BOTAŞ TCMB rezervlerini emiyor

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), tamamının BOTAŞ olduğu tahmin edilen enerji ithalatçısı KİT’lere Ocak ayında verilerin tutulmaya başladığı 2014 yılından bu yana en yüksek döviz satışını gerçekleştirdi.

Merkez Bankası, BOTAŞ’a geçen ay 4 milyar 146 milyon dolar döviz satışı yaptı. Böylece 2014 yılı Aralık ayından bu yana tutulan verilerde en yüksek satış rakamına ulaşıldı.

2021 yılının tamamı BOTAŞ’a döviz satışı 6 milyar 111 milyon dolar olmuştu.

Tüm  dünyada sıkıntı yaratan enerji darlığı Türkiye’yi de kötü vurdu. Doğal gaz ve elektriğe sürekli yapılan zamlara karşın, BOTAŞ hala sosyal nedenlerle gazı maliyetinden ucuza satıyor.

Gazete Duvar’da ismini vermeyen bir Enerji Uzmanı şu yorumu yaptı:  BOTAŞ gazı özel bir tarifeden ucuz ithal etmiyor. Uzun vadeli kontratları petrol ürünlerine endeksli, petrol artınca artıyor. Kış döneminde neredeyse dünyanın en büyük 3-4 alıcısı, Avrupa fiyatlarından hem de sürprimli alıyor. Zaten BOTAŞ’ın ithalat maliyeti ile satış fiyatı arasındaki fark sübvanse ediliyor ve BOTAŞ’ın bilançosundan karşılanmaktadır. Oluşan bu zarar BOTAŞ’ın sahibi bulunan Türkiye Varlık Fonu’nun BOTAŞ’a sermaye artışları ile karşılanmaktadır. Bunun yanında 2021 sonunda bir yasa ile BOTAŞ’ın vergi yükümlülükleri de silinmiş ve hazine tarafından karşılanmıştır. Sonuç itibari ile aslında konut, sanayi ve hatta elektrik sektörü farklı oranlarda sübvansiyon ile doğalgazı tüketse bile vergi mükellefleri, doğrudan ya da dolaylı vergileriyle bunu ödemektedir.

Daha çarpıcı bir örnek olması açısından şöyle de diyebiliriz. 4250 TL asgari ücret olan bir vatandaş, maaşının hepsini faturalı harcadığını varsayarsak 4250 TL harcaması sonucu 647 TL KDV ödeyecektir. BOTAŞ’ın alım fiyatı Avrupa’daki TTF olsa bunun TL karşılığı 1,12 TL/kwh’dır. Şu anda BOTAŞ tarifesinde gazın en yüksek fiyatı (iletim, dağıtım bedellerini göz ardı ediyorum. Sadece ham olarak gaz fiyatlarını karşılaştırıyorum) 0,589 TL/kwh. Aradaki fark 0,531 TL/kwh’dır. Asgari ücretli vatandaşımız aradaki farkı ödediği 647 TL vergi ile sübvanse etmektedir. Yani her ay 115 m3 gazı kendi ödediği vergisi ile sübvanse etmektedir. Böylece şu anki fiyatlarla neredeyse evinde ucuz tükettiği gaza aslında ödediği vergi ile normal bedelini ödemiş olmaktadır.

Brent ham petrolde çok yakında $100/varil zirvesi sınanacak. Doğal gazda ise durum jeo-politik gelişmelere bağlı. Rusya Ukrayna’yı işgale yeltenirse, ABD ve Avrupa’dan çok ağır yaptırımlar gelecek. Alman hükümeti bu senaryoda Rusya’dan doğal gaz tedarik eden Kuzey Akımı-II boru hattının vanasını kapalı tutacağı beyan etti. Misilleme olarak, Rusya Avrupa’ya verdiği gazı kısıtlı tutarak fiyatları yükseltebilir. Putin Çin ziyaretinde Xi Jinping’le sen2de 10 milyar metreküp doğal gaz pompalayacak yeni bir boru hattı anlaşmasına imza attı.  Artık talebin merkez üssü Asya; ve Avrupa ve Türkiye öncelikli müşteri kabul edilmiyor.

Doğal gaz o kadar kıt ki, Avrupa Azerbaycan’dan bile gaz istiyor. Özetle, ya devlet ve TCMB BOTAŞ’ı bir kaç yıl daha sübvanse edecek, ya da hane halkı kullanımına da fahiş zamlar gelecek.

Çare özelleştirme olabilirdi, yani özel sektörde kendi adına komşu ülkelerle gaz anlaşması imzalayan rakiplerin çıkması, fakat kamu bu rekabete izin vermedi.

Aramco petrole zam yaptı

Mikroçip krizi 5 milyon aracı etkileyecek

Sektörel Güncel Gelişmeler: Lojistik sektöründe maliyet baskısı artıyor