Piyasa Bülteni: Adım adım hiperenflasyon ve stagflasyon…

Rusya-Ukrayna savaşı gündemin zirvesinde her yönü ile kalmaya dün de devam etti. Ateşkese yönelik umutlar, müzakerelerin iyi gitmemesi ile azalırken, dün haber akışında, Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un Rusya Başkanı Putin ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinin de detayları moralleri bozdu. Macron, Rus kuvvetlerinin tüm Ukrayna’yı işgal edene kadar durmayacağını açıklarken, “Ukrayna’da daha kötüsü yaşanacak” dedi.

Tansiyonun yüksek seyretmesine paralel dün haber akışının da yüksek perdede kaldığını gördük. Dün 120 dolar seviyesine dayanan ve neredeyse son 10 yılın zirvesini test eden Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı günün ikinci yarısında 10 dolardan daha fazla gerileyerek 109 dolar seviyesine düştü. Petrolün sert hareketinin arkasında İran ile nükleer anlaşmanın Viyana’da imzalanmak üzere olduğu haberinin yattığını düşünüyoruz.

Anlaşma imzalandığı takdirde dünyada petrol üretiminde önemli bir yere sahip İran petrolünün sahalara geri dönecek olması önemli bir gelişme olarak not edilmelidir. Hatırlanacağı üzere, dün bültenimizde Avrupa’nın Rus gazına alternatif arayacağını not etmiştik! Riskler ve fırsatlar! Öte yandan Türkiye’nin Montrö kartını kullanarak Rus savaş gemilerine boğazları kapatması ardından Rusya’nın da karşı bir atak ile Azak Denizi’nde Türkiye’ye ait ayçiçek yağı taşıyan 15-16 geminin çıkışına izin vermediğini okuyoruz. Ham ayçiçeği yağının tonu 1,400 dolardan 2 bin doların üzerine çıktı!

Öte yandan, NATO üyesi olan Romanya Hava Kuvvetleri’ne ait savaş uçağı Karadeniz kıyısında düşerken, uçağı aramaya gelen helikopter de düştü.

Her ne kadar bültenimiz küresel mali piyasaları ele almayı hedeflese de, analist olmak konunun 360 derece her açısına hakim olmayı gerektiriyor. Adeta ortam yüksek gerilim hattı gibi! Her an da gerginlik boyut değiştirebilecek kadar kırılgan bir patikada ilerliyor.

Bu kadar olumsuz haber ve gelişmeye rağmen, finansal piyasaların göreceli olarak ‘vurdumduymaz’ havasını da koruduklarını görüyoruz. FED’in savaşa rağmen faiz artıracağını net bir şekilde söylemesi ve güvenli liman dolara olan talebin de yardımı ile sepet kur DXY bu sabah 98 seviyesine yükselerek son 1,5 yılın zirvesine geldi. ABD dolarının piyasa faizi olan 10 yıllık devlet tahvillerinin getirisi ise geçen ay ortası %2,05 seviyesine kadar yükselerek son 2,5 yılın zirvesini test etmesi ardından bu sabah %1,78 seviyesine geri çekildi. Tahviller alındıkça (güvenli liman) fiyatları artıp faizleri ise düşüyor.

Dün Türkiye’de açıklanan enflasyon rakamlarından da anlaşılacağı üzere, dünya da emtia fiyatlarında yükselişten muzdarip. Bu sabah buğdayın kilesi (İngilizce ölçü birimi bushel Bsh) 12 dolar seviyesine yükselerek uncharted territories (grafiklerde görülmemiş) seviyeleri test etti. Örnekler maalesef çoğaltmak mümkün. Bir tarafta savaş ve nelere gebe olduğunun hesaplanamaması, diğer bir tarafta tedarik zincirinde bozulma ve arz endişeleri ile enflasyonun dünyanın her yerinde artmaya devam edeceğinden endişe ediyoruz.

TÜİK Şubat ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Buna göre, aylık TÜFE artışı, tahminleri az da üzerinde artış kaydederek %4,81 ile yıllık gerçekleşmeyi %54,44 seviyesine taşıdı. Yurtiçi ÜFE ise 1995 yılında bu yana en yüksek seviyeye çıkarak (aylık %7,22) yıllık %105,01 artış kaydetti. İşsizlik oranı ile enflasyon rakamlarının toplamını yansıtan sefalet endeksinde maalesef Arjantin’i de geri bırakmış olduk.

ÜFE ile TÜFE arasındaki makas yıllık bazda 50 puanı aşarak başka bir rekora daha imza attı. Not edelim ki henüz bu rakamların içerisinde Ukrayna savaşının izleri de yok. A’dan Z’ye tarımsal emtialardan endüstriyel madenlere kadar her şeyin fiyatının adeta tedarik zincirinde aksamalar yaşanağı endişesi ile roketlediği bir ortamda, farkın uzun bir süre daha korunacağı, belki de daha da açılacağı veya manşet rakamların daha da yükselmesi, ekonomi biliminde son zamanlarda kullandığımız hiperenflasyon ve stagflasyonu tanımlarını Türkiye için yakın gelecekte zikretmeye başlayacağımız adeta bizlere fısıldıyor.

Hatırlanacağı üzere, Eylül 2021 başında, yatırımcı toplantısında konuşan Başkan Kavcıoğlu, TCMB’nin favori göstergelerinden olan çekirdek enflasyondaki ‘gerilemeye’ işaret ederek faiz indirim sinyali vermişti. TCMB’nin para politikası duruşu hakkında öngörüde bulunmak adına dün açıklanan  C tanımlı çekirdek enflasyonun yıllık olarak %44,1 artış kaydettiğinin altını çizelim. Lakin politika faizi %14 seviyesinde! Aradaki negatif reel faiz ile yatırımcıların TL biriktirmesini beklemek ise büyük bir yanılgı!

Hazır dün açıklanan Türkiye enflasyonundan söz etmişken, yine her Perşembe günü TCMB tarafından açıklanan haftalık Para ve Banka İstatistiklerine da baktık. 25 Şubat haftasına ait verilerde, parite ve fiyat etkisinden arındırılmış rakamlara göre gerçek kişilerin döviz mevduatları bir önceki haftaya göre 1,21 milyar dolar artarken, tüzel kişilerin ise 1,02 milyar dolar azaldı. Kur Korumalı Mevduat (KKM) nedeniyle tüzel müşterilerde vergi avantajı nedeniyle uzun bir süredir devam eden döviz bozumlarını bir yere not etsek de, ilk defa uzun bir aradan sonra net DTH rakamının büyüdüğünü görüyoruz! İster istemez, son veriler, KKM’ın cazibesini yitirmeye başladığını bizlere söylüyor.

Dün açıklanan ve yurt dışında yerleşiklerin menkul kıymet pozisyonlarına baktığımızda da haftalık bazda savaşın etkisini ve güvenli limana sığınma etkisinin izlerini görüyoruz. Yabancının hisse pozisyonu 87 milyon dolar, tahvil pozisyonu ise 371 milyon dolar azalmış. Bizim cenahta kamunun süregelen desteği ile USDTRY kuru 13,60 seviyelerindeki ‘defans hattını’ önce 13,80’e sonra da son günlerde 14,10 seviyesine yükseltti. Hafta içinde açıklanan öncü dış ticaret verilerinden de görüleceği üzere, ithalatın patlaması ile verilen rekor açık, USDTRY kurunda risklerin de yukarı yönlü olmaya devam ettiğini gösteriyor.

Yeni gün başlangıcında, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli görevinden istifa ederken yerine Vahit Kirişçi atandığını görüyoruz. Kirişçi Ziraat Yüksek Mühendisi ve Öğretim Üyesi; Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesini bitirdiğini not edelim.

Bu sabah Reuters haberleri, Rus ve Ukrayna güçleri arasındaki yoğun çatışmalar sırasında Avrupa’nın en büyük nükleer santralindeki bir eğitim binasında yangın çıktığını servis etti. Asya borsaları bu sabah, nükleer santralin yandığı haberleri ile günü %2’den fazla düşüşle tamamlamaya hazırlanıyor. Benzer bir şekilde, ABD borsalarının da vadeli işlemlerinde %0,7 oranında düşüşler görülüyor.

Gözler, her ayın ilk Cuması olduğu üzere, ABD’de KKTC saati ile 15:30’da açıklanacak resmi istihdam raporunda olacaktır. Anketlere göre tarım dışı istihdamın 400bin kişi artması, işsizlik oranının ise %3,9’a gerilemesi bekleniyor. Raporun alt kalemlerinde, FED’in de yakından takip ettiği yıllık maaş artışının %5,8’e yükselmesi bekleniyor.

iktisatbank.com