Rus petrolü şimdi nereye, Türkiye’nin payı ne?

Avrupa Birliği’nin Rus ham petrolünün deniz yoluyla ithalatına yönelik yasağı 5 Aralık’ta yürürlüğe girdi ve yılın başında ülkenin arzının yaklaşık yarısını alan en yakın petrol piyasasını etkin bir şekilde kapattı. Bulgaristan’a teslim edilen küçük bir hacim dışında, Rus ham petrolünün AB ülkelerine denizden akışı durdu.

Avrupa tarafından dışlanan Rus ham petrolü, kıtanın etrafında Hindistan ve Çin’e kargo ulaştırmak üzere Süveyş Kanalı’ndan geçen bir tanker filosuyla Asya’ya yönlendirilmekte. Bu akış, Bloomberg tarafından izlenen verilere göre, hafta içinde 9 Aralık’a kadar günde 3 milyon varilden fazla arttı ve hafta boyunca Rus limanlarından sevk edilen tüm ham petrolün %89’unu oluşturdu.

Baltık, Karadeniz ve Kuzey Kutbu’ndaki limanlardan yüklenen ham petrolün yarısından fazlası, nihai varış noktası göstermeyen gemilerle Süveyş Kanalı’na doğru ilerliyor. Tüm bu petrolün satılıp satılmadığı veya kargoların gelmeden önce satılacakları umuduyla bölgeye gidip gitmediği belli değil.

Moskova, yasağa, Avrupa gemilerinde gerçekleştirilen satışlara veya şirketleri aracılığıyla sigorta ve diğer hizmetleri arayan satışlara bağlı 60 dolarlık varil fiyat sınırına henüz misilleme yapmadı. Sınırı dayatan ülkelere satışları reddetme tehdidi boş görünüyor zaten çünkü bu ülkeler zaten Rus ham petrolünün ithalatını yasakladı.

Kremlin’in düşündüğü bir başka seçenek olan boru hattı teslimatlarının askıya alınması, Slovakya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti gibi ülkelere zarar verecek, ancak Avrupa’daki diğer boru hattı müşterilerine (Almanya ve Polonya) fayda sağlayacak.

AB’nin almadığı Rus tedariklerinin en büyük alıcıları olarak ortaya çıkan üç ülke olan Çin, Hindistan ve Türkiye’ye giden gemilerdeki ham petrol hacmi ve henüz nihai bir varış noktası göstermeyen gemilerdeki miktarlar, 9 Aralık’a kadar olan dört hafta içinde günde ortalama 2,73 milyon varile yükseldi. Bu, Rusya’nın Şubat ayı sonlarında Ukrayna’yı işgalinden hemen önceki dört hafta içinde sevk edilen hacmin dört katından fazla.

Rus ham petrolü taşıyan tankerler, son varış yerleri konusunda daha belirsiz hale geliyor. Baltık’tan ayrılan ve bir sonraki varış yerlerini Port Said veya Süveyş Kanalı olarak gösteren gemilerdeki ham petrol hacmi günde 890.000 varile fırladı. Bu gemilerin birçoğunun kanaldan geçtikten sonra Hindistan limanlarına sinyal vermeye başlaması muhtemel olmaya devam ederken, Birleşik Arap Emirlikleri’ne yapılan sevkiyatlar daha yaygın hale geliyor.

AB yasağının yürürlüğe girmesinden sonraki ilk haftada, Rusya’dan sevk edilen toplam hacimler, 9 Aralık’a kadar geçen bir haftada günde 468.000 varil artarak 3,45 milyona yükselirken, daha az değişken olan dört haftalık ortalama da yükseldi.

Hedefe Göre Ham Petrol Akışları:

Dört haftalık ortalama bazda, genel deniz ihracatı bir önceki haftaki düşüşten toparlandı ve günde 142.000 varil artarak günde 3 milyon varile yükseldi. Avrupa’ya yapılan sevkiyatlar yılın en düşük seviyesine ulaşırken, Asya’ya yapılan sevkiyatlar yeni bir zirveye ulaştı.

Rakamlara Kazakistan’ın KEBCO sınıfı olarak tanımlanan kargolar dahil değil. Bunlar, Ust-Luga ve Novorossiysk üzerinden ihracat için Rusya’dan transit geçiş yapan KazTransoil JSC tarafından yapılan gönderiler.

Kazak varilleri, tek tip bir ihracat sınıfı oluşturmak için Rus menşeli ham petrolle harmanlanır. Ukrayna’nın Rusya tarafından işgalinden bu yana, Kazakistan petrol varillerini Rus şirketleri tarafından gönderilenlerden ayırmak için yeniden markalaştırdı. Transit ham petrol, AB yaptırımlarından özellikle muaf.

Avrupa

Rusya’nın Avrupa ülkelerine deniz yoluyla ham petrol ihracatı, 9 Aralık’a kadar olan 28 günde günlük 215.000 varile gerilerken, Bulgaristan, dönemin son üç haftasında Rus ham petrolü için tek Avrupa destinasyonu oldu. Bu rakamlara Türkiye’ye yapılan sevkiyatlar dahil değil.

Rusya’dan Kuzey Avrupa ülkelerine gönderilen hacim, 9 Aralık’a kadar geçen dört hafta içinde günde ortalama 48.000 varile düştü ve bu haftaların son üçünde bölgeye sevkiyat yapılmadı.

Akdeniz ülkelerine yapılan ihracat, 9 Aralık’a kadar olan dört haftada günde ortalama 162.000 varile gerileyerek şimdiye kadarki en düşük seviyesine ulaştı. Bu bölümün başında yer alan Avrupa rakamlarından dışlanan Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bölgeye yapılan akışlar beşinci hafta boyunca düştü.

Türkiye, Rusya’nın Akdeniz’e denizden geçen ham petrolü için tek varış noktasıydı, ancak oradaki akışlar da düştü ve dört haftalık ortalama bazda temmuz ayından bu yana en düşük seviyesine geriledi. 9 Aralık’a kadar olan dört hafta içinde ülkeye yapılan sevkiyatlar, Kasım ayının başında görülen seviyelerin yarısı kadardı; ancak, işgalden önce tipik olarak görülen hacmin iki katından da fazla. Türkiye’nin, Rus ham petrolünün ilerlemesi için önemli bir hedef olmaya devam etmesi bekleniyor.

İtalya’ya yapılan sevkiyatlar sıfıra düştü.  Ülkenin en büyük rafinerisi, Sicilya’daki Lukoil PJSC’ye ait ISAB tesisi, ham petrol satın almak için kredi sağlamak için mücadele ediyor. Lukoil’in çoğu Kuzey Kutbu’ndan sevkedilen kendi ham petrolünü işliyor, ancak bu akış şimdi durmak zorunda kalacak çünkü Rus ham petrolünün denizden ithalatına yönelik AB yaptırımları yürürlüğe girecek.

Tesis, operasyonların sürekliliğini garanti altına almak için geçici olarak İtalyan hükümet idaresi altına girebilir, ancak Sanayi Bakanı Adolfo Urso’ya göre kamulaştırılmayacak. Lukoil, Litasco SA biriminin, önümüzdeki aylar için depolanan ham petrolü ve Rus olmayan malzemelerin gelecekteki teslimatlarını kullanarak ISAB rafinerisindeki operasyonları garanti etmeye hazır olduğunu söyledi.

Şu anda Rusya’nın tek Karadeniz ham petrol pazarı olan Bulgaristan’a yapılan akışlar, günde 167.000 varil ile yedi haftanın en yüksek seviyesine çıktı. Bulgaristan, AB’nin Rusya’dan deniz yoluyla ham petrol ithalatına getirdiği yasaktan kısmi bir muafiyet sağladı ve ambargonun yürürlüğe girmesiyle birlikte desteklemesi gerekiyor. Bununla birlikte, Rusya’nın ABD liderliğindeki fiyat sınırı mekanizmasına katılan ülkelere yapılan satışlara nasıl misilleme yapacağı belirsizliğini koruyor ve bu da ülkeye yapılan sevkiyatları etkileyebilir.

Asya

Rusya’nın Asyalı müşterilerine, artı tipik olarak Hindistan veya Çin’de sona eren nihai varış noktası olmayan gemilerdeki gönderiler, günde 2,5 milyon varilden fazla arttı. Hindistan veya Çin limanlarını varış noktası olarak işaret eden gemilerin hacimleri bir önceki haftaya göre çok az değişmiş olsa da, Port Said veya Süveyş olarak varış noktalarını gösteren gemilerin sayısı, dört haftalık hareketli ortalama bazda günde yaklaşık 800.000 varile eşdeğer bir seviyeye yükseldi. Bu yolculuklar tipik olarak Hindistan’daki limanlarda sona erer ve aşağıdaki grafikte “Bilinmeyen Asya” olarak görünür, tıpkı Güney Kore’nin Yeosu limanından bir gemiden diğerine aktarılması beklenen hacimler gibi.

“Bilinmeyen” yükler, Cebelitarık, Malta’nın bir varış noktasını gösteren veya hiç varış noktası olmayan tankerlerdeki yüklerdir. Bu yüklerin çoğu Süveyş Kanalı’ndan geçmeye devam ediyor, ancak bazıları Akdeniz bölgesinde sona erebilir.

Yükleme noktasında varil başına 60 doların üzerinde bir fiyattan satın alınan Asya’ya giden kargoların, Uluslararası Kulüp sigortalarını korumak istiyorlarsa, 19 Ocak’tan önce teslim edilmeleri gerekecek. Bu tarihten sonra teslim edilen yükler için alternatif sigorta düzenlemeleri yapılması gerekecek.

İhracat limanına göre akışlar

Rus ham petrolünün toplam akışı, 9 Aralık’a kadar yedi günde günlük 468.000 varil veya %16 artarak beş hafta içinde ilk kez günde 3 milyon varili aştı. Baltık’taki limanlardan gelen gönderiler düşerken, Karadeniz, Kuzey Kutbu ve Pasifik limanı Kozmino’dan gelen akışlar yükseldi. Rakamlar, Kazakistan’ın KEBCO sınıfı olarak tanımlanan Ust-Luga ve Novorossiysk’ten yükleri hariç tutmakta.

İhracat Vergi Gelirleri

Kremlin’in savaş finansmanına ham ihracat vergisinden gelen girişler, 9 Aralık’a kadar yedi gün içinde 21 milyon dolar artarak 143 milyon dolara yükselirken, dört haftalık ortalama gelir 6 milyon dolar artarak 123 milyon dolara yükseldi ve beş hafta içinde ilk kez arttı.

Rusya Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan rakamlara göre, aralık ayı vergi oranı varil başına 5,91 dolar. Bu ayın rakamı, Uralların varil başına ortalama 71,1 dolarlık fiyatına dayanıyor. Argus Media’nın verilerine göre, ocak ayı için vergi oranı çok daha düşük olabilir, Baltık’taki Uralların fiyatları, 15 Kasım’dan 14 Aralık’a kadar süren Ocak hesaplama döneminin ilk 24 günü boyunca varil başına ortalama 53 dolar civarındaydı.

Kaynaktan Hedefe Akışlar

Aşağıdaki grafikler, her ihracat terminalinden ayrılan gemi sayısını ve dört ihracat bölgesinden ham yüklerin varış noktalarını göstermekte.

Toplam 32 tanker, 9 Aralık’a kadar olan haftada 24,2 milyon varil Rus ham petrolü yükledi. Bu, bir önceki haftaya göre 3,26 milyon varil veya % 16 arttı. Destinasyonlar, gemilerin yazma sırasında nereye gittiklerini işaret ettiklerine dayanıyor ve bazıları yolculuklar ilerledikçe neredeyse kesinlikle değişecek. Rakamlara Kazakistan’ın KEBCO sınıfı olarak tanımlanan kargolar dahil değil.

Baltık terminallerinden Rus ham petrolü yükleyen gemilerin toplam hacmi, bir önceki haftanın kazancını tersine çevirerek beşte bir oranında düştü.

2 Aralık’a kadar olan hafta içinde yüklenen ve başlangıçta varış noktasını Rotterdam olarak gösteren bir tanker, Alma, limanın ötesine yelken açtı ve şimdi Akdeniz’e doğru ilerliyor. 9 Aralık’a kadar olan hafta içinde yükleme yapan tankerler Avrupa’daki varış noktalarını göstermiyor.

Bloomberg