Sosyal Medya

Erol Taşdelen: SANAYİDE ‘sudden stop-ani duruş’ YAŞARSAK ŞAŞIRMAYIN!

16 Aralık 2021

Üretim, İhracat, İstihdam, Büyüme kulağa ne kadar hoş geliyor değil mi? Ekonominin bu çizgide olmasına itiraz eden olmaz! Ama Yeni Ekonomi Modelin bu söylemi ile Piyasa gerçekleri örtüşmedi, ciddi sorunlar var biline. Yakında Sanayide “Büyük Ani Duruş” görürseniz şaşırmayın! Piyasada sorunlar o kadar büyük.

 

Maliyet Hesaplanamıyor

 

Şu an sanayicilerin işçilik hariç nerede ise tüm maliyetleri dövize endeksli, nasıl olmasın ki Kömür, Elektrik %130, Doğalgaz maliyetleri %140 artmış durumda. Yıllık sabit fiyat Hizmet Sözleşmesi olan Yemekçisinden, Servisçisine, Nakliyecisinden, Temizlikçisine herkes sözleşmeyi feshi için sanayicinin kapısında; “cayma hakkını” kullanacağını cezası olsa da bu durumda bile daha karlı çıkacağını belirterek revize sözleşme istiyor; bu sorunlar medyada dillendirilmiyor bile! Hammadde girdisinden, Poşetine; Ambalaj kutusundan, kimyasalına son bir ayda yüzde yüz artmış durumda farkında mısınız?

 

Bazı ürünlerin ambalajı içindekinden daha pahalı hale gelmiş durumda. Bu ortamda sanayici nasıl maliyet hesabı yapsın. Sattığını aynı fiyatla yerine koyamaz hale geldi; kafayı borsaya gömüp “her şey güzel” demeyi bırakalım artık!

 

Vadeli satışlar bitti, tabi TL toptan satışlar da

Vadeli satışlar bıçak gibi kesildi. Önceden verdiği vadeli satışların zararları henüz hesaplanamadı bile. Kimse TL hesap yapamaz oldu. Dolarizasyonu düşürelim derken Ticari Piyasa dolarize olmuş halde biline. Toptancılar bırak aylık fiyat açıklamayı artık “öğleden önce öğleden sonra fiyat” açıklıyor hale geldi biline! TL çek bıçak gibi kesildi. İlk defa döviz çeki kullanan müşterileri bir zahmet BDDK ve Merkez Bankası raporlasın.

 

İhracatçı söylendiği kadar avantajlı değil

 

İhracat arttı güzel de önemli olan “sürdürülebilirlik”. “Kur avantajı ihracatı artıracak” söyleminin sanıldığı kadar etki yapmadığını önümüzdeki aylarda göreceğiz. Zira, yaptığın ihracatın önemli bir girdi kısmı ithal ürün. Avantaj dediğin sanayicinin stokta ne kadar hammadde ve yan mamul var ise o kadar. Yurt dışı müşterileri pazarlık yapıp fiyat indirmeye çalışmıyor mu sanıyorsunuz? Stoklar bitince hangi kurdan yeni girdiyi hesaplayacak Sanayici.

Hadi ihracat yaptı, ihracatımızın ne kadarı peşin; çoğu ihracat mal mukabili, yani malı gönderdi bedeli altı ay sonra gelecek. İhracat bedeli altı ay sonra geldiğinde kur on-on bir TL olur ise zarar etmeyecek mi? İhracatçı Forward yaparak hazırlık yapar sanıyorsanız, vadeli ihracat kadar Forward tutarı gösterin bana, yok! İthal ürünler de peşine dönmüş nerede ise. Üstelik emtia fiyatları arttığı bir yana, ulaşması da zor durumda. Sanayi piyasasında bazı girdileri bulmak zorlaşmış durumda. Navlun ücretleri almış başını gitmiş, Çin’den iki bin dolara gelen bir konteyner sekiz ile on üç bin dolara kadar çıkmış durumda.

 

Yeni Asgari ücret yeni işsizler doğurabilir!

 

Asgari ücretin eridiğini görmeyen yok. Dolar bazında da düşünseniz, alım gücünü de hesaplasanız ciddi erime var. Görünen o ki, nette dört binlere yakın bir ücret açıklanacak. Var sayalım net dört bin lira oldu. Günlüğü 133 TL’ye gelir. İyi de Tuvalet kağıdı 131 TL olmuş. Akşama kadar çalışıp bir tuvalet kağıdı alıp eve gideceksin yani. Başka sözüm yok! Dört bin lira kadar olacak Asgari ücretin işverene maliyeti ne kadar olur. Sanayiciye İşçi maliyetini sadece kuru maaş düşünmeyin. Her işlemi resmi olan sanayici için mesaisi, vergisi, SGK’sı, özel sigortası, servisi, yemeği bir işçinin maliyeti dokuz, on bin liraya çıkacak. Kaç sanayi işletmesi bunu kaldırabilir.

O zaman alacak işçileri karşısına beş kişiden birini çıkaracak işten, dört kişiye de dönüp “beş kişinin işini yap” diyecek. Umarım böyle olmaz. Neyse yeni yılda işsizlik başvurularından durumu daha iyi anlarız. Yanlış anlaşılmasın amacımız asgari ücret fazla artmasın şeklinde bir söylem değil, tabi ki artsın, emekçinin hakkı, az bile. Sanayide çarklar dönsün daha fazlasını verir sanayici ama çarklar yavaşladığında çaresizdir. Sanayicinin en büyük korkusu batmak değil bir gün işçisine maaş verememektir.

 

ÇİN olacağız cin fikirliliği kime ait merak ediyorum!

 

“Üretim Ekonomisi Modeline” kimse itiraz etmez. Ama samimiyeti sorgulanır. Samimi olan anlayışın bir defa Meslek Lise Eğitimine ağırlık vermesi gerekirdi. Veriliyor mu? Her OSB’de bir lise projesi güzel, ama yetersiz. Üretim Ekonomisinin ana itici motoru Sanayidir. Buna inanan anlayış, olan sanayi tesisleri “özelleştirerek” yok olmasını sağlamazdı. Tekel, Sigara fabrikalarımız kapandı. SEKA örneği facia. Santraller, Limanlar, Gübre fabrikaları elden gitti. Onlarca fabrika özelleştirme sonrası TOKİ arazisi gibi konut arazisi oldu iyi mi! Unutmadık, bazı işletmelerin satış fiyatı depolarındaki stok malların dahi altındaydı! “Üretim Ekonomisi” diyorsan her iş kolunda entegre imalatını tamamlayacaksın, rahmetli Erbakan’ın “makina yapan makinalar” hayaline ne kadar yakınız? Veya sanayinin ithal bağımlılığını ne kadar azaltabildik?

Organik tarımı özendireceğimize üstüne binlerce yıllık Anadolu tohumunu “sertifikalı tohum” değil diye yasaklayan nasıl bir zihniyettir? Kısır tohumun neresi yerli ve milli! Tarım girdilerin ne kadar yerli ve milli? Çin hala beş yıllık kalkınma planları ile büyüyor, sahi ne oldu bizim beş yıllık kalkınma planlarımıza? Samimi olan Üretim Ekonomisinden bahseden zihniyet DPT’yi saf dışı bırakmazdı!

 

Kredi faiz oranları düşecekti, arttığı yetmedi olan krediler de durdu!

 

Yeni Ekonomi Modeli ana sloganı “düşük faiz”. Düşük faizden vaz geçtim, yüksek faiz ile krediler de durdu farkında mısınız? Ekonomi kurmayları yarın üç kamu bankasını da arasın, bir yıllık spot kredi sorsun bakayım olumlu cevap alabilecekler mi? Halkbank’ta nerede ise bir yıldır doğru dürüst ticari kredi yok! Vakıfbank’ın “çıpa kredisi” ne oldu, bitti! Hazineye %20’nin üzerinde para satan bankacılık sektörü piyasaya kredi verir mi sanıyorsunuz! Merkez Bankası faiz indirmeden önce %15-16 olan Rotatif / BCH Ticari krediler %19-20 oldu. Bugün özel bankalardan bir yıllık spot kredisi fiyatlaması isteyin bakayım %26-28 arası fiyat duyacaksınız! Hani faizler düşecekti? Merkez Bankası faiz indirdikçe Piyasada Kredi faiz oranları artıyor! Böyle mi Sanayici İhracatı patlatacak! Öyle laf ile olmuyor beyler! Sahaya inip sanayiciyi dinleyin bence.

 

Kredi Takipleri artıyor

 

5 Kasım’da 153,3 milyar TL olan Bankaların Kredi Takip tutarı 3 Aralık’ta 161,7 milyar TL’ye yükselmiş durumda. Bunun içindeki Ticari Kredi takipleri de 131,8 milyar TL’den 5,6 milyar TL artarak 137,4 milyar TL’ye yükselmiş durumda bilmem farkında mısınız? Müsilaj nasıl aniden hayatımıza girdi ise dip dalgada zombi şirketler birikmiş durumda, şimdilik bankalarca yüzdürülüyor. Yıllardır bildiğimiz ama adı yeni olan modelde, “Müteahhitler iki konut satacak” diye Sanayiciyi vurdunuz haberini olsun! Üretim, Büyüme, İhracat müteahhitle değil Sanayici ile oluyor maalesef. Müteahhit sizi büyütür ama Kalkınmanızı sağlamaz, biline! Önce Büyüme ile Kalkınma farkını bir inceleyin isterseniz. Büyüdüğümüzü ama Kalkınamadığımızı görürsünüz!

 

Kısaca, yukarıda özetini geçtiğim nedenlerden ötürü; Büyüne, Üretim, İhracat, İstihdam kavramları kulağa hoş geliyor ama bunlar sadece Para Politikaları ile yönetilerek sağlanacak bir durum değil. Ekonomi de sadece para oyunlarını içeren Borsa sanal aleminden ibaret değil; gerçek hayat Sanayide, sahada! Ortada ciddi bir belirsizlik var! Kalkınmada olmazsa olmaz Maliye Politikasının adı dahi yok! Kısa süreli ekonomideki şok hareketler nedeni ile Sanayide ‘sudden stop‘ yani ‘ani duruş‘ yaşarsak şaşırmayın, kızmayın da! Bir şeyler yaparken nelere zarar verildiği, etki – tepki analizi, swot analizi belli ki tam yapılmamış; yapıldı ise de piyasalar eksik okunmuş; ters giden, açıklanamayan, normal olmayan çok şey var! Kontrollü ŞOK DOKTRİNİ uygulanıyor ise senaryo çok kötü sanayici açısından bu filmin sonu iyi bitmez!

 

Erol TAŞDELEN – Ekonomist www.bankavitrini.com

 

REIDIN-GYODER: ‘Konut Stokları Hızla Eriyor…’

 

ANALİZ:    Bütçe açığı/GSYH oranı 2021 sonunda %2,0’nin altında kalabilir

 

Yeni inşaat projelerine kur ve maliyet artışı engeli

Tüm Yazarlar

Yazarın Diğer Yazıları