Gıda fiyatlarına yeni şok geliyor

Avrupa’da enerji krizine bağlı gübre üretiminin düşmesi bu sene gıda fiyatları enflasyonunu hızla yukarı çekecek.

Avrupa’lı çiftçiler kıştan sonra tarlalara gübre yaymaya hazırlanırken, aşırı yükselen gübre fiyatları nedeniyle hem daha az kullanmak zorunda kalıyorlar hem de artan maliyetleri gıda zincirine şok olarak yollamaktan başka seçenekleri kalmıyor.

Mısır ve buğday üreticileri, ilk kez bir enerji krizi, ihracat sıkıntıları ve ticari yaptırımlarla beslenen bir gübre krizine maruz kalıyorlar. Artık uykudan çıkan kış bitkileri için gerekli kimyasalları satın almak çok daha pahalıya mal oluyor ve ekstra masraf, Avrupa tahılının kabaca üçte birini oluşturan daha küçük üretim yapılan bahar ekimlerine neden olabilir.

Avrupa, geçen sonbahar aylarından bu yana doğalgaz fiyatlarındaki artışa bağlı doğalgaz kullanımının yoğun olduğu gübre fabrikalarında üretim kesintileri yaşadı. Benzer baskılar Kuzey Amerika’da azalsa da, gübre fiyatları halen rekor seviyede kalmaya devam ediyor. VTB Capital’in tahminlerine göre, Avrupa 2022 ilk yarıda yıllık azot-gübre ihtiyacının yaklaşık %9’unu karşılayamayacak. Bu nedenle hasat zarar görür ve mahsul fiyatları yükselirse gıda daha da pahalılaşabilir.

Avrupalı çiftçilerin çoğu halen gübre fiyatlarında düşüş bekleyerek gübre ihtiyaçları için alım yapmış değil.

Kendisinin de Macaristan’da çiftliği olan tarım ekonomisti Gyorgy Rasko, Macaristan’da azotlu gübre kullanımının bu sezon %30 ila %40 oranında düşerek mahsul verimine zarar vereceğini söyledi.

“Nisan ve mayıs ayı sonunda kuraklık da olursa, azot bitkilerin kurak günlerde hayatta kalmasına yardımcı olduğu için etki daha da yıkıcı olabilir.” dedi.

Farmers in crop giants France and Germany probably booked about 70% of their nitrogen fertilizer needs for the growing season by year-end, a time when purchases are typically wrapping up, adviser Agritel said. Coverage in Black Sea nations like Ukraine and Romania may be even lower.

Azot bazlı gübreler Avrupa’da ilkbahar büyümesi için çok önemlidir ve Şubat ayından itibaren tekrar kullanılır. Aynı zamanda Avrupa’nın enerji krizinden en çok etkilenen ürün de azot bazlı gübre oldu çünkü üretim tamamen doğalgaz enerjisine bağlı.   VTB, bu tür gübrede ilk yarı sıkıntısının 7 milyon tona kadar çıkabileceğini söyledi.

Son zamanlarda gaz krizi hafifledi ve Yara International ASA gibi bazı firmalar gübre üretim kapasitesini geri kazandı.  Fakat arz halen düşük kalmaya devam ediyor.  Fiyatlar ise çok yüksek.

Romen gübre üreticisi Azomures, “İthal gübre eksikliğiyle birleştiğinde, bunun etkisi daha da güçlü bir şekilde hissedilecek.   Ekinler kalite ve nihai miktar açısından zarar görecek” dedi.

Gübre pazarı, Rusya ve Çin’in ihracat kısıtlamalarından, ticaret yollarını etkileyen Belarus potas üretimine yönelik yaptırımlara kadar daha geniş tehditlerle de karşı karşıya.

Hasat Riski

“Grain prices at the moment are enough to compensate for the fertilizer price,” said James Webster, a senior analyst at The Andersons Centre in the U.K. “How long that stays the case depends on the future direction of markets. While it compensates, there’s still a hefty bill to be paid.”

Buğday ve mısır yetiştirmek hala çekici, ancak daha az gübre kullanmak riski artırmakta. Agritel analisti Isaure Perrot’a göre buğday üretiminde verim için gereken gübre miktarında %15 kısıntı yapmak üretimi %5 düşürürken ürünün protein bileşenlerini de düşürüyor.

Macar üretici Nitrogenmuvek’in stratejiden sorumlu başkanı Zoltan Bige, bazı mahsul verimlerinin azot ürünleri olmadan yarıya indirilebileceğini söyledi. Polonyalı akran Grupa Azoty SA, diğer risklerin arasında geç siparişlerin birikmesi ve potansiyel teslimat gecikmelerinin yer alıyor.

Daha küçük mahsullerde üretim düşüşü gıda güvenliği ve gıda fiyatları açısından daha kötü bir haber olacak.

Bloomberg