Ocak ayında sürpriz bütçe rakamları: Enflasyondaki anı sıçramanın “faydaları”

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı verilerde ocak ayında nakit bütçe açığı 37,8 milyar TL iken, merkezi bütçe verilerinde 30 milyar lira fazla olarak görülmekte. Aradaki farkın büyüklüğü dikkat çekici.  Uzmanlar büyük farkın geçen yıl kasım ve aralık aylarındaki nakit çıkışlarının ocak ayında gerçekleşmesinden kaynaklandığını vurguluyor. Geçen yıl ocakta 24,1 milyar lira açık veren bütçe, özellikle KDV ile Kurumlar Vergisi gelirlerindeki yüksek artışla Ocak 2022’de 30 milyar lira fazlaya dönmüş durumda.

Fakat bundan daha dikkat çekici olan 2021 son iki ayında aniden yükselen enflasyon ve buna bağlı olarak gerçekleşen kamu fiyatlarındaki artışlar gelirler tarafında mucize taratmış görünüyor.

Bakanlığın verilerine göre ocakta bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre %28,3 artarken gelirlerdeki artış %96,4 ile çok güçlü. Ocakta bütçe giderleri 145,9 milyar lira gelirleri ise 176 milyar lira olarak gerçekleşti. Vergi gelirlerinde artış da %86,1’le dikkat çekici.  Gelirden elde edilen vergilerdeki artış %130 ile çok güçlü.

Fakat özellikle ocak ayında kurumlar vergisindeki artış dikkat çekti. Geçen yıl ocak ayında 473 milyon lira olan kurumlar vergisi %2.962 oranında artışla 14,5 milyar liraya çıkmış durumda. Bu sıçramanın ekonomik temellerinde kur farkı kazançları ve artan enflasyonun yükselttiği kar performansı enflasyon muhasebesi uygulanmadığı ortamda yükselttiği kurumlar vergisi bulunuyor. 

Yine de KKM için verilen stopaj ve kurumlar vergisi muafiyeti yılın geri kalan aylarında kurumlar vergisi gelirlerindeki artışı düşürebilir. Büyük oranda stopaj gelirlerinden oluşan ve %54,8 artışla ocakta 27,5 milyar olan gelir vergisi de KKM ile hem bireylere hem de tüzel kişilere getirilen stopaj muafiyetinden olumsuz etkilenecek.

Faiz hariç bütçe giderleri geçen yıl ocak ayına göre %43,5 artarak 131,7 milyar liraya çıkarken, faiz giderleri yine geçen yılın aynı ayına göre %35,1 geriledi ve 14,2 milyar lira oldu.  Faiz hariç giderler içinde bulunan mal ve hizmet alımlarında %72 artış dikkat çekici.

Enflasyon KDV gelirlerini coşturdu fakat…

Enflasyonun ani ve hızlı yükselişi dahilde alınan KDV gelirleri üzerinde de etkili: yurtiçinde alınan KDV %79,5 arttı ve 22,1 milyar lira oldu.  Yeni açıklanan gıdada KDV indiriminin maliyeti ise 30 milyar lira civarında KDV kaybı olacak. KDV indirimlerinin çeşitlendirilmesi ise söz kon usu kaybı büyütecek.

İthalde alınan KDV’nin %109,2 artışla 31,6 milyar liraya yükselmesinin arkasında da TL’deki değer kaybı yatmakta.

Özel Tüketim Vergisi ocakta %37,8 artarken yılbaşında yapılan zamların etkisi büyük. ÖTV içinde akaryakıt ürünleri üzerinden alınan ÖTV gelirinin %1 gerilemesi pompaya yansıtılacak daha çok zam olduğunun habercisi.