Şant Manukyan  Global Piyasalar

Şant Manukyan bey çok sevdiğimiz saydığımız ülkemizin en önemli piyasa analistlerinden birisidir. Sabah saatlerinde erken kalkmasıyla tanınan yazar, aynı zamanda  yatırım araçlarında Polkadot, Ether gibi yeni nesil ürünleri de analizlerine katarak sıradan piyasa analistlerinin 100 yıl önünden gelmektedir.

Kendisinin Global Piyasalar başlıklı kitabı Kronik tarafından yayınlandı. Ben kitabı ilk satın alanlardanım. Kitap şurada.

Kitapyurdu sitesine ilk yorumu da ben yaptım.

Yazarımız kitabı üç parçaya bölüyor. Geçmiş, bugün ve gelecek… Şunu hatırlatmakta yarar var. Şant Manukyan bir akademisyen olmadığını kitapta sıkça dile getiriyor. Bu minvalde kitabı okursanız iyi olur.

GEÇMİŞ

İlk bölüm paranın macerası ile başlıyor.

Sayfa 36  üzerinde ülkemizde sıkça tartışması yapılan paranın nasıl yaratıldığı konusundaki tezler inceleniyor.

Henry Ford’un bu muhteşem sözüyle sayfa açılıyor.

Sonrasında Şant Manukyan, paranın bankaların kredi vermesi yoluyla yaratıldığını açıklıyor. İlerleyen sayfalarda bilanço yaklaşımıyla bu durumu çok net ortaya koyuyor.

Sonrasında 1929 krizine bir giriş yapıyor. Friedman ve Rothbard tarafından krizinin nedeni ilişkin açıklamaları detaylıca anlatıyor. Kendisine buradan getireceğim eleştiri, konudan konuya çok hızlı atlaması olacaktır. Aslında Şant Manukyan bunu kitabında dile getiriyor . Atlamaları kabul ediyor. Akademisyen değilim diyor. 🙂

Hepimiz Fed’in 1913 de kurulduğunu biliyoruz. Fed’in neden kurulduğuna bu sayfada güzel bir açıklama getiriyor.

Yazar 1700 yılların sonunda ve 1800 li yılların başında yapılan iki denemeyi bizimle paylaşıyor. Bu girişimlerin neden başarısız olduğu konuda çok ayrıntıya girmiyor.

Gelelim kitabın en enteresan bölümlerinden biri olan “Nasıl twitter fenomeni olursunuz ?” başlığına.

Bu bölüm neden bu kitabın tam olarak bu bölümünde yer alıyor gerçekten anlamadım. Şant Bey umarım yeni sürümlerde farklı bir yere yerleştirir.

Yanlış anlaşılmasın bu başlığın içeriği mutlaka okunmalı.Kısaca faiz, altın ve Fed bilanço  üçlemesi arasında çok net ilişkiler olmadığını anlatıyor. Kriz çıkacak diyenlere prim vermemeniz gerektiğini kibarca anlatıyor.

Fed’e giden yolu 1907 krizi üzerinden anlatıyor. Akademisyen olmadığı için eski krizleri açıklamasını beklemiyoruz. 1907 krizinde son kredi mercii’ne ihtiyacının doğduğunu çok net anlatıyor. Krizi önleyen J.P.Morgan’ın hikayesine yer veriyor. Bu bölümde  J.P.Morgan’ın  resmi bir komitedeki diyaloglarına yer veriliyor.

Kredi kelimesinin etimolojik kökenine bakarsanız “inanmak ve güvenmek” den geldiğini görürsünüz.

Fed’in hataları bölümünde 1929 ve 1987 krizlerini ele alıyor. Burada tarihsel akış veriliyor fakat krizlerinin nedenlerinin ne olduğu tam olarak ortaya koyulmuyor. Bu bölüm içerisinde Burns adlı Fed Başkanını tanıyoruz. Ben açıkcası ilk kez okuyorum. Şaşırtıcı.

 

Sayfa 99 üzerinde; 2000 teknoloji krizinin, 2008 konut krizinin ve 2020 covid krizinin büyük krizlere dönüşmemesinin nedenini Minsky’in büyük hükümet tezine bağlıyor.

BUGÜN

Yazar bugüne gelmek için bretton woods anlaşmasını referans yapıyor.Bu anlaşmada Keynes’in kabul edilmeyen Bancor planına atıf yaparak diğer kabul edilen White planının tek bir ülkenin çıkarlarına uyduğunu belirtiyor.

Herhangi bir ülkenin para birimi yerine uluslararası bir birimin, Bancor kullanılması ile bu veya birkaç ülkeyi “kayıran” asimetri ortadan kalkacaktır. Ülkeler aarası servet transferine neden olmayacak ve ülkelerin rezerv tutma ihtiyacı olmayacaktı….(S:114)

Sayfa 122-125 arasında doların rezerv para olmasının avantaj ve dezavantajları tartışılıyor. Doların rezerv para olma nedeninin tahvil piyasası olduğu söyleniyor.

Sayfa 130’da küresel güç dengesinin artık net biçimde ABD’nin elinde olmadığı ve bir hegemonya bunalımı olduğu belirtiliyor.

GELECEK

Bitcoin, Stable Coinler, CBDC  bu bölümde başı çekiyor. Ayrıntılara girmiyorum.

SONUÇ

Şant Manukyan bu kitapta gerçekten beni şaşırttı. Kendisine de söyledim. : ) Kitap içinde beni akademik anlamda tatmin etmeyen bölümler olduğunu fakat kendisinin bu eleştirilere karşı (kitapta ben akademisyen değilim) mantıklı bir cevap verdiğini belirtmeliyim.  Şant Manukyan’ın çizgisinden global piyasalarla ilgili  temel tarihsel bilgi edinmek ve bugünün dünyasının nasıl şekilllendiği anlamak ve geleceğin ne getireceğini bilmek isteyenlere tavsiye edilir.

30.10.2022

Ankara

Doç.Dr. VeriDelisi
Doç.Dr. VeriDelisi
İspanyolcaİspanyolca Merhaba Nasıl Denir?