Erol Taşdelen:  HALK YOKSULLAŞIRKEN BANKALAR HORMONLU BÜYÜME YAŞIYOR

 

Firmaların kredi maliyeti üç kat arttı

 

Hisarcıklıoğlu kesinlikle haklı. Ticari firmalar bırakın 1 yıl vadeli 3 ay vadeli Spot Kredi bulamaz hale geldi. Spot Krediler %47-55 arasında değişiyor. Günlük faiz işleyen Rotatif / BCH dediğimiz kredilerin Kamu Bankaları dışındaki bankalarda %45 altı faiz ile kredi bulmak nerede ise zor. Buna inanmayan 2-3 banka şubesini arayıp Ticari Kredi Rotatif / Spot faiz oranını sorması yeterli. 2022’de piyasada kullandırılan krediler ağırlıklı Kısa Vadeli. Bu da firmaların Finansal faiz yükü artarak devam ediyor anlamına gelir. Bankadan %18’den 1 milyon TL Kredi alan bir firma aylık 15.000.-TL Faiz, 750.-TL BSMV ile 15.750.-TL maliyete katlanıyordu. Bugün %50’den Kredi alan bir firma aynı 1 milyon TL için aylık  43.750.-TL maliyete katlanıyor. Başka bir ifade ile firmanın maliyeti üç kat artarken bankaların karlılığı üç kat artmış demektir.

 

Orta uzun vade krediler niçin durdu?

 

Bankalar enflasyonu düşünerek bir noktadan sonra faizlerin de yükseleceğini var sayarak orta uzun vade kredilerini durma noktasına getirdi. Zira özellikle son bir yıldır firmalar kredilerini Orta  / Uzun vadeye yayamadı ve kısa vadeli kredilerde sıkıştı.   Bu da firma rasyolarını olumsuz etkiliyor. Artan kredi faizleri günlük direkt başta Sanayici olmak üzere tüm kredi kullanan firmaların maliyetlerine yansıyor. Piyasada şimdilik pek dillendirilmiyor ama  Sanayiciye, Enerji, Döviz kurlarından kaynaklı Hammadde maliyetlerinden sonra en fazla maliyet yaratan unsur Kredi Faizlerinden kaynaklanan Finansal Maliyetler olmaya başladı. Evin camını çerçevesini değiştirseniz esnaf döviz üzerinden günlük fiyat veriyor. ÜFE’nin % 138 çıkmasında Kredi Faiz oranlarındaki artış maliyetinin katkısı büyük.

 

Bu oranlar ile yatırım olur mu?

 

Diğer Taraftan Yatırım Kredisi bulmak nerede ise imkansız hale geldi.  Leasing firmaları bile UAD-EUR Döviz Kredilere %12-17 gibi ödenemeyecek oranlar  verirken, yatırım amaçlı 12 aylık TL Kredi faiz oranları bile % 47’lerden başlıyor. Bu ortamda kimse yatırım yapamaz. Sanayide ANİ DURUŞ (SUDDEN STOP) yaşanırsa kimse şaşırmasın. Emtia fiyat artışı ve kurlardaki belirsizlik nedeni ile ciddi bir hammadde stok yapılan İmalat Sanayide “Talep Daralması” nedeni ile Mamul Stokları da bir yıl önceye göre ortalama üç katına çıktı. Parite düşünce girdilerinin önemli bir kısmını USD olan ve Avrupa’ya EUR olarak yapılan ihracatçıların karı da gitti.

 

Bankalar karlarını beşe katladı

 

2021 ilk yarısına göre bankalar Toplam Varlıklarını %30 büyütürken; karlılıklarını beşe katladı. Geçen yıl ilk yarıda 4,1 milyar TL kar eden AKBANK’ın 2022 ilk yarı net karlılığı beş kat artarak  21,1 milyar TL; 5,7 milyar TL Net karlılık yapan GARANTİ BBVA’nın karlılığı 4 kat  artarak 21 milyar TL; 5 milyar TL olan YAPI KREDİ’nin karlılığı iki kat  artarak 10,5 milyar TL; 1,5 milyar TL olan QNBFİNANSBANK’ın karlılığı beş kat artarak 7,6 milyar TL; TEB yedi kat artırarak 4,7 milyar TL olarak açıklandı.

 

2022 ilk yarısında Bankalar 2021’e göre karlarını beşe katladığı görülüyor. “Bu karlılık nereden geliyor” diye ilk yarı bilançolarını açıklayan bankalara baktığımızda önceki aynı döneme göre Faiz Gelirleri ikiye katlandı. GARANTİ BBVA %89; TEB %94; YAPI KREDİ %113; QNB FİNANSBANK %120; AKBANK %128 Faiz Gelirlerini artırmış durumda. Henüz Bilançolarını açıklamayan diğer bankalarda da durumun farklı olacağını düşünmüyorum.

 

Bankalarda kar patlaması nereden geliyor?

 

Yıllardır Sarı Sendika diye suçlanan TÜRK-İŞ Sendikası Temmuz ayı itibarıyla aylık Açlık Sınırının 9.839 lira; Yoksulluk Sınırının da 22.278 lira olarak açıkladı. Halk fakirleşirken; firmalar kredilere ulaşmakta zorlanırken; kredili yatırımlar durma noktasına gelirken nasıl oluyor da bankalar kar patlaması yapıyor. Birisi çıkıp bunu açıklasın. Krizi fırsata çeviren bankaların önemli bir geliri de Hazineden aldıkları yüksek faizli Tahviller ve Türev ürünlerden gelen karlar, olarak görülüyor, bazı bankalarda kur karlarında patlama yaşandı. KKM ile mevduat faizini en fazla %17’de bastırırken Kamu otoritesi Kredi faiz oranlarına böyle bir sınır koymadı bu da bankaların işine geldi, itiraz da etmediler zaten. Aynı şey kredi faizlerinde olsa ortalığı ayağa kaldırır Serbest Piyasa lafları ederleri, iş mevduat faizinde olunca sesleri çıkmadığı gibi sevindiler. KKM faizleri sabitlenmese faiz oranları %25-33  olmuştu en az. Aradaki maliyet Hazine ve Merkez Bankasınca karşılandı. Ek Bütçeden KKM için 40 milyar TL gitti. Bu halkın parası sonuçta.   22 Temmuz itibarıyla KKM’ler 1,1 trilyon TL’yi aştı. Toplam Vadeli Mevduat 3,5 trilyon TL olduğu ortamda bunu üçte biri kadar KKM’lerde vadeli birikti. Bankalar için ciddi avantaj ve düşük maliyetli kaynak demektir. Bankaların kar patlamasında KKM’lerin payı büyük. Halk yoksullaşırken Bankalar hormonlu bir şekilde büyüyor. Fakir fukaraya girmesi gereken Sosyal Transfer kaynakları Bankalara ve bankada parası olanlara gitti. EYT’li grup yıllardır emekleri ile Devlete kaynak sağladılar, kaynak yok diye hak edilmiş paraları verilmezken Hazineden bankalara ve parası olana para aktarılması Sosyal Barışı bozar.

 

Halkın ana tüketim maddeleri son bir yılda ekmek % 154, Şeker % 269, Yumurta % 250, Peynir % 138, Un % 156 artmış; Benzin %187, Konut fiyatları % 145 artmış ama Bankalar karlılıklarını 5’e katlamış. Bu işin sonu sosyal huzursuzluk demek. Sosyal Barış hızlı bir şekilde bozuluyor. Ekonomi sadece rakamlardan oluşmuyor ama rakamlar da her kesimi rahatsız eder hale gelmiş durumda. Ekonomi kurmayların bunu hedeflediklerini düşünmüyorum ama önümüzdeki tablo maalesef bu. Uygulanan Ekonomi Politikaların gerçekçi olduğunu düşünmüyorum. Piyasada tartışılmadan, piyasa aktörlerinin görüşleri alınmadan masa başında alınan ani kararlar piyasayı olumsuz etkiliyor ve olan her krizde olduğu gibi Vatandaşa oluyor.

 

Erol TAŞDELEN – Ekonomist    www.bankavitrini.com

 

Sanayicilerle TCMB Başkanı arasında gerginlik

 

PAGDER: ‘Döviz Cinsinden Çeklere Olanak Sağlanmalı’

 

Çimsa’nın varlık satışı 110 milyon Euro karşılığı 2 Milyar TL bedelle tamamlandı