FÖŞ yazdı: Kılıçdaroğlu Erdoğan’ı yenebilir mi?

30 yıllık kariyerimde ilk kez bir yazı dizisine imza atarken, kendime bir kez daha hayran oldum. Hayran olmak ne kelime, aşık oldum, aşık!  Bir tane daha bende olsa, hani klonlama, dublör filan, evlenip çocuk yapardım. Ben her gün kendi küllerinden doğan bir Zümrüt-ü Anka kuşuyum, Zümrüt-ü-Anka-FÖŞü. Zaten şu anda masanın etrafı kül dolu.

Bu yazı dizisinin ilk amacı politik yorumlara veri analizini eklemek. İkincil hedef ise sadece halka açık (open source) anketlerden yararlanarak toplumda güncel siyasi tartışmalara yeni bir bakış açısı getirmek. Hafta içinde Kılıçdaroğlu diğer muhalefet partileri uygun görürse, Cumhurbaşkanlığına aday olacağını beyan etti. Bazı kulis tavşanlarının “derin kulak” duyumlarının tersine, Millet İttifakı ve diğer bileşenlerinden bu  konuda sert bir itiraz yok. Kılıçdaroğlu’nun asla kazanamayacağı AKP yanlısı basın ve muhalefette olup da daha çok muhalefete muhaliflik yapan entel-dantel zümre tarafından adeta Kutsal Kitabın kelamı.

Bu makalede elden geldiğince çok sayıda anket kullanarak empirik bir cevap aradım soruya. Cumhurbaşkanlığı seçiminde seçmen duruşunu belirlemek için değişik sorular kullanılıyor, bu yüzden seçim anketlerinde yaptığımı gibi genel ve basit bir tasnif mümkün değil. Ek olarak basın tüm seçim anketlerini yayınlıyor da, bazı anketlerin cumhurbaşkanlığı yarışında durumla ilgili detayları atlıyor. Ya da kamuoyu yoklaması yapan şirket bu kısımları sadece özel  müşterileri ile paylaşıyor. Dolayısıyla, bulgularım tüm anketleri ve kesin bir sonucu  yansıtıyor diyemem.

 

“Veri tabanımı” sizlerle hakkıyla paylaşmak için grafikler yerine anketlerden alıntılar yaptım. Bu yüzden bu makale nerdeyse kısa roman hüvviyetine büründü. Ama, tümünü okumak zorunda değilsiniz. Size en baştan elde ettiğim neticeleri sunacağım. Makalenin kalan kısmı  “EK 1” niteliğindedir.

 

 

Kılıçdaroğlu Erdoğan’ı yenebilir mi?

• Son bir yılda, Erdoğan (Ocak’ın ilk yarısı) hariç sürekli Millet İttifakı adaylarına karşı mesafe kaybetti. “Erdoğan’ın karşısına kim çıkarsa çıksın, kime oy verirsiniz?” türü anketlerde Erdoğan’ın kaybedeceği nerdeyse kesin gözüküyor.
• Ancak, 2 anket dışında Erdoğan’ın kesinlikle Kılıçdaroğlu’nu yeneceğine dair done bulamadım. Öte yanda, Erdoğan’ın herhangi bir adaya karşı (Kılıçdaroğlu dahil) ilk turda kazanma şansı nerdeyse sıfır. İkinci turda HDP’nin alacağı tutum kritik olacak.
• Şurası da gerçek ki, popülarite anketleri ve Erdoğan’a karşı tüm adayların olası oylarının incelendiği anketler, Kılıçdaroğlu’nu en kötü aday olarak niteliyor.
• Kılıçdaroğlu millerce geriden gelerek bazı anketlerde Erdoğan’ı az da olsa geçti.
• TAHMİNİM: Ukrayna Savaşı nedeniyle azmasını beklediğim ekonomik sıkıntılar 1-3 ay içinde Erdoğan’ın kazanma şansını iyice azaltacak. Kılıçdaroğlu resmen adaylığını açıklarsa, oylarında kayda değer bir artış göreceğiz.
• Bu trendlerin ışığında Kılıçdaroğlu en garantili aday değil, ama seçim tarihinde (Ekim 2022 veya Haziran 2023’te) Erdoğan’ı yenmesi olasılığı %60’dan az değil.

 

 

SEÇMELİ OKUMA:  Kullandığım anketler

 

Hikayeyi en başa saralım önce. 9 Nisan’da yayınlanan Yöneylem anketine göre, Kılıçdaroğlu Erdoğan’ın 15.5 puan gerisindeydi. Grafik aşağıdadır.

Gelelim 10 Haziran’a. AREA anketi cumhurbaşkanlığı tercihi konusunda ne diyor?

“Cumhurbaşkanlığı seçiminde Recep Tayyip Erdoğan’ın karşısına muhalefetin ortak adayı olarak aşağıdaki isimlerin çıkması durumunda oy verme davranışınız nasıl olur?” sorusuna ‘oy veririm’ diyenlere göre sıralandığında sonuçlar şöyle:

 

Mansur Yavaş: 45.0

Ekrem İmamoğlu: 40.6

Meral Akşener: 37.2

Kemal Kılıçdaroğlu: 23,8

Muharrem İnce: 21,2

Ali Babacan: 15,9

 

Bu ankette Erdoğan’ın oy oranı verilmiyor, ama Kılıçdaroğlu diğer adayların oldukça arkasında, nal topluyor.

*****

Ekim ayına sardık filmi ileriye. Bakalım Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, 10- 22 Eylül 2021 tarihinde gündeme ve seçmen eğilimine dair Türkiye geneli anketinde Erdoğan ve Kılıçdaroğlu yarışın kim kazanırdı diyor?

“Bu Pazar Bir Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Olursa Hangi Adaya Oy Verirsiniz?” sorusuna ise; %33,8’i “Recep Tayyip Erdoğan”, %14’ü “Partimin Gösterdiği Aday Kimse Ona Oy Veririm”, %13,3’ü “Kemal Kılıçdaroğlu”, %8,1’i “Kararsızım”, %7,7’si “Oy Kullanmayacağım”, %5,9’u “Selahattin Demirtaş”, %5,3’ü “Ekrem İmamoğlu”, %4,8’i “Meral Akşener”, %4,1’i “Mansur Yavaş” yanıtlarını vermiştir.

****

Sonra, kış, devaluasyon ve zamlar vurdu. Aşağıdaki anketlerde zaman içinde iki olası aday arasındaki farkın nasıl eridiğini göreceksiniz.

 

Ocak’tan başlayalım. Henüz zamlı elektrik ve doğal gaz faturalarını almayan vatandaş, asgari ücret ve emekli maaşı zammı için Erdoğan’a minnettar oldu.

Ocak başında Erdoğan 2021 yılı boyunca kaybettiği oyları kısmen geri kazanmış görünümündeydi.

 

İşte 16 Ocak tarihinde yayınlanan TEAM  anketi:

Erdoğan’a destek, kararsızlar dağıtılmadan %37,9. Kararsızlar dağıtıldıktan sonra Erdoğan’ın oy oranı, Cumhur İttifakı’nın oyuna denk: %45,6.

• Kasım ayına göre: Erdoğan’a destekteki artışa kararsızlardaki artış da eşlik edince, muhalefetin adayına destek 5 puanın üzerinde gerilemiş. Muhalefete yönelik 2021’in ikinci yarısında giderek yükselen ilgi kısmen azalmış görünüyor.
• Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı görevini ne kadar iyi yapabildiğine dair seçmenin 10 üzerinden yaptığı değerlendirmede, Kasım ayında ilk kez 5’in altına düştüğünü ve geçer not alamadığını gözlemlemiştik. Seçmenin Erdoğan’a notu, toparlanmaya rağmen halen 5’in altında.

 

Şimdi az-çok yayınlanma tarihi sırasıyla anketlerin yılbaşından bu güne nasıl evrildiğine bakalım:

Yöneylem, Ocak anketi

Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tura kalsa Tayyip Erdoğan’ın karşısında Kemal Kılıçdaroğlu aday olursa 2.6 puan, Ekrem İmamoğlu ise 15.1 puan fark atıyor.

Ankette daha da önemli bir bulgu var ki, Erdoğan’ın kazanmasının çok zor olduğunu vurguluyor:

“Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ‘Asla oy vermem’ diyenlerin oranı yüzde 55.6. ‘Kesinlikle oy veririm’ diyenlerin oranı ise 32.6.  Yüzde 54, Erdoğan’ın karşısına hangi aday çıkarsa çıksın ona oy vereceğini söylüyor. Erdoğan’a oy vereceklerini söyleyenlerin oranı ise yüzde 32.9”.

 

Metropoll: ‘Erdoğan mı rakibi mi?’ diye sorulan yurttaşların cevapları dikkat çekti, (6 Şubat-ama Ocak anketidir)

Yurttaşların yüzde 30’u Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan’a, yüzde 37’si karşısına çıkan rakibine oy vereceğini söyledi.

Yüzde 29’luk kesim ise rakibe bağlı olarak kararının değişeceğini ifade etti.

 

Gezici Anketi:  Kılıçdaroğlu, Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci turunda Erdoğan karşısında yüzde 43.7’yi buldu (31 Ocak)

Cumhurbaşkanı ilk turda belirlenemeyip ikinci tura Kemal Kılıçdaroğlu ve Recep Tayyip Erdoğan’ın kalması durumunda kime oy vereceğine ilişkin dağılım incelendiğinde, yüzde 41.2’si Recep Tayyip Erdoğan’a, yüzde 43.7’si Kemal Kılıçdaroğlu’na oy vermek istediğini ifade etmektedir.

 

AREA Ocak:  Liderlerin beğenilme oranı

 

Siyasi liderlerin Ocak ayı karnesi de (olumlu görüş oranları üzerinden) şöyle;

Meral Akşener: 42,8 Tayyip Erdoğan: 39,5 Kemal Kılıçdaroğlu: 34,7 Ali Babacan: 33,7  Devlet Bahçeli: 26,9 Ahmet Davutoğlu: 24,4 Muharrem İnce: 24,2  Mustafa Sarıgül: 20,7 Temel Karamollaoğlu: 20,6  Selahattin Demirtaş: 19,3

FÖŞ yorumu:   Seçim ikinci tura kalır, Erdoğan’ın kazanması kesin değil.

 

İstanbul Ekonomi Araştırma : “Erdoğan’a rakip olduğu durumda en düşük oy oranına Kemal Kılıçdaroğlu, en yüksek oy oranına ise Mansur Yavaş ulaşıyor” (22 Ocak)

Erdoğan’ın oy oranının, “bu pazar seçim yapılsa yüzde 37,5 – 40 arasında” olduğu aktarılan raporda, “Erdoğan’ın muhtemel rakiplerinin oy oranları ise daha geniş bir aralıkta değişiyor. Erdoğan’a rakip oldukları durumda, en düşük oy oranına Kemal Kılıçdaroğlu, en yüksek oy oranına ise Mansur Yavaş ulaşıyor” değerlendirmesi yapıldı.

 

FÖŞ’ün yorumu:  Bu ankette de Erdoğan ilk turda kazanamıyor.

 

Avrasya Anketi: Erdoğan ve Kılıçdaroğlu (7 Şubat)

 

Yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan’ın karşısına muhalefetin çatı adayı olarak Kemal Kılıçdaroğlu aday gösterilirse hangi adaya oy verirsiniz?

 

Kemal Kılıçdaroğlu: Yüzde 45,3

Recep Tayyip Erdoğan: 30,6

 

Avrasya Şubat Anketi: ‘CHP’Lİ İSİMLER ERDOĞAN’DAN ÖNDE” (23 Şubat)

Özkiraz; Kılıçdaroğlu, İmamoğlu ve Yavaş’ın yaptıkları bir çok ankette Erdoğan’dan önde olduğuna dikkat çekti. Üç ismin de Erdoğan’ın karşısında %60 bandı etrafında olduğunu söyledi. Özkiraz, özellikle Mansur Yavaş’ın daha fazla rağbet gördüğünü aktardı. Özkiraz, ”Mansur Yavaş adayım dese, Tayyip Erdoğan 81 ilde anket yaptırır. Sonra sağlık sorunları nedeniyle adaylıktan çekilir. Çünkü öyle ezilerek yenilmek istemez. Mansur Yavaş, eze eze yener Erdoğan’ı, aradaki fark 25-30 puana çıkarsa ben şaşırmam” ifadelerini kullandı.

 

Optimar: SEÇİMLERDE KİME OY VERİRSİNİZ? (17 Şubat)

“2023 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kime oy verirsiniz?” sorusunun yöneltildiği anketin sonuçları ise şöyle:

-Erdoğan: Yüzde 32.4

-Kılıçdaroğlu: 13.3

-Mansur Yavaş: 11.5

-İmamoğlu: 6.4

 

 

 

Türkiye Raporu’nun son anketi yayımlandı: İKİNCİ TUR SORUSU (21 Şubat)

Araştırmaya katılanlara, “Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tura kalırsa kime oy verirsiniz” diye de soruldu. Muhalefetin dört muhtemel cumhurbaşkanı adayı üzerinden ikinci tur senaryoları da incelendi. Anket sonuçlarına göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a karşı, sırasıyla Ankara Belediye Başkanı Mansur Yavaş, İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, İYİ Parti lideri Meral Akşener ve CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu daha fazla destek gördü. Muhalefet adayları arasında yüzde 50’yi aşabilen sadece Yavaş olurken, ankete katılan HDP’lilerin yüzde 59’u Akşener’e oy vereceğini söyledi.

 

Area:  EN BEĞENİLEN LİDER AKŞENER (23 Şubat)

Araştırma kapsamında liderleri beğeni düzeyi de soruldu. Buna göre en çok beğenilen lider İYİ Parti Lideri Meral Akşener oldu. Sıralamayı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu izledi.

 

FÖŞ’ün çıkarttığı sonuç:   Detay yetersiz, ama metinden çıkardığım sonuç: Erdoğan kazanır

 

MAK Şubat Anketi:  Hangi ittifakın cumhurbaşkanı adayına oy vereceksiniz?

İlk seçimde hangi ittifakın cumhurbaşkanı adayına oy vereceği sorulan katılımcıların yüzde 38’i Millet İttifakı, yüzde 36’sı ise Cumhur İttifakı cevabı verdi. Adaya göre tavrını belirleyecek olanların oranı ise yüzde 12 çıktı.

 

MAK’ın  basında detaylı olarak yer alan anketinde Millet İttifakı adayının sıradaki cumhurbaşkanlığı seçimini kazanacağını işaret eden başka bir detay daha yer aldı:

Ankete katılanların yüzde 38’i iktidar değişimi ile muhalefetin zamları düzeltebileceğini söylerken, zamlar için ‘daha kötüsü olamaz’ diyenlerin oranı ise yüzde 19 çıktı. Sorunları yine Cumhurbaşkanı Erdoğan çözer diyenlerin oranı yüzde 16 iken, sorunları muhalefet de çözemez diyenlerin oranı yüzde 17…

 

FÖŞ

 

Bu dizinin önceki  yazıları

 

FÖŞ yazdı:  Anketler ne fısıldıyor?

 

FÖŞ yazdı: Cumhurbaşkanlığı anketlerinde kim önde?

 

FÖŞ yazdı: Ekonomiyi halka sorsak?