Kısa vadeli dış borç yükü çok ağır

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verilerine göre, Eylül sonu itibarıyla, orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış dış borç verisi kullanılarak hesaplanan kalan vadeye göre kısa vadeli dış borç stoku, 185,3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Kısa vadeli dış borç Ağustos ayındaki 185,9 milyar dolar rekorunun ardından Eylül’de de bu seviyelere yakın devam etmekte.

Bu tutarın 116 milyar doları özel firmaların borcu. TCMB’ye ait KV dış borç 31,9 milyar dolar. Kamunun 37,3 milyar dolar. Ekonomist Mustafa Sönmez’e göre “Bu borç yükü, cari açık yükü ile birlikte döviz fiyatı üstünde önemli bir basınçtır, dövizi yukarı iter.”

• Eylül sonu itibarıyla, kısa vadeli dış borç stoku, 2021 yıl sonuna göre %14,7 oranında artışla 139,5 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku % 9,6 oranında artarak 56,3 milyar ABD doları olurken, diğer sektörlerin kısa vadeli dış borç stoku % 16,1 oranında artarak 51,2 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir.

• Bankaların yurt dışından kullandıkları kısa vadeli krediler, 2021 yıl sonuna göre %10,1 oranında azalarak 9,9 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Banka hariç yurt dışı yerleşiklerin döviz tevdiat hesabı %14,8 oranında artarak 17,6 milyar ABD doları, yurt dışı yerleşik bankaların mevduatı da %14,0 oranında artışla 17,8 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, yurt dışı yerleşiklerin TL cinsinden mevduatları geçen yıl sonuna göre %16,7 oranında artışla 11,0 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.

• Diğer sektörler altında yer alan ithalat borçları, 2021 yıl sonuna göre %18,4 oranında artarak 46,0 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.

• Borçlu bazında incelendiğinde, tamamı kamu bankalarından oluşan kamu sektörünün kısa vadeli borcu 2021 yıl sonuna göre %17,2 oranında artarak 26,0 milyar ABD doları olurken, özel sektörün kısa vadeli dış borcu %11,2 oranında artarak 81,5 milyar ABD doları olmuştur.

• Alacaklı bazında incelendiğinde, özel alacaklılar başlığı altındaki parasal kuruluşlara olan kısa vadeli borçlar yıl sonuna göre %13,7 oranında artarak 72,1 milyar ABD doları, parasal olmayan kuruluşlara olan borçlar %16,1 oranında artarak 67,0 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir. 2021 yıl sonunda 460 milyon ABD doları olan kısa vadeli tahvil ihraçları, 2022 Eylül sonu itibarıyla 292 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde resmi alacaklılara olan kısa vadeli borçlar 94 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

• 2022 Eylül sonu itibarıyla, kısa vadeli dış borç stokunun döviz kompozisyonu %46,7’si ABD doları, %25,2’si Euro, %8,8’i TL ve %19,3’ü diğer döviz cinslerinden oluşmuştur.

• 2022 Eylül sonu itibarıyla, orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış dış borç verisi kullanılarak hesaplanan kalan vadeye göre kısa vadeli dış borç stoku, 185,3 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir. Söz konusu stokun 15,5 milyar ABD dolarlık kısmı, Türkiye’de yerleşik bankaların ve özel sektörün yurt dışı şubeleri ile iştiraklere olan borçlarından oluşmaktadır. Borçlu bazında değerlendirildiğinde, toplam stok içinde kamu sektörünün %20,1, Merkez Bankası’nın %17,3,  özel sektörün ise %62,6 oranında paya sahip olduğu gözlenmektedir.

TCMB