünlere sıradan vatandaşlarımızın da herhangi bir ücret ödemeden alabiliyor olması gerçeğidir. Dolayısıyla artık bankaların özel bankacılık bölümlerine çok büyük bir rakip gelmiştir. “Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası”

21 Mart 2022 tarihinde itibaren geçtiğimiz 21 Aralık 2021 tarihinden itibaren bağlanan kur korumalı mevduat hesaplarının bireysel müşteriler için 3 aylık geri dönüşleri başlamaktadır. Geçtiğimiz yılın son haftasında 12.30 $/TL fiyatından (10 günlük basit hareketli ortalama) yapılan 70 Milyar TL’ye yakın KKM işlemleri önümüzdeki hafta 14.80 $/TL haftalık ortalama fiyatı üzerinden gerçekleşmesi durumunda Hazine’nin ilgili mudi sahiplerine yaklaşık 14.2 Milyar TL tutarında da kur değerleme farkı ödemesi yapması gerekecektir. Yani mudi sahipleri 3 ay sonunda yaklaşık net %20,33 (yıllık bileşik %109 getiri) kur artışından kaynaklanan değerleme farkını dolaylı bir faiz getirisi şeklinde alacaklardır.

Kaynak: @e507

Haziran sonuna kadar $/TL kurunun 18 TL’nin üzerinde kalması durumunda, devletin KKM sahiplerine yapacağı ödeme 2021 yılı genel bütçe harcamaları içerisinde yer alan devletin toplam 160 Milyar TL İç Borç ve Dış Borç Faiz giderlerinden daha yüksek olacaktır. Ya da Hane Halkına, Tarımsal Destekleme Amaçlı Çiftçilere, Sosyal Amaçlı Yapılan Diğer Transferlerin toplamı olan 85 Milyar TL’nin 2 katından daha fazla miktardaki bir geri ödeme KKM mudi sahiplerine yapılacaktır. Sosyal devlet anlayışı ile hiç uymayan bu uygulamadan seçim öncesine kadar geri dönülmeyeceğini tahmin ettiğim için 20 yıldır ortadaki tüm yemekleri yiyen iktidarın hesap ödemesini 2023 seçimi sonrasında iktidar değişecek olur ise, muhalefete bırakmakta olduğunu söyleyebilirim.

Genel Bütçe Harcamaları

Ayrıca Mart ortasından itibaren KKM sisteminin özellikle sıcak savaş ortamının kur üzerinde yarattığı ilave baskının da büyük katkısı ile birlikte tökezlemeye başladığını gözlemlemekteyiz. Geçtiğimiz yılın son haftalarında $260 Milyarın biraz üzerinde bulunan Döviz Tevdiat Hesapları bakiyesi KKM sisteminin aracılığı ile $235 Milyara kadar yaklaşık $26 Milyar civarında gerileme kaydetmişt. Ancak BDDK tarafından en son 11 Mart 2022 tarihli yayınlanan veriye göre döviz tevdiat hesaplarında tekrar bir yükseliş eğiliminin başladığı gözükmektedir.

Kaynak: BDDK

Bu hafta Perşembe günü TCMB tarafından yayınlanan 17 Mart 2022 tarihli “Haftalık Para ve Banka İstatistikleri” raporunda 4-11 Mart tarihleri arasında Yabancı Para Mevduatlarındaki haftalık değişim miktarının $1.97 Milyar tutarında (parite etkisinden arındırılmış $0.92 Milyar) olduğu açıklanmıştır. Dolayısı ile her iki kaynak tarafından da incelendiğinde döviz tevdiat hesaplarında KKM haricinde bir yukarı yönde hareketlenmeye başladığını görmekteyiz. Bu eğilimin önümüzdeki 3-4 hafta daha sürmesi durumunda ekonomi yönetiminin KKM bireysel mevduat vadesini 3 ay’dan 1 ay’a indireceğini, azami KKM faiz miktarını da TCMB Referans Faizi + %5 şeklinde revize edeceğini tahmin etmekteyim.

Haftanın bir diğer önemli olayı ise, T.C.Hazinesinin son 20 yılın en yüksek faiz maliyeti ile yurtdışı borçlanmaya imza atmış olmasıdır. 5.5 yıl vadeli $ cinsinden %8.875 yıllık faiz ödemesi ile Eurobond borçlanmasına çıkıldı.

5.5 yıllık yurtdışı borçlanmasının swap faiz eğrisi üzerinden hesaplanan TL faiz karşılığının yaklaşık %45 düzeylerinde olduğunu da görmüş olduk. Yani Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi kendi vatandaşlarının kısa vadeli TL Mevduatlarına maksimum %17 Brüt faiz verirken (%65 seviyelerine yükselecek olan enflasyon ortamında) yabancı yatırımcılara 5.5 yıl vade için %45 düzeylerinde TL faiz eşleniğini teklif etmektedir.  $2 Milyar tutarındaki yurtdışı borçlanma ihalemize yabancı yatırımcıların göstermiş olduğu 3 misli talep neticesinde ($6.25 Milyar) ihaleye çıkılan faiz teklifinin biraz altından %8.625 faiz üzerinden borçlanılmış olundu. Bugünden itibaren 5.5 yıl boyunca her yıl yaklaşık $172.5 Milyon faiz ödemesi yapacağız. Yani vade sonunda $948.750.000 tutarında faiz, $2 Milyarı da ana para olmak üzere yabancı yatırımcılara $2.9 Milyar tutarında ödeme yapmış olacağız.

T.C.Hazinesi 5.5 Yıl Vadeli Eurobond Borçlanması İhale Bilgileri

Kaynak: Bloomberg

2001 krizinde IMF ile yapılan $16.8 Milyarlık standby anlaşması neticesinde 2 yıl 3 ayı geri ödemesiz toplam 4 yıllık bir kredi anlaşmasına imza atılmıştı. Daha sonra ülkenin ekonomik ve finansal koşulları dikkate alınarak 3 yıl 3 ayı geri ödemesiz bir şekilde kredi vadesinin 5 yıla kadar uzatılması söz konusu olmuştu. O tarihlerde $ bazında %3 seviyesinin altından gerçekleştirilen bu borçlanma bugün neredeyse 3 misli yüksek maliyet ile piyasadan karşılanmaktadır! (sözde IMF bizden borç para istiyor ayrıca herhangi bir para aktarımında da bulunmadık)

Türkiye’nin IMF Borçları (1)

IMF Standby Kredi Geri Ödemesi ($ Milyon)

Son Söz: Hesabını Bilmeyen Çavuşlar Döner Poposunu Avuçlar

Kaynaklar

• Mustafa Özçam, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Türkiye, SPK Araştırma Raporu, 2004