Erdoğan’ın Ustalık Eseri

“Erdoğan’ın ustalık eseri nedir?” diye soracak olursanız; ben, “Türk parasının hali” derim.
Türk insanını yarı açık cezaevi misali ülkesine hapseden bir çöküş ve çözülmeden söz ediyoruz. Türkiye artık benzeri Küba gibi ülkelerde görülecek “turiste ayrı /vatandaşa ayrı” fiyat aşamasına gelmiş hatta geçmiş durumda.

Sözünü ettiğimiz çelişki o denli derin ki, bunu en iyi ücretlerin geldiği noktadan anlayabiliriz.
Meşhur “dolarla mı maaş alıyorsun?” sorusunun Türkiye’de en yanlış kişi olan Ahmet Hakan’a değil de, gazetecilik etiğini %1 bile olsa taşıyan birine sorulduğunu düşünün. Ne diyecekti Berat beye. Tabii ki tek bir sözcük : “Nerde o günler…?”

Asgari Ücretin En Asgari Hali

Şimdi bu hesabı sadece asgari ücret için yaptığımızda 2013’de 450 dolar olan bu rakamın, bugün bunun hemen hemen yarısına 300 dolarlar düzeyine gerilediğini söyleyebiliriz.
Asgari ücret 1 dolar 1,8 TL iken 803 liraydı. Bugün dolar 9 lirayı zorluyor ve asgari ücret 2800 lira.
Bu tablonun aslında temel sebebi enflasyonla/döviz kuru arasındaki korelasyonun bilinçli biçimde yok edilmesi.

Eğer maaşı dolarla vermiyorsanız, tek yapmanız gereken enflasyonu olduğundan düşük göstermek. Türkiye gibi enerjide, ihracatta ve akla gelen tüm kalemlerde dışarıya bağlı bir ülkede, herşeyin fiyatını belirleyen ana faktör kurdur.

Türkiye’nin AKP’nin parlak ilk 10 yılında ortalama kur artışı %5’ti. Bu dönemde enflasyon da faizler de düşüş göstermişti.
Türkiye’de ilk defa uzun vadeli konut kredisi verilebilmişti aynı yıllarda.

2013’ten bugüne geldiğimizde Türkiye’nin kur artışı tam %483. Bu 8 yılın her birine düşen 60 puan artış demektir.

Enflasyonu Kim Hesaplıyor

Şimdi bir de enflasyon cephesinden bakalım. Yıllık ortalama %5 kur artan 2002-13 döneminde 11 yılın enflasyon oranları toplamı 96. Bir diğer ifadeyle kur 5 artarken enflasyon da bundan 4 puan kadar fazla artmış. Gayet makul bir hesap aslında.

Peki 2013’ten 2021’e 483 puan yani ortalamada 60 puan kur artarken enflasyonun toplamı ne olmuş? Ondan önceki 11 sene ile neredeyse aynı : 97. Yani yıl başına 12 . Döviz kurunun 2 katı enflasyondan döviz kurunun 5t’tr 1’ine düşen enflasyon.
Buna ister “Türk tipi Başkanlık isterseniz “Almanya bizi kıskanıyor” deyin.
Sonuç değişmez.

Bu durumun kendi halkını ve bunun özellikle geliri enflasyon oranıyla artan kesimini, iktisadi manada toprağa gömmekten ve üstünü sıkıca örtmekten farkı yoktur.
Kimse enflasyon fetişisti falan değil. Ama sadece basit matematik bize bunu gösteriyor. Kur aynı kur. Ülke aynı ülke. O zaman değişen ne? Belli ki Stalin’in sözü geçerli. Bu defa “oyları kimin attığı değil kimin saydığı önemli” sözünün yerine fiyatları kimin artırdığı değil, artışı kimin hesapladığı önemli demek lazım.

AKP/Erdoğan rejiminin manipülatif bir basını arkasına alarak ortaya koyduğu bu muhayyel iktisadi düzenin, iler tutar bir yanı yok. Türk lirasına güvenip tasarrufunu bu para cinsinden yapan talihsizler, tersini yapan güvensizlere karşı daha fakir.
100.000 liranızı 2013’te dolara çevirip bugün bankadan çekseniz elinizde 500.000 liradan fazla para olurdu. Ama aynı paranın TL cinsinden getireceği azami değer 200.000 lirayı aşmayacaktır.

Fizik Kuralı İn Ekonomi Kuralı Out

Tamamı matematiğe dayalı bu hesaplamalara karşı Erdoğan’ı dinlediğinizde sanki 1 dolar 9 lira değil, 9 dolar 1 lira zannına kapılıyorsunuz. Hiçbir zaman açık kalp ameliyatı yapmaya soyunmayan bir siyasetçinin, ekonomi konusunda kendini uzman ilan etmesinin acı sonuçlarını yaşıyoruz.

Üstelik ekonominin kurallarını bırakın bilmeyi külliyen de reddeden bir akıl bu.
Oysa bazı fizik kuralları örneğin uzayda geçerli olmaz ama ekonomi kuralları insanın var olduğu her yerde ve her çağda aynıdır.

Hayal dünyasında kurduğunu yapıyı size sürekli cennet gibi servis edenlerle beraber olduğunu sürece kendinizi mutlu mesut hissedersiniz. Ama Hz. Adem’in yediği elmanın pazarda 12 liraya satıldığını görmek de sizi uyandırmıyorsa, kusura bakmayın ama durum vahim demektir.

Analiz, Veysi dündar 14.7.2021