Türk-İş: Gıda fiyatlarında martta şok artış- yıllık yüzde 76,4!

Türk-İş’in çalışmasına göre Mart ayında gıda fiyatları aylık %8,24, yıllık %76,39 artarken, aynı ayda yoksulluk sınırı 16.052,40 TL, açlık sınırı 4.928,08 TL oldu.

Detaylar şu şekilde:

“Bir yandan üst üste gelen mazot, benzin ve diğer enerji zamları bir yandan gıda maddelerindeki devam eden yüksek fiyat artışı, bir yandan da TL’nin değeri inmeye devam ederken her geçen gün zorlaşan geçim şartları yurttaşlar için can yakıcı olmakta. Akaryakıt tüm mal ve hizmetlerin fiyatında en temel girdiği olduğu için akaryakıta gelen zamlar herkesi etkiliyor.

Yurttaşın satın alma gücünün sınırı zorlanmaya devam ediyor. TCMB verilerine göre 18 Şubat itibariyle kredi kartıyla yapılan harcamalar 46,4 milyar TL’yle rekor kırdı. Yemek alışverişleri 2,5 milyar TL’ye yükselirken market alışverişleri de 8,9 milyar TL’yle en yüksek seviyesine yükseldi. Eurostat’a göre 2020’de “iki günde bir etli yemek, tavuk veya balık yemeye gücü yetmeyenler” sıralamasında Türkiye %37,3 ile Avrupa’da ilk sırada, Avrupa ortalama ise %8,6. Ayrıca Türkiye’de sosyal yardım alanların sayısı Cumhurbaşkanlığı 2022 Yıllık Programı’na göre bir yılda ikiye katlandı. 1 Mart 2022 tarihinde zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetlerine izin veren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nca çıkarılan tebliğ ile zeytinin, zeytinyağının ve onlara bağlı sanayi ile insanların geleceğinin tehlikeye atıldığı konunun uzmanlarınca belirtildi.

TÜRK-İŞ Araştırmasının 2022 Mart ayı sonucuna göre;

Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı)4.928,08 TL’ye,

Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım,eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı (yoksulluk sınırı) 16.052 TL’ye,

Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 6.473,98 TL’ye yükseldi.

Bu ay asgari ücretle çalışan bir bekârın insana yakışır şekilde hayatını sürdürebilmesi için 2.220 TL daha temin etmesi gerekiyor.

Son resmi verilerde tarımsal girdi fiyatları endeksinde enerji ve yağlar alt grubu %101’i geçti. Ayrıca ekim aylarında tarlasını eken çiftçinin büyük kısmının bu yıl tarlasına gübre atılamadığından üretimde yıllık ürün kaybıyla karşılaşılacağı öngörülmekte. Diğer yandan süt-yem değer eşitliği (paritesi) bozulduğundan üreticilerin hayvanlarını kesmeye başladıkları da ifade edilmekte. Eğer önlemler alınmazsa önümüzdeki aylarda et, süt ve süt ürünleri fiyatlarının önünü almak ve üretimden bir kere uzaklaşan çiftçilerin tekrar üretime girmelerini sağlamak çok zorlaşabilir.

Bunun yanında marketlerde sıvı yağ, şeker ve salça satışlarına konulan alım sınırları başka gıda ürünleri için de söz konusu olabilir.

TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Mart 2022 itibariyle şu şekilde gerçekleşti:

Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarındaki artış bir önceki aya göre % 8,24 oranında gerçekleşti.

Son on iki ay itibariyle artış oranı % 76,39 olarak hesaplandı.

Üç aylık değişim oranı % 20,26 oldu.

TÜRK-İŞ hesaplamasında temel alınan ve doğrudan piyasadan derlenen fiyatlara göre, gıda ürünlerinde Mart 2022 itibariyle gözlemlenen değişim harcama gruplarınagöre şu şekilde oldu:

Süt, yoğurt, peynir grubunda;

Süt ve peynir fiyatları yukarı yönlü bir seyir izlerken, bazı yoğurt markalarında gerileme gözlendi. Yoğurtta 1 kilogramlık paketlerin sayısı azalırken alım gücü düşen insanlar için 900 ve 800 gramlık paketler piyasada yaygınlaşmakta. Peynir ise 900 ve 800 gramlık paketlerden sonra 700 gramlık paketlerde de satılmaya başlandı.

Et, tavuk, balık, kurubaklagil, yağlı tohum ürünlerinin bulunduğu grupta;

Dana, kuzu, tavuk ve balıketinin hepsinde fiyat artışları gerçekleşti. En uygun fiyatlı balıklardan hamsi 40-45 TL’den satılır oldu. 1 ayda dana etinde %25, kuzu etinde %35 civarı fiyat artışı tespit edildi. Et Süt Kurumu da sattığı kırmızı ete %48 zam yaptı. Üreticideki maliyet artışlarının yansıtılmasının da etkisiyle tavuğun kg fiyatı 36 TL’ye kadar çıktı. Kuru fasulye ve nohutta bazı markalarda az miktar düşüş olurken yeşil ve kırmızı mercimek zamlanan ürünler arasında yerlerini aldı.

Kuruyemiş ürünlerinde ay çekirdeği ve fıstık artarken fındık ve ceviz fiyatı değişmedi.

Ekmek ve tahıllar grubunda;

Ankara’da fırıncılar tarafından bir süredir talep edilen 200 gr’lık beyaz ekmeğin fiyatındaki artış, 50 kuruş zamlanarak 2,75 TL’ye çıkarıldı. Bu harcama grubunda yer alan gıda kalemlerinden bulgur ve pirinç ürünlerinden bazı markalarda fiyat artışı oldu. Unda bazı markalarda fiyatların geriye gittiği gözlemlenirken irmik fiyatları arttı. Makarna fiyatlarındaki artış %10 olarak hesaplandı.

Taze sebze-meyve grubunda;

Semt pazarlarında maydanoz 4 TL’ye kıvırcık 14 TL’ye, yeşil soğanın kilosu 25 TL’ye yükseldi. Fiyat artışında örtü altı ürünler bu ay da liderliği paylaştı; sivri biber ve köy biber 30 TL’ye yükseldi. Salatalık ve domates 12 TL’ye gerilerken, patlıcan 25 TL’ye, kabak 15 TL’ye satıldı. Türk mutfağında hatr-ı sayılır yeri olan patatesin kilogram fiyatı 8,5 TL oldu. Ispanak, pırasa gibi yeşil yapraklı sebzelerin olduğu grubun ortalama fiyatı 13,58 olurken, ortalama sebze kg fiyatı 12,62 TL oldu. Portakal ve mandalina fiyatları %25 arttı. Nar ortalama 13 TL’den satıldı. Greyfurt ve ayva fiyatları değişmedi. Armut ve elma fiyatları geriledi. Ortalama meyve kg fiyatı 8,23 TL oldu. 24’ü sebze ve 8’i meyve olmak üzere toplam 32 üründeki fiyat değişimi hesaplamada dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 10,42 TL oldu.

Temel yağ ürünlerinin bulunduğu grupta;

Tereyağı, margarin ve zeytinyağı ürünlerinin tamamı zamlansa da yağlarda en yüksek fiyat artışı %40’la ay çiçek yağında oldu. Birçok markette sıvı yağlara satış sınırları konularak stoklardaki yağların tükenmesi önlenmeye çalışıldı.

Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden;

Zeytin fiyatlarında değişiklik gözlemlenmezken, bal fiyatında gerileme oldu. Reçel ve pekmez fiyatı arttı ancak şekerde son 1 ayda %70 fiyat artışı oldu. Tuz fiyatı arttı, ıhlamur fiyatı ise değişmedi. Salça fiyatı da aynı kaldı kaldı. Çay fiyatları yukarı yönlü seyir izlemeye başladı. Bazı marketler şeker ve salçada sıvı yağlarda olduğu gibi alım sınırlaması getirdi.”