FÖŞ yorumladı: Global borsalarda resesyon paniği, içerde kural değişiklikleri

Yılın ilk yarısında 1970’lerden bu yana en kötü performansı sergileyen dünya borsaları, Temmuz ayına da moralsiz  siftah yaptı. Dün Avrupa borsalarında başlayan sert panik atağı  (ortalama kayıp %2), Wall Street’te  duruldu, fakat TSİ 06:00’da büyük Asya borsalarında ortalama %1 kayıplar var.

Brent ve WTI petrol vadeli işlemleri resesyon kaygısıyla sert düşüşler sergilerken, Brent petrolün yıl sonunda $65/varile gerileyeceğine dair Citi analizi manşet oldu.  Tüm dünya için borçlanma kriteri olan ABD 10 yıl vadeli devlet tahvilinin getirisi halen %2.90, 2 yıl vadeli tahvil getirisi daha yüksek. Yani, getiri eğrisinin doğal eğimi ters yüz oldu ki, genelde bu durum ABD’de resesyonun öncü göstergesi olarak algılanır. Dolar Endeksi 106’yı geçerek yılın rekorunu kırarken, Euro/dolar 1.026’a kadar geriliyor—20 yıllık dip. Satışlardan Türkiye’nin de dahil olduğu Gelişmekte Olan Piyasalar (GOP, Ülkeler = GOÜ) da payını aldı. Salı gecesi Latin Amerika seansında ülke para birimleri dolara karşı %1 veya daha fazla kayıp sergilediler. MSCI’ın GOÜ FX Endeksi dolara karşı 20 ayın en zayıf değerine geriledi.

Dünya borsalarının feci performansının nedenleri sene boyunca değişti; gittikçe şahinleşen Fed açıklamaları, Ukrayna Savaşının uzaması ve akabinde enerji şoku zaman zaman satış gerekçesi görevi yaptılar.  Halen, global resesyon kaygısı fiyatlanıyor.  Gerçekten de, ABD’den gelen öncü GSYH tahminlerine göre (örneğin, Atlanta fed nowcast) ekonomi şimdiden resesyonda olabilir. Avrupa ise enerji krizinin pençesinde can çekişiyor. Dün yayınlanan Haziran S&P Global bileşik PMI aktivitenin 16 ayın en zayıf seviyesine gerilediğini duyurdu.

Eğer dünya resesyona girecekse, öncü hisse endeksi S&P500’ün %10-15 daha değer kaybetmesi en olası senaryo. Fakat, ünlü stratejist Muhammed el Arian’a göre, daha kötü bir gelecek de mümkün. El Arian, piyasaların henüz ABD resesyona girse dahi, Fed’in 2023 yılı boyunca parasal sıkılaştırmayı sürdüreceğini kabullenemediğini gözlemliyor. Bu senaryoda, ABD resesyondan stagflasyona geçiş yapar.

Avrupa’da ise Ukrayna Savaşı süreceğine göre, enerji krizinin kışın da devam etmesi beklenmeli. Öte yanda AMB faiz artırımlarından kolay vazgeçmez.   Avrupa borsaları henüz bu kötümser senaryoyu satın almış değil.

GOP için birkaç istisna haricinde yılın ikinci yarısında olumlu performans beklentileri var. Bu görüşün ardında Çin ekonomisinin Omicron salgınını geride bıraktığı varsayımı yatıyor. Ancak, bu gözlem gerçekçi değil. Çin’de yeni bölgelerde sürekli yeni vakalar tespit edilirken, ekonominin dirilmesi için çok önemli bir önkoşul olan konut pazarı çok zayıf.

Dünya ekonomisinin sorunları gerçekten iç karartıcı. Putin ve Zelensky yıllar sürecek bir mevzi savaşına hazırlandılar. Bu durumda, dünya resesyona girse dahi, enerji fiyatlarının çok düşmesi beklenmez. Rusya’ya uygulanan yaptırımlar her geçen gün ağırlaşıyor. Rus petrolüne tavan fiyat koymak, ve satış gelirinin büyük kısmını Ukrayna’ya ödemek, Rusya’dan gelen arzın büyük kısmının pazardan çekilmesi anlamını taşıyabilir.

GOÜ özelinde, iyimser beklentiler bu ülkelerin Merkez Bankalarının parasal sıkılaştırma evresini Fed-AMB’den daha önce bitireceği anlayışını da yansıtıyor. Fakat Dolar Endeksinin sürekli değer kazandığı ve enerji başta emtia fiyatlarının yüksek seyrettiği  bir gelecekte, bu analiz yanlış çıkar. Ek olarak, temel göstergeler GOP’ta AL sinyali verse de Gelişmiş Ülkelerin eş zamanlı resesyona girdiği bir senaryoda baş gösterecek riskten kaçış GOÜ’den sermaye çıkışını tetikler.

Kuşkusuz, dünya için  en kötü haber, Covid-19 virüsünün henüz mutasyonlarını tamamlamamış olması. Kanada, İngiltere, Portekiz, Romanya ve ABD’de vakalar yeniden yükseliyor.  Yeni dominant varyant Omicron B5 çok bulaşıcı ve aşılara da dirençli. Kışın dünyanın yeniden geçici ve bölgesel kapanma/kapatmalarla yüzleşmesi olası bir senaryo. Riskli varlıklar psikolojik olarak bu senaryoya hazır değil.

Kısa vadeye dönersek, bu panik atağının da diğerleri gibi bir kaç gün içinde etkisini kaybetmesi beklenir. Global finansal koşullar sıkılaşsa da, likidite düşüşlerde alım yapmak için yeterli. ABD veya Gelişmiş Dünya’nın eş zamanlı resesyona gireceği senaryosu ise halen genel kabul görmüş değil. En önemlisi ise Ukrayna Savaşı’nın yıllarca süreceği ve Covid-19’un bu kış da insanlığın başına bela olacağı öngörüleri henüz piyasalarda tam algılanmış değil.

Bu kez panik atağının bitmesi için ABD’de Cuma günü açıklanacak tarım-dışı istihdamı gözleyeceğiz. CNBC.com’ göre aylık istihdam kazancı 290 bin civarında seyredecek, işsizlik de %3.9 seviyesine gerileyecek. ABD istihdam talebinin gücünü yitirmediği düşüncesi riskli varlıklarda derhal alım getirir. Brent petrolün çok kısa bir dönem için $100/varilin altına gelmesi mümkün ki, bu da riskli varlıkları destekler.

Henüz borsalardaki satış dalgalarının bir mali krize neden olacağına dair kanıt yok. Yaz ayları için en olası senaryo, sık sık panik atakları ile beslenen ayı trendi. GOP açısından ucuz fiyattan alım yapmak isteyen fonların davranışları krizleri önler. Fakat, yaz boyunca GOÜ’den sıcak para kaçışına hazırlıklı olmalıyız.

Türkiye büyük ölçüde global piyasalardan koptu, fakat GOP ayı pazarında kaldığı sürece, ekonomi politikasında hatalar düzeltilse dahi, Borsa ve TL’nin güçlenmesi çok zor.  Yaz ayları için 2 önemli risk 2021 benzeri bir orman yangınları zinciri ve Covid-19 vakalarında artışın dünya basınına taşınması ile turist akışında azalma. Borsa özelinde, hemen her gün değişen kredi-mevduat uygulamalarının önce banka endeksi, sonra da tüm kote şirketlerin bilançolarına zarar vermesi mümkün. 2Ç2022 karları BİST-100’ün sürekli düşüşe geçmesini engeller, fakat yılbaşından bu yana süren, yerleşiklerin başını çektiği ralli Eylül’e kadar yerini soluklanma ve mülayim bir ayı trendine bırakabilir.

FÖŞ Baba

FÖŞ