Çetin Ünsalan: Ödeyebilene aşk olsun

Vergi ve diğer borçların yapılandırmasına ilişkin son tablo açıklandı. 30 Eylül itibariyle 152 milyar 663 milyon TL’lik alacağın vergi dairelerine yapılan başvurularla yapılandırıldığı belirtildi.

Ne kadar büyük bir para gibi gözüküyor değil mi? Neredeyse 15 milyar dolar…

Tahsilat ise daha düşük; 23,1 milyar TL… Bu tahsilatın devamı gelir mi? Aslına bakarsanız bunu kimse bilmiyor.

Çünkü başvuruları aldığınızda doğal olarak topladığınız bu rakamın devamının gelmediği, insanların iyi niyet göstergesi ya da icradan kurtulma eylemi olarak nitelendirilen yapılandırmalarla ortaya çıkan borcu ödeyemediği çok açık.

Toplam yapılandırılan miktara bakarsanız da dramatik bir tablo var. Çünkü daha önceki aylarda bizzat Bakanlar tarafından açıklanan, tahsil edilemeyen alacağın
neredeyse üçte birlik kısmının başvuruya konu olduğunu görüyoruz. Yani yapılandırıldığı söylenen rakamın kat be kat fazlasını, ödeyebilmekten umudunu kestiği için başvuru yapmayanlar oluşturuyor. Şimdi üç hafta iş aramadı diye iş aramaktan vazgeçenleri işsiz saymayan ülkem, acaba ödemekten umudunu kesenleri
de dikkate alıp borçsuz ilan eder mi?

Madalyonun tersine bakınca nasıl sakil duruyor değil mi? İşsize yok hükmünde muamelesi reva görülüyor ama vergi borçlusuna doğal olarak aynı mantığı uygulamak akıllara bile gelmiyor.

Oysa ortadaki problem zannedildiğinden de büyük. Zira başvuran mükellef sayısı bize daha büyük bir alarm veriyor. Birbirinden bağımsız paylaşılan iki bilgiyi bir araya getirip, yapılandırma üzerinden okursak, ortaya çıkandan rahatsızlık duymamak mümkün değil.

Eylül 2021 itibariyle Türkiye’deki vergi mükellefi sayısı açıklandı. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın verilerine göre 12 milyon 736 bin 275 mükellef var. Bu rakamda gelir,
gelir stopajı ve gayrimenkul sermaye iradını bir kenara koyarsak, mükellef sayısı 4 milyon 931 bin’de kalıyor.

Hadi gelir vergisi mükelleflerini de dahil edelim. Sayı bu durumda 7,1 milyona çıkıyor. Gelir stopajı beyancılarını da ilave yapalım. Zorlayarak ulaşabildiğimiz
rantiye dışı maksimum sınır 10,5 milyon mükellef. Sıkı durum yapılandırmaya başvuran mükellef sayısını paylaşacağım. 5 milyon 804 bin 861. 30 Eylül itibariyle sona eren başvurular üzerinden rakamı Hazine ve Maliye Bakanlığı da onaylıyor. 300 milyar TL’ye yakın yapılandırmaya başvurulmayan alacak miktarında, mükellef sayısı ne, onu bilmiyoruz. Ama bu tablo bile başlı başına her iki mükelleften birinin vergisini ödemekte güçlük çektiğini bize anlatıyor.

Sadece vergi mi? Türkiye Bankalar Birliği Haziran 2021 verilerine göre bankaların kendi inisiyatifleriyle yapılandırdıkları alacak miktarı 245,8 milyar TL. Bunların ise şirket alacakları olduğunu hatırlatırım.

Şimdi hepsini alt alta koyup, Türkiye ekonomisini, kaybedilen ödeme kabiliyetini ve uçup kaçmamızın ne derece doğru olup olmadığını ve ufukta gözüken iflaslardan artacak işsizliğe kadar hangi uyarıların olduğunu siz zihninizde test edin. Gerisi söylem.