ANALİZ:  Ekonomi 2022’ye yavaş başladı

Aydınlık ekonomi yazarı Recep Erçin’e göre, Türk imalat sanayi çoklu arz şoklarına rağmen yıldan yıla büyümesini sürdürdü. Enflasyon nedeniyle ciro artışı katlandı. Akaryakıt zamları perakende satışları aşağı çekti. Enerji fiyatları yüzünden cari dengedeki açık ise büyüyor.  Recep Erçin “Yükselen üretici enflasyonunun da etkisi ile sanayi ciro endeksi bir yılda yüzde 106 oranında arttı. Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksindeki artış 2022 yılı Ocak ayında yıllık yüzde 90.9 oldu. Yurt içi üretici fiyat endeksi ocak ayında yüzde 93.53 olmuştu. Buna göre genel anlamda reel ciro artışı olmadığı görülüyor”.

Erçin “Merkez Bankası mart piyasa anketine göre katılımcılar yıl sonunda enflasyonun yüzde 40.47 olmasını bekliyor. Dolar/TL kuru beklentisi ise 16.68 olurken, cari açık beklentisi 21 milyar doları aştı. Bunlar ekonomik hedefler anlamında iyi veriler değil” yorumunu da ekledi.

Recep Erçin’in detaylı analizden satır başları şöyle:

Ocak ayında İran’dan gelen gazın kesilmesi sonucu imalat sanayisinde üretim kesintiye uğramıştı. Ne kadarlık bir kayıp olduğu dün TÜİK tarafından açıklanan sanayi üretim endeksi verilerinde görüldü. Buna göre sanayi üretimi enerjideki fiyat ve arz şoklarına rağmen geçen yılın ocak ayına göre yüzde 7.6 oranında arttı. Aralık ayına göre ise üretim yüzde 2.4 oranında küçüldü. Yıllık oranda bütün alt sektörlerde artış oldu. İmalat sanayi özelindeki artış yüzde 7.7’yi buldu. Aylık düzeyde enerji krizi yüzünden bütün alt sektörler daralırken madencilik sektörü yüzde 11.2 büyüdü.

İŞ OLDU AMA BEREKETİ YOKTU

Üretimdeki artış ciro kısmına da yansıdı. Yükselen üretici enflasyonunun da etkisi ile sanayi ciro endeksi bir yılda yüzde 106 oranında arttı. Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksindeki artış 2022 yılı Ocak ayında yıllık yüzde 90.9 oldu. Yurt içi üretici fiyat endeksi ocak ayında yüzde 93.53 olmuştu. Buna göre genel anlamda reel ciro artışı olmadığı görülüyor. İmalat sanayi özelinde ciro artışı yüzde 105.4 oldu. Aynı ayda bu sektördeki üretici enflasyonu yüzde 90.29 düzeyinde. Böylece imalat tarafında enflasyonun üzerinde bir ciro artışı kaydedilmiş.

Hizmetlerde ise ciro artışı yüzde 116.9 ve inşaatta da yüzde 62.3 olmuş. Buna göre genel ciroyu aşağı çeken mevsim nedeniyle işlerin de durgun olması yüzünden inşaat olmuş.

Öte yandan toplam ciroda aylık artış yüzde 3.6’da kalıyor. Ocaktaki aylık yüzde 10.45’lik yurt içi üretici enflasyonu dikkate alındığında aylık düzeyde ciro artışı negatif durumda. İmalatta aylık ciro artışı yüzde 1.8 olmuş. Oysa aynı ayda üretici enflasyonu bu sektör için yüzde 10.16 düzeyinde. Ocak ayını sanayi reel anlamda kazançsız geçirmiş.

SATIŞI AZALDI AMA CİROSU ARTTI

Ocak ayında yaşanan zam dalgasına ve yıllık enflasyonun yüzde 48’i, aylık enflasyonun da yüzde 11’i aşmasına rağmen perakende satışlarda yıllık düzeyde yüzde 7.9 oranında artış gözlendi. Aylık düzeyde ise satışlar yüzde 1.5 geriledi. Aralık ayında da yüzde 2.2 aydan aya düşüş gözlenmişti. Buna göre son iki aydır pazarın daraldığını görüyoruz. TÜİK’in perakende satış verilerini incelediğimizde ocak ayında en çok düşen grup yüzde 2.6 ile otomotiv yakıtı oldu. Yıllık düzeyde elektrikli eşya ve mobilya dışında yine otomotiv yakıtı satışları (binde 4) geriledi. Bunun yanında perakendede cirolar yıllık düzeyde yüzde 73.9 oranında arttı. Aylık artış yüzde 7 oldu. Ocak ayında oluşan tüketici enflasyona baktığımızda yıllık düzeyde perakendenin reel ciro artışı elde ettiğini görüyoruz. Aylıkta ise negatif bir durum var. Öte yandan satışların azalmasına rağmen son bir yılda gelen yüklü zamlar nedeniyle otomotiv yakıtında yıllık ciro artışı yüzde 106.1 ve aylık ciro artışı da yüzde 11.9 oldu. Aylık düzeyde enflasyona yenilmeyen tek sektör otomotiv yakıtı olarak öne çıkıyor.

FİNANS HESABINDA NELER OLUYOR?

Dün Merkez Bankası ocak ayı ödemeler dengesi raporunu ve aylık piyasa beklenti anketini açıkladı. Cari denge ocak ayında geçen yıla kıyasla 5.3 milyar dolar artarak 7.1 milyar dolara yükseldi. Söz konusu ayda ülkeye 6.4 milyar dolarlık dış finansman girişi oldu. Böylece cari açığın kalan kısmı rezervlerden karşılandı. Ocak ayında net hata noksan kaleminde görülen çıkış nedeniyle rezervlerde 942 milyon dolarlık azalış meydana geldi. Finans kalemine baktığımızda yarım milyar dolar doğrudan yatırım geldiği görülüyor. Buna karşılık 766 milyon dolarlık bir sıcak para (hisse senedi ve devlet tahvili) çıkışı var. Rusya’nın Ukrayna’ya operasyonu sonrası hızla artan enerji emtia fiyatları Türkiye’nin cari dengesini bozuyor. Hafta içinde petrol fiyatı 130 doları gördü. Dün ise gelen olumlu açıklamalar sayesinde 110 doların altına kadar çekildi. Petrol fiyatlarındaki yükseliş enerji maliyetlerini yukarı çekerken, çatışmanın sürmesi durumunda tahıl ve yağlı tohumlar tedariğinde doğabilecek sıkıntı nedeniyle gıda tarafından da bir arz şoku geliyor. Bu da sadece cari denge değil enflasyon beklentilerinin yukarı çekilmesi sonucunu doğuruyor. Merkez Bankası mart piyasa anketine göre katılımcılar yıl sonunda enflasyonun yüzde 40.47 olmasını bekliyor. Dolar/TL kuru beklentisi ise 16.68 olurken, cari açık beklentisi 21 milyar doları aştı. Bunlar ekonomik hedefler anlamında iyi veriler değil.

Yazarın izniyle “Enerji kesintisi bile çarkları durduramadı” başlıklı makaleden alıntıdır.

Nakit bütçe nasıl TL56 milyar fazla üretti?

Dr. Artunç Kocabalkan – Atilla Yeşilada: 2022, 2002 olabilir

Doç.Dr.Evren Bolgün | Rusya-Ukrayna Savaşının Dünya ve Türkiye Ekonomilerine Etkileri