Adım adım hiperenflasyon: İstanbul’da 24 yılın en yüksek enflasyonu

İstanbul Ticaret Odası (İTO) verilerine göre İstanbul’da Mayıs’ta ayında enflasyon (hem perakende hem de toptan fiyatlar) %5,8 artış kaydetti. Bu sonuçlarla, yıllık manşet enflasyon %87,4 ile 24 yılın zirvesine yükseldi. Enflasyonun alt kalemlerinde, bir önceki aya göre, Kültür Eğitim ve Eğlence grubu %12,15 ile en sert artışı kaydederken, Gıda grubunda artış %4,97 seviyesinde gerçekleşti.

Dün sabah son dakika bültenimize eklediğimiz haberde, elektrikte mesken abonelerinin tarifesinde %15, sanayi ve ticarethane abonelerinin tarifesinde ise %25’lik bir artışa daha gidildi. Arık hiperenflasyonun kıyısında olduğumuz hiçbir kuşku kaldırmıyor. Hatta, hiperenflasyon baz senaryo olurken, ön plana çıkan soru ise ne kadar daha devam edeceği olmaya başladı. Cuma günü açıklanacak resmî TÜİK enflasyon rakamlarının Mayıs’ta aylık bazda %5,5 artacağı, yıllık bazda ise %78 seviyesine yükseleceği tahmin ediliyor. KKTC’de ise enflasyon geçen ay %90 seviyesine yaklaştığını not edelim. Neredeyse 3 haneli enflasyonun her yerde kıyısındayız!

Dün, Türkiye’de açıklanan imalat sanayi PMI endeksi, Mayıs ayında 49,2 olarak sonuçlanarak bir önceki aya göre değişimi kaydetmedi. Düşük talep ve devam eden fiyat baskılarına paralel peş peşe üç aydır, büyüme ile daralmanın ayrıştığı eşik 50 eşik seviyesinin altında yer alan PMI, tedarik zincirindeki baskıların bu aydan itibaren hafiflemeye başlaması ile yavaş da olsa yönünü yukarıya çevireceğini düşünüyoruz.

Dün Almanya’da ve Euro Bölgesinde açıklanan PMI rakamları, sırası ile 54,8 ve 54,6 seviyesinde gerçekleşerek büyümenin devam ettiğini gösterirken, ECB Başkanı Lagarde, Almanya ve Euro Bölgesinde beklentleri aşan enflasyona karşın hızlı ve erken bir faiz artırım ihtimalinden bahsetmemesi, Euro üzerinde bir miktar baskı kurdu: EURUSD paritesi faiz artırım beklentileri ile hafta başında 1,0780 seviyesine yükselerek son 6 haftanın zirvesine yükselmişti. Teknik bir bakış açısı ile, EUR’da düşüşün sertleştiği 1,0840 seviyesi aşılmadan, EUR lehine uzun pozisyon almak istemiyoruz.

Küresel mali piyasalar yeni aya pek de iyimser bir başlangıç yapamadı. Son günlerde yaşanan yükseliş isteğinin kalıcı ol(a)madığını görüyoruz. Halbuki, dün Avrupa ve ABD’de açıklanan imalat sanayi PMI rakamı kuvvetli sonuçlanarak, endişe edildiği üzere resesyon riskinin sanıldığı gibi yüksek olmadığını da ortaya koydu. Yine de, alevli enflasyon ve artış eğiliminde olan faiz hadleri zihinleri yormaya devam ediyor. Bu da ister istemez risk iştahını yıpratıyor.

Türkiye cephesinde ise dün İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu aleyhine açılan davanın 21 Eylül tarihine ertelendiğini gördük. Hatırlanacağı üzere, İmamoğlu, iptal edilen 2019 seçimlerinden sonra yaptığı bir konuşmada kamu görevlisine hakaret etmekle suçlanıyor. Öte yandan, dün Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan Suriye’nin kuzeyinde 30km’lik güvenli bölge oluşturulması kararımızda yeni bir safhaya geçiyoruz açıklamasında bulundu.

Yeni ayın ilk iş gününde, USDTRY kuru 16,45 seviyesine kadar tırmanarak Aralık 2021 kur şoku sonrası dönemin en yüksek seviyesinde işlem görürken, Borsa İstanbul 100 endeksi, enflasyona karşı yerli yatırımcıların sığınılacak liman olarak görülmesi ile dün de günü tüm zamanların rekor seviyesinden tamamladı! Yılbaşına göre, BIST100 ana endeksi %38 getiri ile dünya klasmanında ilk sırada yer alıyor!

ABD borsaları dün geceyi %0,5 civarında düşüşle tamamladı. Yeni gün başlangıcında, Asya hisse senetleri, yatırımcıların yüksek enflasyon ve resesyon tehdidine ilişkin yaygın endişeleri üzerine bu sabah genele yayılan bir şekilde düşerken, petrol fiyatları Suudi Arabistan’dan üretime ilişkin bir güvence raporunun ardından (Reuters haberi) dünkü sert düşüşünü bir adım daha ileriye taşıyarak 113 dolar seviyesine kadar geriledi. Hatırlanacağı üzere, dün WSJ haberine göre, OPEC ve Rusya’nın birlikte oluşturduğu OPEC+’dan Rusya’nın çıkarılacağı ‘iddia’ edilmiş, üretim ağırlığının Suudi Arabistan ve BAEye geçeceği beklentisi, hafta başı 125 dolar olan petrolün varil fiyatının 10 dolar düşmesine neden olmuştu. Teknik mânâda 113 dolar desteği önemli; daha da aşağıda 107 dolar seviyesi görünüyor.

Kafası iyice karışan piyasalar enflasyon-faiz sarmalı içerisinde güne hafif satıcılı bir tablo ile başlarken, DXY’nin de düne göre bir miktar da olsa kuvvetlendiğini görüyoruz. Risk iştahı sönünce, DXY hızla 1 dolar kadar yükselerek 102,7 seviyesine tırmandı. Benzer bir şekilde, EUR dolar karşısında 1,0650 , GBP ise 1,25 seviyesinin altına sarktı. Bitcoin dün 32 bin dolar seviyesinin üzerine kadar yükselmesi ardından, havanın yeniden ‘ısırması’ ile kazanımlarını koruyamayarak satış baskısına boyun eğmek suretiyle 30bin dolar seviyesine varan bir geri çekilme kaydetti.

Kıymetli madenler cephesinde ise, teknik mânâda önem arz eden 21,85 – 22,00 dolar haftalık direnç seviyesinin altında işlem gören gümüş yatırımcılarını üzmeye devam ederken, altın açısından yükselişin anahtarı olarak görülen 1,855 – 1,860 kritik direnç seviyesi hâlen daha etkili olmaya devam ediyor.  Haftalık kapanış seviyelerini görmeden hamle yapmak riskli olabilir.

Mali piyasaların kafasında, her ayın ilk cuması olduğu üzere yarın ABD’de açıklanacak resmî istihdam raporu bulunsa da, bugün ABD’de özel sektör istihdamı verisi (ADP) ve haftalık işsizlik maaşı başvuruları takip edilecek. İçeride ise Mayıs ayı (öncü) geçici dış ticaret verileri, TCMB’nin her hafta Perşembe günü açıkladığı haftalık para ve banka istatistikleri radar menzilinde olacak.

iktisatbank.com