De-Fi Dersleri XI – ETH AVAX BTC Para Politikası

Bu yazımda üç büyük Coin’i para politikaları açısından değerlendirmeye çalışacağım. Burada para politikası ifadesini karşılaştırma yapmak amacıyla kullandığımı belirtmek isterim. Öncelikle bu 3 COİN para değildir. Şu halleriyle sadece varlıktırlar.

Para olmaları için: Değer saklama aracı olmaları ve Değişim aracı olmaları gerekmektedir. Mevcut durumda sadece değer saklama aracıdırlar. Bu yüzden 3 COİN para değil varlıktır.

Başlayalım.

BTC

Dolaşımdaki BTC sayısı (07.11.2022) 19,200,625 adettir.

Günlük 900 BTC yaratılmaktadır.

21 milyon BTC hedefinin şu an % 91.4 ‘i tamamlanmıştır.

Her yıl 4 yılda bir yapılacak halving ile 2140 yılında hedefe ulaşılması beklenmektedir.

Kaynak: https://buybitcoinworldwide.com/how-many-bitcoins-are-there

Gelelim BTC’in sahipleri arasında dağılımına

Kaynak:https://bitinfocharts.com/en/top-100-richest-bitcoin-addresses.html

BTC adreslerinin %2.1’i, yaratılan BTC’nin %93.8’ini ellerinde tutmaktadırlar. Biraz daha kötümser olmak isterseniz bir alt satırı yorumlarsınız. BTC adreslerinin %0.35‘i, yaratılan BTC’nin %83.86‘ini ellerinde tutmaktadırlar. (Ölü cüzdanlar, bir kişinin birden fazla cüzdan yaratması, bu adreslerin borsalara ait olması….vs gibi durumlar var. Fakat elimizdeki en sağlıklı veri bu.)

Şimdi düşünelim. BTC’nin çıkış noktası, merkez bankalarının ve bankaların para yaratımındaki rolüne karşı bir eleştiriydi. BTC kısıtlı bir şekilde yaratılacaktı ve herşey kitabına uygun ilerleyecekti. Hoş güzel, mevcut durumda BTC yaratımı başlangıçta belirtilen kurallar çerçevesinde ilerliyor. BTC arzı gerçekten sınırlı. Bu BTC’yi bir yatırım aracı haline getiriyor fakat mübadele aracı olması için daha geniş kesimler tarafından işlem amacıyla kullanılmasının yaygınlaştırılması lazım. Bu haliyle BTC sadece bir yatırım amacıyla kullanılan bir VARLIK’tır. PARA değildir.

AVAX

Avalanche ağının temel para birimi olan AVAX’ın para politikası Validatörlere yapılan ödemeler üzerinden şekillenmektedir. Avalanche ağı, POW yerine POS’u kullanmaktadır.  POW’ da blok açılışı karşılığında madencilere ödenen ücret, POS’da  ellerinde bulunan AVAX’ları sisteme kitlemeleri karşılığı validatörlere verilen ödüle denk düşmektedir.

[ Not: Emin Gün SİRER bey, Avalanche sistemini “PoS+DAG+Avalanche” olarak tanımlamaktadır. Hasan bey’in yazısı da okunmalı. ]

[ Proof-of-uptime and Proof-of-responsiveness ]

AVAX’ın whitepaper dökumanına şu linkten ulaşabilirsiniz.

Toplam AVAX arz hedefi  720 milyon. Yaratılan AVAX’ların tümünün 1 yıllığına stake edildiği durumda, 20 sene içerisinde 720 milyon rakamına ulaşılıyor.

Şu an yaklaşık 300 milyon AVAX sirkülasyonda bulunuyor. Staking rasyosu %60 seviyesinde görülüyor. Şu ana kadar yakılan avax tutarı da aşağıdaki siteden takip edilebilinir.

Kaynak:https://burnedavax.com

Şöyle bir karşılaştırma yapmak isterim. 02.11.2021 tarihinde AVAX yazısını yazdığımda

dolaşımdaki AVAX : 268 milyon iken yakılan toplam AVAX 1.375.515 imiş

şu an ise dolaşımdaki AVAX : 300 milyon iken yakılan toplam AVAX 2.012.847 .

1 yıl içerisinde 32 milyon AVAX dolaşıma girerken  600 bin AVAX yakılmış.  İçine girdiğimiz ayı sezonunu da göz önünde bulundurarak bir yorum yapmıyorum.

Kaynak:https://github.com/hsk81/avalanche-stakes

Avax’ın kişiler arasında dağılımına ilişkin sağlıklı bir grafik bulamadığım için Hasan bey‘in uzun zamandır çalışdığı  projeden bir veri paylaşıyorum. Bu grafik stake edilen AVAX ların çoğunun belli başlı validatörlerde olduğunu gösteriyor. Avascan sayfasındaki 100 zengin cüzdan incelendiğinde toplam AVAX’ların %35’ine sahip oldukları anlaşılıyor. ( Burada Foundation’da bulunan cüzdanların olduğunu da belirtmek gerekiyor)

Sonuç olarak, AVAX’ın iddia ettiği kadar arzını sınırladığını bu veriler ışığında göremiyorum.  Benzer biçimde  mübadele aracı olması için daha geniş kesimler tarafından işlem amacıyla kullanılmasının yaygınlaştırılması lazım görülüyor. Subnetler ve yaptığı yeni ortaklıklarla daha geniş bir kitleye ulaşmaya çalışması AVAX’ın yolunun açık olduğunu gösteriyor.

ETH

https://ethereum.org/en/whitepaper/

Whitepaper üzerinde uzun dönemli ETH yaratımı projeksiyonu(büyüme) yukarıdaki gibi gösterilmiştir. Ethereum ağının POS’a geçmesiyle birlikte uzun zamandır dile getirilen “arzı kısıtlı varlık”  yaklaşımına bir adım daha atıldı. Birleşme öncesi günlük ortalama  13.000 ETH madenci ödülü ve  günlük ortalama  1.600 ETH staking ödülü verilirken Birleşme sonrası, günlük ortalama  1.600 ETH yaratılacak ve böylece yeni ETH yaratımı %90 azalacaktır. Ortalama gaz fiyatının 16 gwei olduğu varsayımı altında, günlük ortalama 1.600 ETH yakılacak ve böylece ETH enflasyonu “0” olacak yada birleşme öncesinden daha az olacaktır.

15 Eylül 2022 günü Türkiye saatiyle 10:41’de Ethereum POS sistemine geçiş yaptı. Elimizde 53 günlük veriler var.

Kaynak: https://ultrasound.money

53 gün içerisinde yaratılan net ETH miktarı sadece 3.301 adettir. POS öncesinde günlük ortalama 15.271 ETH yaratıldığını düşündüğünüzde kısıtlı varlığa doğru yaklaşıldığını görebilirsiniz.

Kaynak: https://ultrasound.money

BTC ile kıyaslandığında da ciddi bir fark attığı görülüyor. (AVAX kıyaslamasını yapmıyorum. AVAX ekibine kaç defa, circulating amount miktarını tarihsel olarak web sitenizde yayınlayın dedim. Ciddiye almadılar. Kimse kusura bakmasın :))

Ether dağılımında büyük payı borsalar paylaşmış görünüyor. Şurada Fakat ETH dağılımın diğerlerinde olduğu gibi belli bir sayıda kulanıcının elinde olduğunu söylemek hatalı olmayacaktır.

ETH yaratımı uzun süredir beklenen patikaya oturmuş gözüküyor. ETH arzı gerçekten sınırlı ve bu anlamda BTC’ye de fark atıyor. Ayrıca BTC’nin çıkış noktasının karşılıklı para alışverişlerine konu olmak üzerine kurgulandığını, ETH’in ise bir çok uygulamayla insanların hayatına dokunacak bir noktaya doğru gittiğini aklımızda çıkarmayalım. ETH kesinlikle arzı sınırlı bir yatırım aracıdır. Mübadele aracı olması için daha geniş kesimler tarafından işlem amacıyla kullanılmasının yaygınlaştırılması lazım. Bunu da ethereum eko sisteminin gelişmesiyle yapılabileceğini düşünüyorum. Bu haliyle ETH sadece yatırım amacıyla kullanılan bir VARLIK’tır. PARA değildir.

İspanyolcaÖlüler Günü Nedir?