ABD ve Çin: Gergin görüşmeler neden ilerleyemiyor?

ABD ve Çin, aylardır yaptıkları ilk üst düzey görüşmelerden sonra derin farklılıkların altını çizerek, dünyanın en büyük iki ekonomisinin giderek gerilen ilişkilerini geliştirmek için net bir yol bulamadığını öne sürdüler.

Dışişleri Bakan Yardımcısı Xie Feng, Pazartesi günü Çin’in Tianjin kentinde yaptığı görüşmelerde konuk Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman’a ilişkinin “çıkmazda olduğunu ve ciddi zorluklarla karşı karşıya olduğunu” söyledi. Xie, resmi Xinhua Haber Ajansı’na göre, 2 numaralı Amerikalı diplomata “durması gereken ABD yanlışları” ve “Çin’in endişelerinin yoğunlaştığı önemli bireysel vakalar” da dahil olmak üzere ilişkileri istikrara kavuşturmak için gerekli iki talep listesini sundu.

Biden yönetiminden üst düzey yetkililer daha sonra gazetecilere verdiği demeçte, Sherman’ın Dışişleri Bakanı Wang Yi ile bir görüşme içeren ziyaretinin belirli konuları müzakere etmek yerine, ilişki üzerindeki genel çerçeveyi belirlemeye odaklandığını söyledi. Yine de, zaman zaman “zor bir konuşma” olsa bile, görüşmeleri açık sözlü ve profesyonel olarak nitelendirdiler.

ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Bakan yardımcısı, ABD’nin ülkelerimiz arasındaki sert rekabeti memnuniyetle karşıladığının -ve kendi rekabet alanımızı güçlendirmeye devam etme niyetinde olduğumuzun- altını çizdi, ancak Çin Halk Cumhuriyeti ile çatışma arayışında olmadığımızı belirtti” ifadesi yer aldı.

Washington ve Pekin’in karşı karşıya olduğu zorluk, kendi nüfuslarına zemin verdiklerini göstermeden anlaşmazlıklarıyla başa çıkabileceklerini göstermek. Bu, eski Başkan Donald Trump yönetiminde patlak veren ticaret savaşından sonra ve Sincan, Tayvan ve Hong Kong üzerindeki anlaşmazlıklar arasında Çin hükümetindeki birçok olumsuz duygu da göz önüne alındığında uzun soluklu bir durumu tanımlıyor.

Nanjing Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Zhu Feng, Xie’nin sözlerinin görüşmelerin “gerçekten çok sert” olduğunu ve Mart ayında Alaska’da yapılan gergin toplantıların “devamı gibi göründüğünü” gösterdiğini söyledi. “Onun yorumları aynı zamanda Çin kamuoyuna, hükümetin ABD tarafının artan baskılar karşısında boyun eğmeyeceğine dair güven vermeyi amaçlıyor” diye ekledi.

Başkent Pekin’in yaklaşık 100 kilometre doğusundaki Tianjin görüşmeleri, ABD’li Biden ile Çinli Xi Jinping arasında muhtemelen Ekim ayında yapılacak G20 grubunda yapılacak bir görüşmenin ilk adımı olabilir. Bu ayın başlarında Xi, iktidardaki Komünist Parti’ nin 100.yıl kutlamalarında Çin’in dünya sahnesinde daha aktif olacağını ve kimsenin yönlendirmesi ile hareket etmeyeceğini açıklamıştı.

Xie bu toplantıyı Sherman’ın patronu ve Washington’un Pekin ile olan ilişkilerinin yüzyılın belirleyici sınavı olduğunu söyleyen ABD Dışişleri Bakanı Blinken’a bir cevap vermek atmak için kullandı. Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan bildiride Xie, “Çin halkının gelişmeleri izlediğini  ve rekabetçi, işbirlikçi ve düşmanca söylemi Çin’i kontrol altına almak ve bastırmak için ince perdeli bir girişim olarak gördüklerini” söyledi.

Çinli diplomatların listelerindeki talepler arasında Çinli yetkililere ve hükümet departmanlarına uygulanan yaptırımların iptal etmesi ve ABD’nin Huawei Technologies Co. Mali İşler Müdürü Meng Wanzhou’yu Kanada’dan çıkarılma çabalarına son verilmesi var.

Sherman’ın ziyareti, Biden yönetiminin Çin’in içişleri olarak gördüğü konulardaki kırmızı çizgilerine meydan okuyan bir dizi eylemin ardından geldi Pekin’in protestolarına ve ABD eski Ticaret Bakanı Wilbur Ross da dahil olmak üzere bazı Amerikalılara yönelik yeni yaptırımlar açıklamalarına denk geldi. ABD’li yetkililer, Sherman’ın ABD’nin Pekin’in Hong ve Sincan’daki politikalarıyla ilgili endişelerini dile getirdiğini ve Çin’i müttefiklere yönelik ekonomik baskısına son vermeye çağırdığını söyledi.

Sherman’ın gezisi, Biden’ın Afganistan’dan Amerikan kuvvetleri çıkarmaya ve Çin’in getirdiği zorluklara daha iyi cevap vermek için Washington’un yıpranmış dış ilişkilerini güçlendirmeye çalıştığı dönemde bölgeye yapılan diplomatik turun bir parçası.  Blinken bu hafta Hindistan’ı ziyaret ederken, Savunma Bakanı Lloyd Austin Singapur, Vietnam ve Filipinler’e gidiyor.

ABD ve çok sayıda müttefik bu ay Microsoft Exchange’in hacklenmesinde Çin hükümetine bağlı aktörleri suçladı ve Pekin yönetiminin bir dizi “kötü amaçlı siber faaliyetten” sorumlu olduğunu söyledi. ABD ayrıca, Devlet Güvenlik Bakanlığı ile bağlantılı dört Çin uyrukluyu şirketlerin, üniversitelerin ve devlet kurumlarının bilgisayar sistemlerine sızma kampanyasıyla suçladı.

Çin ve ABD de koronavirüs konusunda anlaşmazlık içinde. Beyaz Saray’dan Perşembe günü yapılan açıklamada, Çin’in SARS-CoV-2’nin kökenlerine ilişkin bir Dünya Sağlık Örgütü soruşturmasını “duvar ördüğü” ve virüsün bir laboratuvardan çıkma olasılığının da bulunduğunu belirtti. Çinli yetkililer aynı günün daha eren saatlerinde virüsün insanlarda ilk gözlemlendiği şehir olan Wuhan’daki bir tesisten sızdığı teorisine dair bir kanıt olmadığını ve böyle bir araştırmaya daha fazla kaynak konulmaması gerektiğini söyledi.

Yine de Sherman’ın Çinli diplomatlarla yaptığı görüşmeler her iki ülkeye de aralarındaki farklılıkları yönetme şansı sunuyor.

Akademisyen Zhu, “Önemli bir atılım olmayacak.” dedi. “Umarım kapalı kapılar ardında iki taraf toplantıyı ilişkilerin istikrara kavuşmasına yönlendirmeye çalışabilir” diyor.

Blooberg