Piyasalar kitlendi : Çek kaosu

Tam kapanma ile ilgili yapılan düzenleme ile “çeklerin ibraz süresinin son günü 30 Nisan ile 31 Mayıs arasına, bu tarihler dahil olmak üzere isabet eden çekler ibraz edilemeyecek, 1 Haziran’dan sonra kalan ibraz süresi içinde ibraz edilebilecek” olması piyasalarda kaos yarattı.

Müsait olan çekler de ödenmiyor

Yapılan düzenlemenin 30 Nisan – Cuma günü uygulamaya girmesi ile sabah çek ödemelerinde kaos yaşanmaya başladı. Bankalar hesapları müsait olan hesapların çeklerini de ödememesi piyasaları tam anlamı ile kitlendi.

TAKASBANK işlemleri durdurdu

Sabah TAKASBANK çek işlemlerini durdurdu. Ay sonu olması nedeni ile çek tahsilatı yapamayan vatandaş, esnaf ve sanayici tam bir şok içinde, zira tahsil edeceği çekler ile SGK, işçilik ödemesi, hammadde ödemesi, akreditif ödemesi, kredi ödemesi gibi ödemeler de gecikmeye girme ile karşı karşıya kaldı.

Bankalar da zor durumda kaldı

Bankalar müşterilerine çek karşılığı “çek iskonto kredileri” kullandırmışlardı. Bu tür kredilerde çek vadesinde tahsilat yapılıp krediye ödeme yapılıyordu. Çekler tahsil edilemediği için bu kredilerin ne olacağı, müşteriler sorunlu krediler grubuna mı düşeceği konusunda tartışma yaratır hale geldi, bankalar ile müşteriler içinde de ayrı bir kaos durumu oluşturdu.

Doğrusu ne olmalıydı?

Normalde olması gereken “karşılıksız çeklerin yazılması 1 Hazirana kadar ertelenmesi idi” yani çek karşılığı müsait değil ise karşılıksız işlem yapılıp arkası yazılmamalıydı. Ama yapılan değişiklik “çek ibraz edilmeyecek” şeklinde olunca, öyle bir yansıtıldı ki ortada ciddi bir yanlış anlama oluştu ve çelişkili bir durum ortaya çıktı. Çekini ödemek isteyenler de ödeyemez hale geldi. Bu yanlıştan acil dönülmesi gerekiyor.

Erol TAŞDELEN – Ekonomist

30 Nisan 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan kanun değişikliği ile Mayıs sonuna kadar vadesi olan çeklerin ibraz süresinin ertelenmesinin imalat sanayine etkilerini değerlendiren Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Gülsün: “Sektörümüz başta olmak üzere tüm imalat sanayi kollarında artan hammadde fiyatları işletme sermayesi ihtiyacını arttırmışken, işletmelerin nakit akışını daha da bozacak böylesi bir adım sanayide çarkların durması anlamına gelecektir” dedi.

Düzenleme ile çek ibrazı ertelenirken işletmelerin bankalara olan kredi ödemelerine yönelik hiçbir çözüm geliştirilmemiş olduğunun altını çizen Selçuk Gülsün, “Unutulmaması gereken bir diğer önemli nokta ise ülkemizde imalat sanayinin kullandığı hammaddenin büyük bir bölümünün ithalata dayalı olduğudur. Plastik sektörü gibi bazı üretim dallarında ithal hammaddenin toplam tüketim içerisinde payı %85’e kadar çıkmaktadır. Ne bu ürünlerin ticaretini yapan tüccarların, ne ithalatı doğrudan kendisi yapan sanayicilerimizin yurtdışında yerleşik üreticilere olan ödemelerini bekletme şansı yokken alacaklarının ertelenmesi akıl alır bir yaklaşım değildir. Devletimizin bu zor günlerde çekini ödemekte güçlük çeken sanayicimizi ve esnafımızı desteklemesi sosyal devlet yaklaşımının bir gereği olmakla birlikte bu destek devletin kendi kaynakları ile sağlanmalıdır” dedi.

İbraz Değil Karşılıksız Çeklerin Takibi Ertelenmeli

Ülkemiz ticaretinde vadeli ödemenin çok yaygın olduğunu belirten Gülsün: “En yaygın olarak kullanılan vadeli ödeme aracı ise çek olarak karşımıza çıkmakta. İşletmeler finansal nakit akışlarını planlarken bu çeklerin vadesinde ödeneceğini öngörerek planlama yapıyor. Söz konusu düzenleme ile 1 ay süresince tüm çeklerin ibraz süresinin ertelenmesi ise işletmelerin finansal yapısının tamamen çökmesi anlamına gelecektir. Bu sebeple söz konusu düzenlemede hızla bir değişikliğe gidilerek çeklerin ibraz süresinin değil karşılıksız çıkan çeklerin takip süresinin ertelenmesi gerekmektedir. Bu sayede sanayimizde ve ticaretimizde finansal yapı bozulmayacaktır. Aksi durumda bir domino etkisi ile tüm imalat sanayinin kilitlenmesi ile karşı karşıya kalabiliriz” dedi.

Mükemmel Fırtınaya Zemin Hazırlanmış

Sözlerine devam eden Selçuk Gülsün, “Pandeminin tedarik zincirini bozması ve küresel hammadde sağlayıcılarının mücbir sebep ilan ederek üretimi kısması neticesinde girdi maliyetlerinin tarihi zirvelerde gerçekleştiği böylesi bir dönemde işletmelerin nakit akışını bozacak olan bu düzenleme adeta mükemmel fırtınaya zemin hazırlamaktadır. Ülkemizde işletmelerimizin sermaye yetersizliği bilinen bir gerçektir. Bu sebeple birçok işletme geniş ticari alacaklar ile hayatını sürdürmektedir. Bu ticari alacakların akışını 1 ay gibi uzun bir süre boyunca erteleyecek bu düzenleme işletmeleri toparlanması zor bir krize itmektedir. Her zaman söylediğimiz gibi bu gibi düzenlemeler daha hazırlanma aşamasındayken sivil toplum kuruluşları ve özel sektör ile istişarelerde bulunulması büyük önem arz etmektedir” dedi.