Emre ŞİRİN: FAİZ ARTIŞLARI KÜRESEL ENFLASYONA ÇARE OLUR MU? YOKSA…

Geçtiğimiz yılın sonuna doğru Fed uzun süre geçici olacağını savunduğu enflasyonun beklenenden daha uzun süreceğini ve kalıcı bir hal aldığını kabul etmişti. O tarihten itibaren bütün piyasa aktörleri FED’in ne kadar faiz artıracağını, bilanço küçültüp küçültemeyeceğini, sıkılaşmanın boyutlarını tartışmaya başladı.

Günün sonunda faiz artırımları başladı ve devam ediyor. Dünyadaki birçok merkez bankası yakın tarihin en büyük enflasyonist ortamı ile mücadele edebilmek için tarihi faiz artışları yapmaya devam ediyor.

Fakat ortada ekonomilerin aşırı ısınmasından kaynaklanan ve talebi daraltarak çözülebilecek bir enflasyon sorunundan çok daha büyük bir sorunlar silsilesi var.

Pandemi ile başlayan aşırı para arzı, bu paranın reel ekonomi yerine sermaye piyasalarına akması, hala pandemi öncesine dönememiş tedarik sorunları, çip krizi vs.

Bir de bunlara Rusya- Ukrayna savaşı eklenince artan enerji maliyetleri, tarım ürünlerinin tedarikinde yaşanan sıkıntılar ve artan fiyatlar, dünyanın en önemli ham madde deposu olan Rusya özellikle dünya petrol üretimin yaklaşık %11’ini, doğalgaz üretiminin %25’ini, nikel ve kobalt üretiminin ise yaklaşık %20’sini üreten bunun yanında kömür, altın, demir cevheri, demir dışı metaller, platin ve elmas üretiminde de söz sahibidir.

Dolayısı ile yaşanan savaş atmosferi birçok sanayi girdisinde maliyet artışlarına neden olmakta ve son yaşanan süreçlere bakıldığında (yaptırımlar kaldırılana dek Avrupa’ya gaz verilmemesi, seferberlik ilanı gibi) bundan sonraki süreçte de birçok kalemde maliyetlerin artacağı çok açık.

Peki bu durumda enflasyon eğer ağırlıklı olarak talep kaynaklı değilse, maliyet artışlarından kaynaklanıyorsa, özellikle Euro Bölgesinde üretici fiyatları vahim denilebilecek bir şekilde artıyorsa aşırı sıkılaşma enflasyona çare olabilir mi?

Bir yandan maliyetler artıyor, diğer yandan faiz artışları yapılıyor. Bu bir çelişki değil mi?

Artan faiz ortamında talep düşecek, şirketler üretim politikalarını revize edip, üretimi azaltacak, aynı zamanda yüksek faiz ortamında yatırım iştahı zayıflayacak ve beraberinde üretimin daralmasın neden olacak. Dolayısıyla azalan üretim miktarı da birim fiyatların artmasına yol açacak.

Yani soru şu merkez bankaları enflasyon ile mücadele ediyorum derken uyguladıkları politikalar ile daha büyük ve içinden çıkılamaz bir enflasyonist süreci mi hazırlıyorlar?

Küresel ekonominin temel dinamiklerinin, bilinen merkez bankacılığı sisteminin, para ve finans sisteminin tıkandığı ve ciddi şekilde sorgulandığı (ya da sorgulamamız için krizlerin çıkarıldığı, bilinçli ve sistematik olarak enflasyon yaratılan) bir süreci yaşıyor ve muhtemelen tarihi bir değişim sürecine tanıklık ediyoruz.

İzleyip göreceğiz ama görünen köy kılavuz istemez. Onca basılan para, savaş, enerji krizleri, gıda arz güvenliği gibi çok önemli sorunlar çözülmeden (tabi gerçekten çözülmesi isteniyorsa) sadece para politikası ile enflasyon sorununun çözülemeyeceği çok açık.