TCMB’nin menkul kıymet tesis oranı değişikliği bankaları çok düşük faizden daha fazla tahvil almaya zorlayacak

Merkez Bankası, bankaların menkul kıymet tesis oranını yüzde 3’ten yüzde 5’e güncelledi. Düzenleme ile ilk etki olarak bankalar önümüzdeki üç ayda 88 milyar TL daha Hazine tahvili tutmak zorunda kalacaklar.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğ’de yapılan değişiklikler, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlandı. Yapılan değişikliklere ilişkin TCMB’den yapılan açıklamada, Banka’nın geçen yılın aralık ayında liralaşma stratejisi kapsamında yabancı para mevduattan Türk lirası mevduata dönüşümü desteklemeye başladığı ve Türk lirası mevduat tercihinin güçlenmesi yönünde önemli bir adım attığı anımsatıldı.

Devreye alınan bu uygulama neticesinde banka bilançolarındaki Türk lirası payı artarken, bankaların fonlama vadesinin uzadığı aktarılan açıklamada, şunlar kaydedildi: “Uygulama banka bilançolarını güçlendirerek finansal istikrarı desteklemiştir. Bu zaman zarfında bankalar TCMB tarafından 2021 sonunda belirlenen dönüşüm hedeflerini gerçekleştirmiş ve liralaşma stratejisi kapsamında başlatılan Türk Lirası Cinsinden Menkul Kıymet Tesisi uygulamasına uyum göstermiştir. Söz konusu Menkul Kıymet Tesisi uygulamasında yapılan değişiklik ile menkul kıymet tesis oranı yüzde 5 olarak güncellenmiştir. Dönüşüm oranı yerine 2023 başından itibaren Türk lirası mevduatın toplam mevduat içindeki payını esas alan hedeflere göre menkul kıymet tesisi uygulamasına geçilmektedir.”

Açıklamada, yılın geri kalanında ve 2023’te de liralaşma stratejisi kapsamında adımlar atılmaya devam edileceği de vurgulandı.

Daha önceki Tebliğ’de menkul kıymet tesis oranı yüzde 3 olarak uygulanıyordu. Tebliğ’e eklenen geçici madde ile menkul kıymet tesis oranı artışına ilişkin geçiş dönemi uygulaması da detaylandırıldı. Buna göre, menkul kıymet tesis oranında yapılan 2 puanlık artış üzerinden hesaplanan tutarın 28 Ekim hesaplama tarihinde üçte biri, 25 Kasım hesaplama tarihinde üçte ikisi dikkate alınacak.

TCMB döviz cinsinden mevduat için menkul kıymet tesis oranını yüzde 3’ten yüzde 5’e çıkarırken 2023’ten itibaren TL mevduatın toplam içindeki payı yüzde 50’nin altındaki bankalar için oranı yüzde 12’ye kadar artabilecek kademeli bir düzenlemeye geçti.

Bankacılar düzenlemenin döviz mevduatı caydırmayı, TL mevduatın payını artırmayı hedeflediğini belirtirken ilk etki olarak bankalar önümüzdeki üç ayda 88 milyar TL daha Hazine tahvili tutmak zorunda kalacaklar.

Yeni düzenleme, öncekilere paralel olarak uzun vadeli ve sabit kuponlu tahvilleri pozitif ayrıştıracak. Düzenleme sonucu bankaların tutması gereken tahvil miktarı 80 milyar TL ile 100 milyar TL arasında değişebilecek. Bankaların tutması gereken tahvillerin dağılımı bugünkü düzenleme öncesine benzer şekilde gerçekleşirse 88 milyar TL tutarında tahvil tutmaları gerekecek. İlgili tutar Kasım, Aralık ve Ocak aylarında üç defada tutulacak.

Düzenleme değişikliği ilk etki olarak 10 yıllık gösterge tahvilde bileşik getirinin neredeyse iki tam puan düşmesine neden oldu. Karar öncesi dün yüzde 13.12 olan bileşik getiri bu sabah yüzde 11.32’ye kadar geriledi.

Tahvil tutma oranı yüzde 12’ye çıkabilir

Öte yandan TCMB önümüzdeki yıl için döviz mevduatın TL’ye dönüş sistemini de değiştirdi.

Dövizden TL’ye dönen tutara ilişkin belirlenen oransal hedefler yıl sonunda ortadan kalkacak. Önümüzdeki yıldan itibaren bankalar TL mevduatın mevcut durumda yüzde 46-47 olan oranını yüzde 50’ye çıkarmazlarsa ek tahvil tutma yükümlülükleriyle karşılacaklar.

Yedi puan ilave menkul kıymet tesisi TL mevduatın toplam mevduat içindeki payına göre gerçek ve tüzel kişi için ayrı ayrı yüzde 50 altında kalan bankalar için uygulanacak. Bu düzenleme daha önce dövizden TL’ye dönüşüm oranı yüzde 5’in altında kalan bankalar için yedi puan ilave menkul kıymet tesisi idi.

Bu da oranı tutturamayan bankalar için yüzde 12 menkul kıymet tesisi anlamına geliyor.

“7 puan ek tahvil yüksek bir yükümlülük”

TL mevduatın toplam mevduat içindeki payına göre gerçek ve tüzel kişi için ayrı ayrı yüzde 50-60 bandında kalan bankalar için ise iki puan ilave menkul kıymet tesisi uygulanacak. Bu düzenlemeye göre önümüzdeki yıl TL payı yüzde 60 üzeri bankalarda ise oran yüzde 5 kalacak.

Reuters’ın hesaplamalarına başvurduğu dört bankacı da yüzde 50’ye yükselmesi istenen TL mevduatın toplam mevduat içindeki payının eylül sonu itibarıyla gerçek kişilerde yaklaşık yüzde 46, tüzel kişiler için yüzde 47 düzeyinde olduğunu tahmin ediyorlar.

Bir bankanın döviz masası işlemcisi, “7 puan ek tahvil yüksek bir yükümlülük. Dolayısıyla TCMB bu düzenleme ile önümüzdeki yıl için bankaların mevduatının en az yüzde 50’sinin, mümkünse yüzde 60’ının TL olmasını istemiş görünüyor” dedi.

Bankacılar katılım bankacılığında bu oranların sektörden 5-10 puan arası daha düşük olduğuna da dikkat çektiler. Bankacılar bu düzenleme ile katılım bancılığında yüzde 12 yerine yüzde 5 tahvil yükümlülüğünü tuturmasının en azından önümüzdeki yıl başı itibarıyla gerçekleşeceğini düşünmüyorlar.

Dünya, TCMB