Tüketici kredileri patladı

TCMB verilerine göre, Bayram öncesi 4 günde tüketici kredileri haftalık %0.5 artışla TL880 milyarı aştı.  QNB Finansbank Araştırma notuna göre, toplam kredi kartı harcamaları 16 Temmuz haftasında 36.9 milyar TL ile önceki haftaya göre %6.0 artarak tarihi yüksek seviyesine çıktı.

Temmuz’da ekonomiyi tüketici kurtardı. Öte yanda, ticari krediler tamamen dondu. Ekonomi açısından, ticari krediler canlanmadan toparlanmanın sürmesi çok güç.  Hane halkının ise daha fazla kredi taşımaya mali gücü olmayabilir.

Bayram’dan önceki günlerde toplam krediler TL 3.886 milyardan TL3.881 milyara geriledi. Gerilemede TL’nin değer kazancı önemli rol oynadı, çünkü ticari kredilerin bir  bölümü FX cinsinden. Kredi trendi hakkında daha gerçekçi bilgi veren 13-haftalık hareketli ortalama kredi artışı ise yıllık olarak sadece %7.8.  Enflasyonun %18’i aşması beklenen bir ekonomide, bu oran reel olarak kredi stoğunun daraldığını gösterir.

Tüketici kredileri Bayram öncesi tatil ve alışveriş nedeniyle canlanma gösterse de, andığımız kritere göre yıllık sadece %10 ivmeyle artıyor.

Ek olarak, QNB Finansbank’a göre, tüketici artık kredi kartlarına yüklendi. Yani kredi vadesi daralıyor:

“Toplam kredi kartı harcamaları 16 Temmuz haftasında 36.9 milyar TL ile önceki haftaya göre %6.0 artmış ve tarihi yüksek seviyesine çıkmıştır. Trend göstergesi olarak takip ettiğimiz 4 haftalık ortalama harcama ise 34.7 milyar TL ile önceki haftaya göre %3.5 artmış ve yine rekor yüksek seviyesine ulaşmıştır. 4 haftalık ortalama harcamadaki yıllık artış da %63.1 ile oldukça yüksek bir seviyede bulunmaktadır. Bu artışta, geçen sene pandemi etkisi daha güçlü hissedildiği için havayolu harcamalarında %262, konaklamada %244, seyahat acentelerindeki %157, araba kiralamadaki %135 gibi çok yüksek artışlar etkili olmuştur. Sonuç olarak, iç talebin oldukça güçlü bir eğilim sergilediği izlenirken, bunun enflasyon, cari denge ve büyüme üzerindeki yansımaları önümüzdeki dönemde yakından takip edilecektir”.

Tüketimdeki hızlı artışın cari açık ve enflasyon olumsuz yansımaları dışında , ekonominin kalıcı bir büyüme trendine girmesi için önkoşul olan ticari kredilerde durağanlık  belirginleşti. 13-haftalık hareketli ortalama kredi artışı hızı sadece %3.8.  Yani, kurumlar aktif biçimde kredi stoklarını daraltıyorlar.

Temmuz ayında tüm ekonomik göstergelerin çok iyi performans gösterdiği kesin.  Fakat, bu performansın Ağustos ve ötesine taşınması güç.  Çünkü, üretici yatırım yaparak ya da üretimini artırarak istihdam yaratmayabilir. Bunu SAMEKS Temmuz bileşik PMI’dan görebiliriz:

“Önceki aya göre 4,9 puan azalarak 40,0 seviyesine gerileyen yeni siparişler alt endeksi, Temmuz ayında sanayi sektörü genelinde gözlenen daralmada belirleyici olmuştur. Söz konusu 40,0 puanlık bu seviye, yeni siparişler alt endeksi için son 15 ayın (Nisan 2020’den beri) en düşük değerine işaret etmektedir.

Yeni siparişlerdeki azalmaya bağlı olarak önceki aya göre 6,2 puan azalarak 56,9 seviyesine gerileyen girdi alımları, bu dönemde ivme kaybına işaret eden bir diğer alt endeks olmuştur”.

Ancak, not edelim, Temmuz’da Sameks’e göre hem sanayi hem de hizmetlerde istihdam arttı. Bu artış kalıcı olmayabilir, çünkü sipariş yok.

Modern ekonomilerde büyüme finansman gerektiriyor.  Finansman cephesi canlanmadıkça, büyümenin kalıcı ve sürdürülebilir olduğu garantide değil.

Eylül’de okula hazırlık alışverişi sonrası, gerek hane halkı, gerekse şirketlerin tüketim ve yatırım yerine borç ödemeye odaklanması korkutucu bir olasılık.

FÖŞ anlattı:  Her Yanımızdan Borç Fışkırıyor!

Sameks bileşik PMI:  Temmuz’da ekonominin yüzü güldü

Haziran’da dış açık  $2,853 milyar oldu