Gıda emtialarında ürküten ralli

Türkiye’de gıda enflasyonunun önü alınamıyor. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR, “Halkın enflasyonu” araştırmasında temel gıda fiyatlarının, bu yılın ilk dört aylık döneminde yüzde 11.7, son bir yılda ise yüzde 29.7’lik artışına dikkat çekti.  SÖZCÜ 23 Nisan’da manşete çıkardığı haberde “Pamuktan buğdaya hammadde fiyatları uçuşa geçti, zam yağmuru geliyor”  ifadesini kullandı.

Bloomberg haberine göre, mısır vadeli işlemler sözleşmeleri Cuma günü 8 yıllık zirve yaparken, onları buğday ve soy fasulyesi takip etti.  “Corn Leads Surge in Crops With Global Supply Concerns Mounting” başlıklı haberde Çin’den gelen sınırsız talep, güçlü global büyüme öngörüleri ve olumsuz iklim koşullarının mahsul üzerindeki etkisinin fiyatları zıplattığı anlatıldı.

Çin, biyo-yakıt ihtiyacını karşılamak ve domuz vebasında itlaf edilen sürülerini rehabilite etmek için dünyanın her yerinde spot mısır satın aldığı gibi, futures vasıtasıyla, gelecek yılın mahsulüne de göz dikti. Çin’in hamlelerini gözleyen emtia spekülatörleri de türev pazarlarda sözleşme toplamaya başlayarak fiyat hareketlerinin dalga boyunu yükseltiyorlar.

Minneapolis Emtia Trading Firması  Frontier Futures brokerı  Joe Nussmeier, “Halen hayvan yemine müthiş talep var. Tüccarlar Brezilya’da sezonun ikinci mahsulü zarar görecek mi diye bekliyor” dedi. “Brezilya’da yağmursuz geçen hergün potansiyel verimi azaltıyor”.

ABD’de kış buğday sezonu sert soğuklardan dolayı düşük mahsül verecek. Daha da kötüsü, ABD’li çiftçiler bahar mahsulü için ekimi yavaşlattılar.

Vadeli piyasalarda, emtia fiyatlarının yükselmesine karşı koruma (call opsiyonu) satın alanlar hızla çoğalıyor. Ocak’tan bu yana tahıllarda 336 bin yeni call opsiyon sözleşmesi açıldı.

Soy yağı Cuma günü 2.5 cent/libre tımanarak 2011’den bu yana zirvesini gördü.

Emtialarda mısır-buğday, ayçiçeği-soy yağı gibi ürünlerin birbirini ikame ettiğini hatırlatalım. Yani, birinin fiyatı artınca, talep ötekine kayarak, onun da fiyatını kısmen yükseltiyor. Zincirleme fiyat artışları enflasyon oluşturuyor.  Türkiye sıvı yağ,  mısır ve hayvansal yemde sürekli ithalata muhtaç bir ülke. Ek olarak Mart ayında Metereoloji Genel Müdürlüğü’ne göre yurdun tüm yöreleri mevsim normallerinde yağış alırken 6 ve 9 aylık ortalamalara göre şiddetli kuraklık sürüyor.

Henüz bu durumun mahsüle nasıl yansıyacağı kesin değil, fakat en azından tahıllar ve yağlı çekirdeklerde çok parlak bir hasat beklenmemeli.

Gıda enflasyonu yanında, ithal ham madde kullanan ürünlere de çok sert zamlar gelebilir. Yeniden SÖZCÜ’ye dönelim:

Coca-Cola CEO’su James Quincey, hafta başında yaptığı açıklamada, hammadde fiyatlarındaki artışlar nedeniyle maliyetlerin arttığını, ürün fiyatlarında artışa gideceklerini duyurmuştu.

Kimberly-Clark, Kuzey Amerika pazarında ürünlerinde haziran sonuna kadar düşük ve yüksek tek haneli oranda artışa gideceğini açıkladı.

Türkiye’de birçok ürünü satılan P&G, dün yaptığı açıklamada, bebek bakımı, kadın bakımı ve yetişkin inkontinans ürünlerinde eylülde zam planladıklarını açıkladı.

Bu zamların Türkiye’ye ihracata yansıması ve TL’nin değer kaybı ile katlanması bir olasılık.

Birleşik Kamu-İş’in “Halkın enflasyonu” araştırmasından çarpıcı sonuçlar…

Dünya Bankası: Emtia fiyatlarında yükseliş istikrar kazanacak

David Roche: ABD Enflasyonu 2022 ortasına kadar yüzde 3-4 olabilir