Sanayide enerji krizi endişesi: Bu kış şalter iner çarklar durur mu?—ANALİZ

Rusya yaptırımları ile zirveye çıkan enerji krizi yazın şu en sıcak günlerinde bile sanayicileri tedirgin ediyor. Dün İSO’da krizin etkileri konuşuldu. Başkan Bahçıvan, enerji bağımsızlığına işaret etti.

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi, “Enerji Arzındaki Gelişmelerin Avrupa ve Türkiye’ye Etkileri” ana gündemi ile toplandı. İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan’ın açılış konuşmasını yaptığı toplantıda enerji uzmanları enerji krizini ele aldı. Sanayicilerin genel endişesinin “Bu kış gaz kesilir de şalter iner çarklar durur mu?” olduğu görüldü.

Konuşmasında, son günlerde, Avrupalı bazı sanayi firmalarının enerji maliyetleri nedeniyle üretime ara verdiğini, dar gelirli ailelerin kışı soğukta geçireceklerini, enerji firmalarının iflas ediyor olduğu yönündeki kritik haberlerin de gündeme damga vurduğunu belirten Başkan Bahçıvan “Bu son gelişmeler üzerine, hiç tereddüt etmeden şu tespiti yapabiliriz: 1970’leri andıran ama sebep sonuç ilişkisi açısından farklılık gösteren küresel bir enerji krizinin eşiğindeyiz.” dedi. Bahçıvan, “Yaşamakta olduğumuz enerji krizinin bizlere gösterdiği en önemli gerçek; enerjide ülkelerin kendi kendilerine yetebilmelerinin, bağımlı olmamanın ne kadar önemli olduğudur” görüşünü dile getirdi.

YATIRIMLAR KRİZE YETERSİZ

“Geçmişe dönüp bakacak olursak, 50 yıl önce yaşanan petrol şoku, jeopolitik gerilimlerden kaynaklanıyorken; bugün yaşamakta olduğumuz kriz ise, pandemi sonrası tedarik zincirindeki aksamalar ve stok erimesi sebebiyle arzın talebi karşılayamaması sonucu tetiklendi. Biraz önce ifade ettiğim gibi uygulanan yaptırımlar nedeniyle Rusya’nın Avrupa’ya enerji arzını azaltması da krizin derinleşmesinde önemli rol oynadı ve oynamaya da devam ediyor.” ifadelerini kullanan Bahçıvan, şunları kaydetti: “Yakın geçmişe baktığımızda, 1980’lerden başlayarak hızla özelleştirilen enerji sektörünün, sabit yatırım üzerinden kar etmeye çalıştığını ve kapasite arttırmadığını görüyoruz. Bununla birlikte bankaların fosil yakıtlı santrallere kredi vermekte isteksiz davranması da arama ve yatırımlara ket vuran önemli bir faktör olmuştur. Bugün, Uluslararası Enerji Ajansı’nın verilerine göre 2022’de enerji yatırımlarının ağırlıklı bir şekilde temiz enerji olmak üzere yüzde 8 artarak 2.4 trilyon ABD dolarına ulaşması bekleniyor. Ancak bu yatırımların ne geleceğin beklentilerini ne de günümüz enerji krizini karşılamaktan oldukça uzakta olduğu bir gerçek.”

KAMULAŞTIRMA EĞİLİMİ ARTTI

Enerji krizinin iklim krizi ile etkileşiminin de dünyayı içinden çıkılamaz bir duruma getirdiğini belirten Bahçıvan, şu mesajları verdi: “Fosil yakıtlar iklim krizinin ana sebebi olarak görülürken enerji krizi sebebiyle Avrupa ve Asya’da kömürden elektrik üretiminin canlandırılması, karbon emisyonlarının artmasını da beraberinde getiriyor. Öte yandan; iklim değişikliği etkisiyle aşırı sıcaklar, enerji tüketimini arttırırken nükleer santrallerde soğutma suyu sebebiyle verim yüzde 30 oranında düşüyor. Biraz önce ifade ettiğim gibi Rusya’ya yönelik uygulamaya konan ekonomik ve finansal yaptırımlara karşılık Rusya da gazı bir koz olarak kullanmakta. Bu şekilde siyasallaşan enerji krizinin, önümüzdeki dönemde toplumsal yükleri artıracağı da kaçınılmaz görünüyor. Öyle ki küresel ölçekte yaşanmakta olan yüksek enerji ve gıda fiyatları nedeniyle toplumlarda yükselmeye başlayan olumsuz sesler de buna işaret ediyor. Bu olumsuz toplumsal sesler karşısında dünya devletleri de harekete geçmeye başladı. Fransa, elektrik sistemini kamulaştırmayı, nükleer enerji santrallerini yenilemeyi planlarken; İngiltere’de enerji şirketlerinin kârlarına ek ve büyük vergiler getirilmesi tartışılıyor. Almanya ve Belçika nükleer enerjiden vazgeçme planlarını rafa kaldırıyor. Fransa, Hollanda ve Danimarka’da elektrik kısıntısı ve ışık söndürme kampanyaları başlatılıyor.”

LİSANSSIZ DÜZENLEME YATIRIMLARI VURACAK

Ülkemizde doğal gaz ve petrol kaynaklarına yönelik arama çalışmalarını ve gaz depolama kapasitemizin artırılmasına ve farklı enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesine yönelik faaliyetleri takdirle izlediklerini ifade eden İSO Başkanı Bahçıvan, “Enerjide kendi kendimize yetebilmemiz için zengin güneş, rüzgar ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarına sahibiz.” dedi.

“Enerjide Yeşil Dönüşüm”ü gerçekleştirebilmemiz için gerekli yenilenebilir enerji yatırımlarının en güçlü enstrümanlar ile sürekli olarak teşvik edilmesi gerektiğine değinen Bahçıvan, sözlerini şöyle sürdürdü: “Mayıs 2019’da yayımlanan lisanssız yönetmeliği, sanayicilerimizi çatılarına güneş enerjisi yatırımı yapmaya teşvik etmiş, üretilen enerjinin ihtiyaç fazlasının satılabilmesine de olanak sağlamıştı. Ancak, 11 Ağustos’ta yayımlanan karar ile satışı yapılabilecek elektrik miktarı tüketilen miktar ile sınırlandırılmıştır. Bu uygulama mevcut ve yeni yatırımları olumsuz etkileyebilecektir. Enerjiye yönelik yatırımların uzun vadeli yatırımlar olduğunu, yatırımlara yönelik politika ve teşviklerin bu bakış açısı ile belirlenmesi gerektiğini özellikle vurgulamak istiyorum.”

PETROL 100’Ü AŞTI AKARYAKITA ZAM YOLDA

Faiz indirimi sonrası dolar fiyatı 18 TL’nin üzerine yükselince akaryakıta ilk zam geçen hafta motorin üzerinden geldi. Hafta başında ise benzine zam yapıldı. Petrol fiyatları da dün 100 doların üzerine çıktı. Dolar fiyatı 18.16 TL’yi aştığından motorine ilave bir zam geleceği bildirildi. Buna göre motorinin litre fiyatına dün geceden itibaren geçerli olmak üzere 95 kuruş zam yapıldı.

Motorine 11 Ağustos’ta 82 kuruş, 18 Ağustos’ta 77 kuruş, 20 Ağustos’ta 1 lira 7 kuruş zam gelmişti. Bu dördüncü zam oldu. Yeni zamla birlikte motorinin litre fiyatının Anadolu’da 26 liranın üzerine çıkması bekleniyor. Benzinin fiyatı ise 21 liranın üzerinde.

Ekonomist-gazeteci Recep Erçin’in analizidir.  Aydınlık’tan yazarın izniyle yayınlandı

TURKBESD Temmuz Ayı Verileri: Sınırlı Negatif

Sanayici zor durumda: Enerji krizi fiyatları ‘tavana’ çıkardı

Avrupa’nın enerji krizinden adım adım İran nükleer anlaşmasına doğru