Erol Taşdelen: Garanti BBVA KOBİ’nin bankası olurken, Akbank’ta kredilerin yarısı 200 müşteride!

Bankacılık sektörü kredi yoğunlaşma sorunu yaşarken; bankaların çoğu bir önceki yıla göre kredi yoğunlaşma artarak devam ettiği ortaya çıktı. Az sayıda firmaya yüksek montanlı kredi verilmesi ile oluşan Kredi yoğunlaşması bazı bankalar için kritik seviyeye geldiği ortaya çıkmış durumda. Kredi yoğunlaşması stratejisi ile bankalar kısa sürede hedef gerçekleştirip; banka Pazar payını artırırken; orta uzun vadede bu firmalarda oluşan sorunlu krediler bankanın rasyolarını da olumsuz etkiliyor. İlk 100 ve ilk 200 firma yoğunlaşması rating derecelendirme firmalarının da önemsediği bir veri olurken bankaların başta yurtdışı kaynaklı  sendikasyon kredi faiz oranları olma üzere, borsa değerine, banka marka değerine  direkt etkisi  olan bir veri. Kredi yoğunlaşması aynı zamanda banka şubelerine en fazla mobbing uygulanan konulardan biri olurken bu nedenle şube müdürleri dahi çıkaran bankaların ise kredi yoğunlaşmasının önüne geçemediği görülüyor. Zira; yoğunlaşmayı azaltmanın yolu piyasada olmayı, çok sayıda firmaya dokunmayı, piyasada hızlı aksiyon almayı gerektiren bir durum olurken; bunu başaran bankaların yoğunlaşma konusunda daha rahat ellerinin ve hareket alanlarının daha güçlü olduğu görülüyor.

Türkiye’de faaliyet gösteren ve Pazar payı en fazla olan henüz yıl sonu verileri açıklanmayan TEB hariç Pazar payı en büyük kamu – özel 9 banka değerlendirmeye alındığında ilginç sonuçlar ortaya çıktı. Dokuz bankanın nakdi Kredilerde ilk 100 müşteride ortalama kredi yoğunlaşması %32 olurken; Gayri Nakdi Kredilerin %50’si ilk 100 müşteriye verilmiş durumda. İlk 200 müşteride ortalama akdi kredilerde %39 olurken; gayri nakdi kredilerde %61 oldu.

AKBANK Kredilerde en fazla kredi yoğunlaşma sorunu yaşayan banka oldu  

Son günlerde kredi yoğunlaşmada Kamu Bankaları üzerinden yapılan tartışmaların çok da doğru olmadığı ortaya çıktı. Zira, hem nakdi hem de Gayri Nakdi kredilerde en fazla yoğunlaşma AKBANK’ta çıktı. AKBANK Nakdi Kredilerinin %37’si ilk 100 müşteride yer alırken; %46’sı ilk 200 müşteride yoğunlaştı. Gayri Nakdi Kredilerde ise yoğunlaşma daha da vahim. Bankanın ilk 100 müşteride gayri Nakdi Kredilerin % 62’si yer alırken; %74’lük kısmı ilk 200 müşteride yoğunlaşmış durumda. Banka Nakdi ve Gayri Nakdi kredi yoğunlaşmada rakipleri ile açık ara önde olurken farkın kısa sürede kapanması ise çok zor. Zira kredi yoğunlaşması kısa sürede Pazar payı ve kredi hedef gerçekleştirmede başarı gibi gözükse de zaman içinde özellikle kriz dönemlerinde bu grupta krediler bankalar için yönetilmesi zor bir süreç yaşatabiliyor. Banka üst yönetimin yoğunlaşma konusundaki performansları kötü çıkarken ne gibi aksiyon planları hazırladıkları ise 2022 verileri ile ortaya çıkmış olacak. Nakdi kredilerde VAKIFBANK ve DENİZBANK Kredi yoğunlaşmasında AKBANK’tan sonra en fazla yoğunlaşma olan banka oldu.

GARANTİ BBVA “KOBİ’nin Bankası” olma stratejisi sonuçlara yansımış durumda

GARANTİ BBVA değerlendirmeye alınan en büyük 9 banka arasında en iyi kredileri tabana yaymayı başaran banka konumunda. Nakdi kredilerin % 28’i ilk 100 müşteride; %34’ü ilk 200 müşteride yer aldı. Değerlendirilen bankalar arasında GARANTİ BBVA tabana yaygın kredi yapısı ile “KOBİ’nin Bankası” unvanını hak ediyor. Gayri Nakdi Kredilerde de HALKBANK ile birlikte en iyi durumda olan banka yine GARANTİ BBVA oldu. Gayri Nakdi Kredilerin %42’lık kısmı ilk 100 müşteride yer alırken %52’lik kısmı ilk 200 müşteride yer aldı.

İŞBANK ve YAPI KREDİ ortalamanın altında yer aldı

Yoğunlaşma ortalamasını rakiplerine göre açık ara önde olan AKBANK’ın yoğunlaşma oratlamasını yükseltmesi sayesinde İŞBANK, QNB FİNANSBANK  ve YAPI KREDİ dokuz banka arasında ortalama düzeyde veya banka ortalamasının altında kalmayı başardı.

KAMU BANKALARINA HAKSIZLIK YAPILMIŞ

Kredi yoğunlaşma son günlerde Kamu Bankaları üzerinden tartışmaya açılırken genel duruma bakıldığında Kamu Bankalarına haksızlık yapıldığını düşünüyorum. Zira, özellikle HALKBANK kredi yoğunlaşmada GARANTİ BBVA’dan sonra KOBİ’nin bankası olma sıfatını hak ederken diğer Kamu ve özel bankalara göre yoğunlaşmanın en az olan ikinci banka oldu. ZİRAAT BANKASI da nakdi kredi yoğunlaşmada ortalamanın altında kalırken nakdi ve Gayri Nakdi kredilerde ortalamanın üzerinde olan tek banka VAKIFBANK oldu. Dolayısı ile kredi yoğunlaşmada son günlerde günah keçisi ve hedef haline getirilen Kamu Bankalarına haksızlık yapıldığı ortada. Buna karşılık Kamu Bankalarındaki kuruluş amaçları olan “İhtisas kredilerdeki” sapma sorunu son yıllarda bozulmuş durumda. Başka bir ifade ile Ziraat Bankası’nda Tarım Kredilerinin; Halkbank’ta Esnaf Kredilerinin payı yıllar itibarıyla erimiş durumda.

BDDK’nın kredi yoğunlaşması ile ilgili düzenlemesi yok

Banka kredi yoğunlaşma sınırlaması sadece iştirakler, ortaklar ve yöneticiler ile sınırlı. BDDK ve Merkez Bankasının canlı kredi yoğunlaşması ile ilgili bankalara herhangi bir telkini ya da yasal düzenlemesi bulunmamakta. Fakat, önemli olan bu konuda bir düzenlemenin vaktinin geldiği kanaatindeyim. Zira özellikle küçük ölçekli öyle bankalar var ki ilk 200 müşteriyi çıkar geriye bir şey kalmıyor veya bankanın 3-5 kredili müşterisinde sorun yaşansa, banka ciddi sıkıntıya düşecek pozisyonda. O nedenle yoğunlaşma sorunu sadece grup içi iştirakler ile ilgili kalmayıp genel düzenleme yapılmanın zamanı gelmiş durumda. Listede olmayan bazı bankalar için kredi yoğunlaşması Sermaye Yeterlilik Rasyolarını ciddi tehdit verecek boyutlara geldiği bilinmeli. Bankaların milyonlarca kişiden topladıkları devlet garantisinde olan mevduatları bir avuç firmaya kredi olarak aktarılmasına düzenleme getirilmesi, standartların daha net belirlenmesinde geç bile kalındı. Yoksa bazı bankalarda %20’leri geçmiş olan sorunlu krediler bir noktadan sonra yönetilemez hale gelir.

Erol TAŞDELEN – Ekonomist, Banka Uzmanı www.bankavitrini.com