G7’nin Rus petrol fiyatlarını sınırlama planı işe yarayacak mı, petrol fiyatını düşürecek mi?

Cuma günü G-7 ülkelerini temsil eden maliye bakanları, Rus petrol ihracatı için bir fiyat sınırlama mekanizması uygulama planı üzerinde anlaştılar. Girişim, Kremlin’in Ukrayna’daki saldırısını finanse etme yeteneğini kısıtlamak ve yükselen enerji fiyatlarının ortasında tüketicileri daha iyi korumak için tasarlandı.

Planın etkili olması için, Rusya’nın en önemli müşterilerinden bazıları olan Hindistan ve Çin gibi diğer ülkelerin -özellikle büyük ülkelerin- yer alması gerekecek.

Rus petrolünün fiyatını sınırlamak, G7 üyelerinin “acilen” devreye sokmak istediklerini söyledikleri bu anlaşma gerçekleşirse, benzeri görülmemiş bir hareket olacak. Bazı analistler ise planın geri tepebileceğini söylüyor.

AB’nin altıncı yaptırım paketi devreye girince…

Önerilen fiyat sınırı tartışmalarına bir bakış açısı daha var.

Avrupa Birliği’nin altıncı yaptırım paketi, 5 Aralık’tan itibaren bloğun içine deniz yoluyla tüm Rus ham petrol ithalatını ve 5 Şubat 2023’ten itibaren benzin, dizel ve akaryakıt gibi tüm rafine petrol ürünlerini yasaklamakta. Bu karar aşamalı bir uygulama olmadan sert bir kesinti olması nedeniyle analistlerin bir gecede arz şoklarına ve fırlayan fiyatlara yol açabileceğini söylediği bir anlaşma.

Bu nedenle petrol fiyat sınırı, mevcut durum üzerindeki etkisi açısından değil, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ihracat hacimleri düşse bile önemli ölçüde daha yüksek petrol fiyatlarından yararlanabileceği 5 Aralık’tan sonra arz şoku olasılığı açısından değerlendirilmekte.

Fiyat sınırı nasıl çalışır?

Rus petrolü, Moskova’nın Ukrayna’ya karşı savaşını sürdürürken kârını sınırlamak için geçerli piyasa fiyatlarından indirimli olarak satın alınacak. Ancak, ihracatı için teşvik sağlamak amacıyla fiyatı üretim maliyetinin üzerinde tutacak.

Bir ABD Hazine yetkilisine göre, ham petrol ve rafine edilmiş petrol ürünleri için ayrı ayrı hesaplanan indirimli oranlar düzenli olarak revize edilebilir.

Herhangi bir emsal var mı?

Bir ülkenin petrol ihraç etmesini engellemeyi amaçlayan uluslararası sistemler var – şimdi İran ve Venezüella’yı hedefleyenler gibi – ya da 1995’ten 2003’e kadar Irak’ın petrol satmasına izin veren, ancak yalnızca gıda, ilaç ve insani ihtiyaçlar için ödeme yapmasına izin veren BM “Gıda Karşılığı Petrol” programında olduğu gibi, ticareti sınırlamayı amaçlayan uluslararası sistemler geçmişte görüldü.

Ancak hiçbir zaman bir ülkeye farklılaştırılmış bir fiyat dayatma girişimi olmadı.

Başkaları G7 planına katılacak mı?

G7 üyeleri – İngiltere, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya ve ABD – Rus petrol alımlarını zaten sınırladı veya askıya aldı. Ancak planın etkili olması için, diğer ülkelerin de katılması gerekecek – özellikle Rusya’nın en önemli müşterilerinden bazıları olan Hindistan ve Çin gibi büyük ülkeler.

Çin ve Hindistan, Kremlin’in Ukrayna’yı işgalinin ardından indirimli fiyatlardan yararlanarak Rus petrolü alımlarını artırdı.

Hindistan, Çin ve diğer gelişmekte olan ülkeler, Rus petrolünü varil başına 30 dolara kadar benzeri görülmemiş bir indirimle satın alıyorlar. Rusya, petrolünün alıcılarını bulmak orta vade için kısmen. Bu nedenle en azından gelecekteki gelirlerinin bir kısmını kilitlemeye çalışmak için uzun vadeli, sabit fiyatlı sözleşmeleri büyük bir indirimle sunuyor.

Puri, Hindistan’ın günde yaklaşık 5 milyon varil petrol tükettiğini ve bunun büyük ölçüde Irak, Suudi Arabistan, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden geldiğini söyledi.

Hindistan Petrol Bakanı Puri, Rusya’nın Mart ayı sonunda Hindistan’ın petrol ithalatının sadece %0,2’sini oluşturduğunu belirterek, bazılarının Kremlin’in işgalinin ardından Rus petrol arzını artırdığı için Hindistan’ı eleştirdiğini belirtti.

“Avrupalıların bir öğleden sonra benim bir çeyrekte aldığımdan daha fazla satın aldıklarını söyledim. Hala durum bu değilse şaşırırım. Ama evet, Rusya’dan satın alacağız, her yerden satın alacağız.” dedi.

Kremlin’in Ukrayna’daki saldırısının ortasında Rus petrolünü satın almakla ahlaki bir çatışması olup olmadığı sorulduğunda Puri, “Hayır, çatışma yok. Tüketicime karşı ahlaki bir görevim var. Demokratik olarak seçilmiş bir hükümet olarak, benzin pompasının çalışmadığı bir durum istiyor muyum? Hindistan’ın etrafındaki ülkelerde neler olup bittiğine bakın.”

Confluence Investment’tan Bill O’Grady, G7 planı daha düşük fiyatlar beklentisi sunarken, “Çin ve Hindistan zaten daha ucuz – yeterince ucuz – petrol alıyor” diyor.

Again Capital’den John Kilduff da aynı fikirde: “Rusya şöyle diyebilir: ‘Bak, bu petrolü bu fiyata satacağız. Avrupalılara satmayacağız.”

“Çinlilerin, Hintlilerin veya Türklerin G7 planıyla devam edeceğini sanmıyorum” diyen Bakan, bu ülkelerin Ukrayna savaşı için Rusya’yı cezalandıran Batı yaptırımlarına katılmadığını belirtti.

“Rusya’dan bu ülkelere akışların devam edeceğini düşünüyorum” dedi.

Again Capital’den John Kilduff da aynı fikirde: “Rusya şöyle diyebilir: ‘Bak, bu petrolü bu fiyata satacağız. Avrupalılara satmayacağız.”

“Çinlilerin, Hintlilerin veya Türklerin G7 planıyla devam edeceğini sanmıyorum” diyen analist, bu ülkelerin Ukrayna savaşı için Rusya’yı cezalandıran Batı yaptırımlarına katılmadığını hatırlattı.

Rusya’dan bu ülkelere akışların devam edeceğini düşünüyorum” dedi.

Ancak Rusya Başbakan Yardımcısı Alexander Novak perşembe günü yaptığı açıklamada, Moskova’nın petrol ürünlerini fiyatlarını sınırlayan ülkelere satmayacağı konusunda uyardı. Küresel petrol fiyatları cuma günü yükseldi.

Kilduff bunu en azından kısmen G7 duyurusuna bağladı. Dünya arzında bir daralma ve fiyatlarda zarar verici yeni bir dalgalanma korkusu yarattığını söyledi.

Petrol fiyatları, şubat ayındaki Rus işgalinden kısa bir süre sonra zirvelerinden düşmüş olsa da, tarihsel olarak yüksek ve son derece değişken olmaya devam ediyor.

Bir üst sınır Avrupa yaptırımlarının altını oyar mı?

Avrupa Birliği – üç üye hariç – 5 Aralık’tan itibaren sadece Rus petrol ithalatını yasaklamakla kalmayıp, aynı zamanda Avrupalı sigortacıların AB üyesi olmayan yerlere nakliye masraflarını karşılamasını da engellemeye hazırlanıyor.

O’Grady, “Washington’un bu sigorta kısıtlamalarından gerçekten rahatsız olduğunu düşünüyorum” dedi ve “gerçekten büyük bir mesele” olacağını da sözlerine ekledi.

“Deniz petrol taşımacılığının yaklaşık yüzde 90’ı AB ve İngiliz tarafları tarafından sigortalanıyor. Bence yönetim, eğer bu [sigorta yasağı] yürürlüğe girerse, Rus tedariklerinin gerçekten düşeceğinden korkuyor “dedi.

ABD tarafından başlatılan ve daha sonra G7 tarafından onaylanan fiyat sınırlama planı, düşük fiyata satılan kargoların taşınmasını ambargodan muaf tutacak ve etkisini sınırlayacaktır.

AFP, CNBC, Foreign Policy, DW, Al Jazeera