ABD Hazine Bakanı John Connally: Dolar bizim paramız ama sizin sorununuz

ABD Çalışma Bakanlığı tarafından açıklanan ve dünyanın en büyük ekonomisinin sağlığı açısından merakla beklenen tarım dışı istihdam raporu, Eylül ayında 263bin ile beklentilerin üzerinde artış gösterirken, işsizlik oranı ise %3,5 seviyesine geriledi (düşük işsizlik oranının ana nedeni katılım oranının düşmesi). FED’in yakında takip ettiği maaş artışı ise yıllık bazda %5 ile tahminler paralelinde kaldı. Veri, FED’in büyük çaplı faiz artışlarını sürdürmesine daha fazla alan açmasıyla küresel piyasalar haftayı büyük ölçüde satış baskısı ile tamamladı.

Veri öncesinde Kasım ayına yönelik ABD faiz vadeli kontratları, FED’in 75 baz puan faiz artırımına gitmesine %83 ihtimal verirken, veri sonrası bu oran %90 seviyesine yükseldi. FED’in 2022 yılında politika faizini 300 baz puan artırarak devasa bilançosunu da küçültmeye başlaması rağmen, istihdam piyasasının henüz etkilenmediğinin anlaşılması, piyasaların âdeta tadını kaçırdı.

ABD hazine tahvil getirileri, istihdam verisi ardından yükselirken, 10 yıllık gösterge faizi yeniden %3,9 seviyesine dayandı. FED’in kısa vadeli politikalarına daha hassas tepki veren 2 yıllık tahvil ise %4,32 seviyesine yükseldi. Verim eğrisi kısa vade lehine daha da yükselirken, aradaki fark -0,42 baz puan seviyesinde yer almaya devam etti. Doların piyasa faizi yükselirken, benzer bir şekilde piyasa kuru olan DXY de yeniden 113 seviyesine dayandı. DXY’nin yükselmeye başlaması ile yaralı kraliyet aslanı Sterlin, yeniden 1,10’lu seviyelere gerilerken, Avrupa’nın ortak para birimi EUR’da 0,97 seviyelerinin diplerine kadar gevşedi. Henüz doların süper döngüsünün bitmemesi nedeniyle paritelerde riskin aşağı yönlü olduğunu düşünüyoruz.

Havanın bozuk olmasına paralel, ABD hisse senetleri de Cuma gününü %3’e yakın düşüşle tamamlarken, Nasdaq’da düşüş %4’e yaklaştı. Her fırsatta düşmek için yeni bir bahane arayan kıymetli madenler yine yatırımcısının yüzünü güldürmeden haftayı tamamladı. Jeopolitik risklerin tırmanması ile geride bıraktığımız haftalarda pandemi döneminden bu yana korunan 1,685 dolar seviyesini aşan ons altın, soluğu bir sonraki direnç bölgesi olan 1,730 dolarda almıştı. Lâkin, söz konusu seviyeyi aşmakta yeteri kadar güç gösteremeyince, haftayı yeniden 1,685 doların kıyısına kadar gerileyerek tamamladı. Benzer bir şekilde, gümüşün de ons fiyatı, 20,80 dolar seviyesinde olan önemli direncini aşamayınca, 19,75 dolar seviyesine kadar geriledi.

Öte yandan, hatırlanacağı üzere, petrol karteli OPEC+’nın geride bıraktığımız hafta, ABD’nin sert muhalefetine rağmen 2 milyon varil günlük petrol üretimi kesme kararı, petrol fiyatlarında sert bir yükselişi de beraberinde getirmişti. Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı, yeni haftayı 97,50 dolar seviyesinden karşılıyor. OPEC+’nın sert hamlesi ardından, Beyaz Saray ile bir zamanlar Washington’un en sadık Ortadoğu müttefiklerinden biri olan Suudi Arabistan’ın kraliyet ailesi arasındaki gergin ilişkilerin daha da gergin bir hâl aldığını itiraf etmek gerekiyor. Hatta bir adım daha ileri gidersek, kararın küresel kutuplaşmayı da artırıcı bir rol oynadığını kabul etmek gerekiyor. Ekonomik anlamda, dünya zor bir zamandan geçerken, petrolün yükselişi ihraç eden ülkeler için bir gelir, lâkin ithal eden ülkeler için hem cari açık, dünya için ise hem enflasyon hem de harcanabilir gelirin daha da düşmesi anlamına geliyor. Brent ile ilgili uzun bir zamandır 78 dolara işaret eden aşağı yönlü beklentimiz geride bıraktığımız hafta 83,65 dolar ile son bulmuş oldu. Teknik mânâda 92 dolar seviyesi üzerinde petrolün canlı seyrini korumasını bekliyoruz.

Geride bıraktığımız hafta sonu, küresel tedirginliğin adı hisse fiyatı ve tahvilleri sert düşen İsviçre Bankası Credit Suisse (CS) idi. Hatırlanacağı üzere, bültenimizde CS’nin bir Lehman Brothers olmadığını ele alarak konunun biraz fazla abartıldığını ele almıştık. Cuma günü, CS, yatırımcılara güven vermek adına âdeta güç gösterisi yaparak 3 milyar CHF (3 milyar USD) büyüklüğünde tahvil geri alımı yapacağını açıkladı. Banka tahvil geri alımına dair “piyasa koşullarından faydalanarak çekici fiyatlarda tahvil almamızı sağlayacak” açıklamasında bulundu. Açıklamanın ardından bankanın hisse fiyatı yükseliş kaydetti.

2022 Nobel Barış Ödülü’nü Belarus vatandaşı tutuklu insan hakları aktivisti Ales Byalyatski, Rus insan hakları kuruluşu Memorial ve Ukraynalı insan hakları organizasyonu Center for Civil Liberties kazandı. Nobel Komitesi Başkanı Andersen, “Norveç Nobel Komitesi, komşumuz Belarus, Rusya ve Ukrayna’da insan hakları, demokrasi ve birlikte barışçıl varoluşun üç olağanüstü savunucusunu onurlandırmak istiyor” dedi. Yaklaşık 900bin dolar değerindeki Nobel Barış Ödülü, İsveçli sanayici Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık’ta Oslo’da sahiplerine takdim edilecek. Nobel, 1895 tarihli vasiyetiyle Nobel ödüllerini kurmuştu. Norveç Nobel Komitesi, “Barış Ödülünün sahipleri ülkelerinde sivil toplumu temsil ediyorlar. Yıllardır, güç sahibi kişileri eleştirme hakkını ve vatandaşların temel haklarını savunuyorlar” açıklamasında bulundu. Açıklamada, “Kazananlar savaş suçlarını, insan hakkı ihlallerini ve gücün kötüye kullanımını belgelemek için üstün çaba gösterdiler. Barış ve demokrasi için sivil toplumun önemini birlikte ortaya koyuyorlar” ifadeleri yer aldı.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından derlenen, (tahıllar, yağlı tohumlar, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarındaki aylık değişimleri izleyen) dünya gıda fiyatları endeksi, Eylül ayında 136,3’e (Ağustos 137,9) geriledi. Dünya gıda fiyatları endeksi Mart’ta 159,7 ile rekor seviyeyi görmüştü. Dünyada gıda fiyatları peş peşe 6. ayda da gerilerken, KKTC ve Türkiye’de hız kesmeden yükselmeye devam ettiğini aşağıdaki grafikten açık bir şekilde görebiliyoruz.

Yeni haftanın ilk işlem gününde, Asya borsaları satıcı bir seyir izliyor. ABD’nin Çin’in yonga üretim endüstrisine Pekin’in teknolojik ve askeri ilerlemelerini yavaşlatmak için uyguladığı son baskının ardından (Biden yönetimi yeni ihracat kuralları getirdi) sert geriledi. Gösterge endeks Tokyo borsası %1’e yakın gerilerken, Hong Kong borsası %2,5 düştü. ABD borsalarının vadeli işlemlerinde de %0,5 civarında gerileme görüyoruz.

ABD’de Perşembe günü açıklanacak Eylül enflasyonu büyük bir önemle takip edilecek. Enflasyonun hız kesmemesi durumunda, küresel anlamda sıkıntılı bir tablo bizleri bekliyor. Tahminler yıllık manşet enflasyonun %8,1’e gerileyeceği, çekirdeğin ise %6,5’e yükseleceği yönünde. Hatırlatma yapmak gerekirse, ABD’de manşet TÜFE Haziran ayında %9,1 ile tepe yapmış, Ağustos ayında ise %8,3 seviyesine gerilemişti. Bu hafta ABD’de 3Ç şirket finansalları da yakından takip edilecek.

Ukrayna Rusya ile Kırım’ı birbirine bağlayan önemli bir köprüye saldırı düzenlerken, Ukrayna güçlerinin Luhansk bölgesi içlerine doğru hızla ilerlemesi, Rusya cephesinde endişe yarattı. Putin bugün Güvenlik Konseyini topluyor. Dünya ile son dönemde ilişkisi iyice kopan Türk mali piyasalarında ise USDTRY kuru adım adım 18,60 seviyesine yükseldiğini not ederek bültenimizi tamamlayalım.

iktisatbank.com