Çetin Ünsalan Yazdı: Gıda enflasyonu hız kesmiyor!
16 Aralık 2022Ülkede 2023 yılında enflasyonun artış hızının aşağı yönlü bir fotoğraf vereceği iddiaları ortaya konuluyor. Bunda da en büyük güvence, geçen yıl iki haneli artışların tek hane gerçekleşmesinin yaratacağı baz etki.
Ortaya çıkan algıyla enflasyonun düştüğü ya da düşeceği imajı yerleştirilmeye çalışılıyor. Elbette hayatın gerçek fotoğrafıyla hiç bir tutarlılığı bulunmuyor. Bunda hem fiyatların düşmemesi, sadece artış hızının yavaşlaması, hem de maretikasın ters yönlü açılarak satın alma gücündeki erimenin önüne geçilememesi etkili.
Son olarak FED Başkanı’nın açıklamalarından medet umularak, dünyada enflasyonist etkinin azalacağı üzerinden bir oyun oynandı. Ama Powell tezi doğrulamadı ve henüz alınacak çok yol olduğunu söyledi.
Çünkü tedarik sıkıntısının bu kadar büyük olduğu, girdi maliyetlerinin yükseldiği bir dönemde, ABD’de harcama, AB’de enerji fiyatlarının etkisi ortadan kalkmadıkça bir gevşemenin olmayacağını, hatta hem enflasyon hem daralma olma riskinin bulunduğunu herkes biliyor.
Bizde de bu eğilimden ve ülkenin artış hızındaki baz etkisinden yola çıkarak bir öykü yazılmaya çalışılıyor. Fakat henüz yansıtılamayan üretici maliyetleri, yani üretici enflasyonu, açıklanan kadar bir maliyetin ortada durduğu bize anlatıyor.
Yani bugün enflasyonun artış hızı sıfırlansa, en az enflasyona yakın bir oranda bizim yaşayacağımız bir satın alma gücü erimesi söz konusu. Oradaki sıfırlanma ise sadece bir hayalden ve misalden ibaret.
Çünkü en çok hangi ürünleri tükettiğimize baktığımızda gıdanın baş aktör olduğu, en çok fiyat ve maliyet artışının da gıda alanında yaşandığı görülüyor. Sadece nihai fiyatlarda, yani etiketlerde değil, üretimdeki maliyetin durdurulamadığı, daha kötüsü yok sayıldığı bir ortamda kesin bir sonuç alabilmek mümkün değil.
Son açıklanan tarım üretici maliyetleri, yani enflasyonu yüzde 170 sınırına dayandı. Aylık artışın da yüzde 7 ile Türkiye ortalamasının iki katından fazla sürate sahip olması da ayrıca düşündürücü.
Bu fotoğraftan anlıyoruz ki, kağıt üzerinde ya da baz etkisiyle enflasyonun artış hızını yavaşlatabilirsiniz, ama bu insanların fiyatlara yetişemediği, satın alma gücünün eridiği ve daha çok fakirleştiği gerçeğini değiştirmeyecek.
Değiştirmediği gibi yeni gelen enflasyonun üretici cephesinde ortaya koyduğu performans uzunca bir süre sıkıntı bir dönemin içerisinden geçeceğimizi bile anlatıyor.
Tüm bunlardan daha sıkıntı olan ise, sorunu çözmek için, gerçekten üretim ve dağıtım kanalındaki zincire bakılıp, maliyet analizleri yapılmak yerine, raflara memur ya da zabıta yollayarak problemin aşılacağına dair inanç. Yazık oluyor memlekete.
Tüm Yazarlar
