Erol Taşdelen:  “Borç yiğidin kamçısı” diye diye Mazoşist mi olduk?

Vatandaşın bankalara kredi borç hacimsel gelişimine bakıldığında borç ile döndüğü sonucuna varmak için finans uzmanı veya bankacı olmanıza gerek yok. 2002 yılında vatandaşın bankalara olan Tüketici ve Kredi kart borcu dahil borcu 6,3 milyar TL idi. 2006 yılında on bir kat artarak 68,9 milyar TL’ye yükseldi. 2010 yılına geldiğinde bu borç 172,7 milyar TL oldu. 2015 yılında 375,2 milyar TL; 2020 yılında 820,7 milyar TL düzeyine ulaştı. 2021 ilk yarısında 53,5 milyar TL artarak 874,2 milyar TL oldu.

 

Borç Yiğidin kamçısını oldu?

 

“Borç yiğidin kamçısıdır” zamanında Demirel’in de dillendirdiği bir söylem olmuştu ama gelinen nokta da ‘yiğitlik de bir yere kadar, iş Mazoşist olmaya noktasına gelmiş’ durumda. Bu borcun sorunsuz bir şekilde ödenmeyeceğini tahmin etmek ise kahinlik olmayacaktır. Bankaların takip oranları yapay olarak azalıyor; bunda 90 günlük takip sürelerin 180 güne çıkarılması; takip için engeller getirilmesi, zorlaştırılması; yapılandırılan kredilerin teşvik edilmesi gibi nedenler sadece sorunu ötelemeye, sorunlu kredileri halı altına süpürmeye yarayabilir ama gelinen nokta bankaların da  bu kredileri döndürmede zorlandığıdır.

 

Yoksa 2021 Temmuz ayında BDDK yayınladığı yönetmelikle Bankalara “canlı kredilerinde Varlık Şirketlerine devrinin” önünü açmasını niçin yaptı sanıyorsunuz? Diğer taraftan, Pandemi sürecinde 2020 yılında Kamu Bankalarının vermiş olduğu kredilerde KGF Kefaleti sadece teminat veya bankaların karşılık ayırmaları ile ilgili olabilir. Zira KGF’nin de bankaların ortak olduğu kurum olduğu unutulmamalıdır. Bankalar dolaylı yoldan kendi vermiş oldukları krediye kefil oldular aslında. KGF Kredileri de pimi çekilmiş şekilde bankaların elinde bekliyor!

 

 

Kredi dağılımı önemli

 

Kredi hacminin artması ile alınan kredilerin dağılımı (bankacılık kuralı dışında verilen dolaylı krediler hariç)  çok önemli. Konut ve Taşıt gibi elle tutulan, nereye harcandığı kısman belli olan kredilerde hacimsel artış ve ödemelerde sorun gözükmüyor. 2021 ilk yarısında Konut Kredileri 278,2 milyar TL’den 277,3 milyar TL’ye 0,9 milyar TL düşmüş durumda. Konut ve Taşıt kredilerinde takip oranları da düşük. 2021 Haziran sonunda 874,2 milyar TL’ye yükselen vatandaşın bankalara toplam borcunun sadece 277,3 milyar TL’lık kısmı Konut Kredisi, başka bir ifade ile toplam kredinin %31,7’lik kısmı Konut Kredisi. %1,7’lik kısmını oluşturan 14,9 milyar TL’lık kısmı da Taşıt kredisi.

Vatandaşın borcunun % 47,46’lık kısmı Tüketici Kredisi, nerede ise yarısı. Diğer taraftan %19,10’lık kısmını oluşturan 167 milyar TL’lık kısmı da Kredi Kart borcu. Başka bir ifade ile Vatandaşın banka borcunun beşte biri Kredi Kartı borcundan oluşuyor. Yarısı da Tüketici Kredilerinden. Tüketici Kredisi ve Kredi Kart borç toplamı ise toplam borcu 581,9 milyar TL ile borcun üçte ikisini oluşturuyor. Asıl sorun da bu 581,9 milyar TL’lık Tüketici Kredisi ve Kredi Kart borcu. Konut ve taşıt kredilerinde elle tutulur somut bir karşılığı var iken 581,9 milyar TL olan Tüketici Kredisi ve Kredi Kart borcunun nereye harcandığı tam bilinmiyor ve elle tutulur bir karşılığı henüz yok. Bir kısmı cep telefonu, tatil gibi lüks harcamalara giderken vatandaşın bir bankadan çekip diğer bankaya yatırdığı kredi kart borç hacmini bilen yok.

 

Vatandaşın Kredi takiplerinin % 95’lik kısmı Tüketici Kredisi ve Kredi Kartı

Vatandaşın kredi borç ödeme alışkanlığını anlamak için kredilerin talip hacim ve oranlarına bakmak gerekir. Vatandaşın 874,2 milyar TL Kredi borcuna karşılık 18,5 milyar TL Hukuki Sürecin başlatıldığı Takip Kredisi var. Kredilerin % 2,1’lik kısmı takipte.  Bunun içinde, “takibe gitmesin” diye sürekli ödemesiz dönemler konarak yüzdürülen sorunlu krediler yok veya Kredi Kart borcunu takibe atmamak için taksitli Tüketici Kredisine dönüştürüp zaman kazanılan krediler de yok. “Taksitli krediler takibe gitmesin” diye  KMH kredi kullanıp taksitleri ödenen ve takip süreçleri dolaylı olarak ötelenen sorunlu krediler de yok. “Bizim Bankacılık Sisteminde bu tür dolaylı krediler olmaz” diyenler çevresindeki komşuları ile bir konuşması yeterli. Sokak  röportajlarında bu konu sorulsa neler çıkar neler!

 

 

Toplam 18,5 milyar TL’lık Takibe atılan kredilerin 12,2 milyar TL’lık kısmı yani %66’lık kısmı Tüketici Kredilerinden oluşuyor. Kredi Kartların takip hacmi ise 5,3 milyar TL’ ile %29’luk pay ile Kredi Kartlarından oluşuyor. Toplam Takipteki krediler içinde Tüketici Kredileri ve Kredi Kartların oranı %95’e çıkmış durumda. Vatandaş son ana kadar Konut Kredisini ve Taşıt Kredisini ödemek için çaba içinde olduğunu anlamak zor değil. Zira 227,3 milyar TL’lık Konut kredisinin sadece 793 milyon TL’lık kısmı Takip hesaplarda. 14,9 milyar TL’lık Taşıt Kredilerin de 139 milyon TL’lık kısmı Takip hesaplarda.  Konut ve Taşıt Kredilerin Toplam Kredilerde hacimsel oranı %33,4 sahip olmalarına karşılık, Takip Hesaplarda oranı sadece % 5 düzeyde.

 

Pandemide kredi borçlanması hız kesmedi

 

Piyasanın kısmen durgun olması, işyerlerinin kapanması, bayram ve hafta sonlarında kısmı kapanma sürecinde ücretli çalışanların gelirleri ciddi şekilde düşürdü. Vatandaş çareyi daha çok borçlanarak buldu. 2019 yıl sonunda Vatandaşın borcu 580 milyar TL düzeydeyken 2020 yılında 240,7 milyar TL borçlanarak 874,7 milyar TL kredi borcu oldu. 2021 yılının ilk yarısında toplam borcu ise 53,5 milyar TL artarak 874,2 milyar TL düzeyine çıkmış durumda.

 

Zamanında uyardığımız Bankacılık Sisteminin karar alıcıları frene basmaya hazırlanıyor. Bu arabanın fren bataryası çoktan aşındı, bu saatten sonra bu hız ile bu arabayı kontrolsüz durdurmanın Sosyolojik, Psikolojik, Ekonomik ve tabi ki Siyasi bir karşılığı olur! Ani frende araba durabilir ama içindeki kemer takmayan yolcuların halini düşünmek istemiyorum!

 

Erol TAŞDELEN – Ekonomist, Finans Danışmanı, websitesini ziyaret edin

 

Krediler ödenmiyor, yeniden yapılandırmalar sürüyor…

 

Işık Ökte:  Tüketici kredilerinde şok gelişme!

 

Kredi kartı harcamaları coşkulu, kamu ek tedbir düşünüyor