Türk Bankası KKTC Ekonomi Raporu

Hazırlayan:  Lefke Üniversitesi Ekonomi Bölümü

Ekonomik Büyüme

Küresel ekonomik büyüme hızı düşük seviyelerde kalmaya devam ederken, Covid-19 salgını nedeniyle 2020 yılında küresel ekonomik büyümede yaşanan çöküşün ardından 2021 yılında küresel ekonomik büyüme hızının %4 seviyesinde olmasının beklendiği belirtilmiştir. KKTC ekonomisi 2019 yılında % 0.2 büyüme kaydederken, 2020 yılı için ise Covid-19 salgını nedeni ile yaşanan ekonomik durgunluğa bağlı olarak daralma olması beklenmektedir.

2020 yılı için açıklanan ekonomik büyüme verileri henüz tahmini olsa da, 2019 Aralık ayından itibaren yaşanan Covid 19 pandemi süreci, küresel boyutta ekonomik daralmaya neden olmuş, ülkeler büyüme tahminlerini aşağıya doğru revize etmiştir. KKTC Bakanlar Kurulu kararları ile alınan tedbir amaçlı kısıtlamalar, ekonomik faaliyetlerin azalmasına neden olmuştur. Aşağıdaki grafik, KKTC’de ekonomik büyüme oranının yıllık değişimini vermektedir.

Enflasyon

Ülkemizde 2015=100 endeksli TÜFE ile hesaplanan ve 2021 yılının Mart ayına kadar olan zamanı kapsayarak hesaplanan enflasyon oranları aşağıdaki grafikteki gibidir. 2021 yılının Mart ayında gerçekleşen enflasyon oranı bir önceki yılın aynı ayına kıyasla artarak, % 12.87’den % 13. 97’ye yükselmiştir. Şubat ayı enflasyon oranında, bir önceki yılın aynı ayına göre düşüş gözlemlenmiştir. 2021 yılının Ocak, Şubat ve Mart aylarında ise enflasyon oranları sırası ile % 13.65, % 12.93 ve % 13.97 oranlarında gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın Mart ayına göre en yüksek fiyat artışları sırasıyla; % 34.87 Mobilya, Ev Aletleri ve Ev Bakım  Hizmetleri ana grubunda, %21.39 Sağlık ana grubunda, %18.29 Ulaştırma ana grubunda, % 16.58 Giyim ve Ayakkabı ana grubunda, %14.80 Çeşitli Mal ve Hizmetler ana grubunda, %12.85 Gıda ve Alkolsüz İçecekler’de, % 11.91 Konut, Su, Elektrik, Gaz ve Diğer Yakıtlar ana grubunda, % 11.14 Eğitim ana grubunda, % 9.89 Lokanta ve Oteller’de, % 6.73 Haberleşme ana grubunda, % 5.70 Alkollü İçecekler ve Tütün ana grubunda ve %5.07 Eğlence ve Kültür ana grubunda gerçekleşmiştir.

SEKTÖREL GELİŞMELER (Yazar:  DEMET BETON KALMAZ)

2020 yılı KKTC ekonomisine genel olarak baktığımız zaman GSYİH içerisindeki en yüksek paya sahip olan sektörün “Ticaret ve Turizm sektörü” olduğu görülmektedir. Sektörün 2020 yılı GSYİH içerisindeki payı Devlet Planlama Örgütü (DPÖ) tarafından yaklaşık olarak %23.2 olarak tahminlenmiştir. 2010 yılından başlayarak günümüze kadar olan süreç içerisinde, Ticaret ve Turizm sektörünün GSYİH içerisindeki payının artan bir seyir izlediği görülmektedir. Aşağıdaki tabloda 2010 ve 2020 yılları içerisinde temel sektörlerin GSYİH içindeki payları verilmiştir. 2020 yılında GSYİH içerisinde en yüksek paya sahip sektör olan Ticaret ve Turizm sektörünün, “Toptan ve Perakende Ticaret” ile “Otelcilik ve Lokantacılık” olarak iki alt sektöre ayrılmış olduğu görülmektedir.

Toptan ve Perakende Ticaret alt sektörünün GSYİH içerisindeki payının, 2020 yılında 2019 yılına göre dikkat çekici artış kaydedeceği, diğer taraftan içerisinde bulunmuş olduğumuz pandemi sürecinden oldukça olumsuz etkilenen Otelcilik ve Lokantacılık alt sektörünün payının ise son derece belirgin bir düşüş göstereceği tahminlenmektedir.

Ticaret ve Turizm sektöründe yaratılan katma değerin reel büyüme hızı 2019 yılında % 0.4 olarak tespit edilmişken, 2020 yılı için % 3.4 olarak tahmin edilmiştir. 2019 yılında en hızlı büyüyen sektör İnşaat sektörü iken, 2020 yılı için en hızlı büyüme gerçekleştirecek sektörün Sanayi sektörü olarak tahminlendiği görülmektedir. 2020 yılında tahmini olarak en hızlı büyüme kaydedecek ilk üç sıradaki sektörün, “Sanayi”, “Ticaret ve Turizm” ile “Serbest Meslek ve Hizmetler” sektörleridir. Bu üç sektörün büyüme oranları, aşağıda verilmiş olan grafikte görülebilmektedir.

Grafikten de görüldüğü gibi sektörlerdeki büyüme oranları 2016 yılına kadar GSYİH büyüme oranı ile paralel değildir. 2016 yılından 2020 yılına olan süreç içerisinde ise özellikle ticaret ve turizm ile serbest meslek ve hizmetler sektörlerindeki büyüme oranlarının GSYİH’daki büyüme oranı ile daha uyumlu hale geldiği söylenebilir.

Sanayi Sektörü

Grafikte verilmiş olan 2010 ve 2020 yılları içerisinde Sanayi sektörü üretim miktarı ve GSYİH ile ilgili karşılaştırmalı veriler, yıllar içerisinde sanayi sektörünün GSYİH içindeki payının düşüş gösterdiğini ortaya koymaktadır. 2020 yılı için Sanayi sektörünün GSYİH içindeki payı % 8.6 olarak tahminlenmiştir.

Turizm Sektörü

KKTC ekonomisi içerisinde önem arz eden sektörlerden bir tanesi de Turizm sektörüdür. Aynı zamanda 2010 yılından 2019 yılına kadar olan süreç içerisinde Turizm sektörü kayda değer bir hızla büyüyüp GSYİH içerisindeki payını % 5.4’ten yaklaşık olarak iki katı olan % 11.7’ye yükseltmiştir. 2020 yılına gelindiği zaman ise bu oran çok ciddi bir şekilde düşüş göstermiş ve tahmini rakamlara göre % 5.8’e gerilemiştir. Bunun sebebi ise 2020 yılında tüm dünyayı etkisi altına alan pandemidir. Turizm sektörü, ticari açık veren KKTC ekonomisine döviz girdisi yaratması açısından önem arz etmektedir. Aşağıda verilmiş olan grafikte, turizm gelirlerinin dış ticaret açığını karşılama oranları görülmektedir.

Turizm gelirlerinin ticaret açığını karşılama oranı, 2010 yılından 2017 yılına kadar olan süreç içerisinde giderek artan bir seyir izlemiş, 2018 yılında düşüş kaydetmesine rağmen 2019 yılına gelindiği zaman yine yükselişe geçmiştir. 2010 yılından 2020 yılına kadar olan sürece genel olarak bakıldığı zaman turizm gelirlerinin dış ticareti karşılama oranı % 26.9’dan tahmini verilere göre % 107 oranına yükselmiştir.

Grafikleri orijinal raporda bulabilirsiniz. Link aşağıdadır

Raporun tamamına erişmek için tıklayın

FÖŞ anlattı:  Bu Ekonomi Niye Hala Batmadı Ya?

Emtia fiyatları artışı: Dünya ekonomisinde “HERŞEY” aniden yetersiz kaldı

Güldem Atabay: Bayram geçti, “tek seferlik” bayram şekeri arkadan geldi