YENİLEME (Hukuki yorum) SON DAKİKA: Biden “soykırım” dedi

Euronews’a konuşan Clark Üniversitesi Tarih Bölümü Holokost ve Soykırım Çalışmaları Merkezi’nde çalışmalar yapan Prof. Dr. Taner Akçam, Biden’ın ‘soykırım’ kelimesini ilk kullanan isim olmadığını söylüyor. Eski Başkan Ronald Reagan’ın da 1981’de bu ifadeyi kullandığını hatırlatıyor.

Tarihçi Prof. Dr. Taner Akçam, ABD’nin bu hamlesi ile Türkiye’de ciddi bir öfke kabarması yaşanacağını ancak bu durumun da uzun sürmeyeceği görüşünde.

‘’İki tür gelişme olur diye tahmin ediyorum. Birincisi klasik tepkidir, Türkiye’de protestolar yapılır. Belki birkaç Apple telefon kırılır, öfkeli demeçler verilir, sonra gene normal gündeme dönülür. Bu birinci klasik tepkidir. Türkiye, Fransa ve Almanya soykırımı kabul ettiğinde bu tepkiyi gösterdi, sonra yoluna devam etti. İkincisi uzun erimli yeni bir sürecin başlangıcıdır, bu bir tek Amerika’ya mahsus bir süreçtir ve daha önce yaşanmamıştır.’’

”Amerikanın soykırımı tanıması kısa sürede, Türk hükümetinin de organizesiyle, büyük bir öfke kabarmasına yol açabilir. Ama bu kısa sürer. Ve gerçeklik çabuk görülür. Bu tüm dünyadan izolasyondur. Ya Türkiye, Kuze Kore veya Irkçı Güney Afrika gibi tamamıyla izolasyon yoluna girecektir. Ya da dünyanın bir parçası olmak için bazı şeyleri değiştirmek zorunda olacağını fark edecektir. Ben ikincisini büyük bir ihtimal olarak görüyorum. Türkiye, bu yanlızlığa çok dayanamaz.”

Akçam, Biden’ın 1915’i soykırım olarak tanımlamasıyla durumun resmileşeceğini ve dolayısıyla bundan sonrasının mahkemelerin işi olduğunu ifade ediyor.

”Soykırımın çözümü doğrultusunda yeni bir imkan ve yeni bir kapı açılır. Amerikan hukuk sitemi, Avrupa hukuk sistemine benzemez, farklıdır. Bu nedenle, ABD’nin soykırımı kabul etmesi, Almanya ve Fransa’nın kabul etmesine benzemez. Amerikan hükümeti, bir tarihi haksızlığı soykırım veya insanlık suçu sayarsa, bu haksızlığı yapan devlete veya onun temsilcileri aleyhine Amerikan mahkemelerinde dava açma imkanı doğar. Dava açılabilmesi için üç önemli ön şart vardır. Birincisi, ABD hükümetince söz konusu olayın insanlık suçu olarak kabul edilmesidir. İkincisi, aleyhine dava açılacak banka ve/veya şirketlerin söz konusu suça bulaşmış olmaları ve ondan kazanç elde etmeleridir. Üçüncüsü bu ülke veya o ülkedeki banka veya şirketlerin ABD ile ticari ilişkisi olması gerekir. ”

”Ermeni soykırımı ile ilgili dava açılamıyor olmasının en önemli nedenlerinden biri, hükümetin bu yönde karar almamış olması idi. Geçen sene Kongre’nin aldığı soykırım kararından sonra, Biden 1915’i soykırım olarak tanımlarsa, artık Amerikan hükümeti resmi olarak 1915’i soykırım olarak tanımış olacaktır. Bundan sonrası mahkemelerin işidir. Bu söylediğim açılacak davaların kısa sürede başarı ile sonuçlanacağı anlamına gelmiyor. Hukuk davalarının kendilerine göre kuralları var ve bu belki yıllarca sürebilir ama Türkiye’nin başının çok ağrıyacağı bir sürecin başlayacağını şimdiden ilan edebilirim. Ne olabileceğini düşünmek isteyenlere, İsviçre bankalarındaki Nazi altınları konusunda yaşananları hatırlatmak isterim. İsviçre hükümeti, ABD’de açılacak davalarla kaybedeceği paraların çok yüksek olacağını fark edince anlaşma yoluna gitmek zorunda kaldı. Türkiye’yi de benzeri bir geleceğin beklediğini söyleyebilirim.”

Ankara’nın tepkisin takip ederken, bir yandan da 1915 tehcirini soykırımı olarak tanımanın hukuki ve diplomatik sonuçlarını öğrenmeye çalışıyoruz.

Biz takip etmeye devam edin.